W przeciągu jednego stulecia Warszawa przeszła imponującą transformację. Z miasta niewielkiego i wyludnionego po krwawo stłumionym powstaniu kościuszkowskim stała się jedną z największych i najprężniej rosnących metropolii kontynentu.
U schyłku epoki przedrozbiorowej stolica Polski w żadnym rozumieniu nie kwalifikowała się do grona najludniejszych i największych miast Europy. W 1700 roku, z niespełna 50 tysiącami mieszkańców, Warszawa nie należała nawet do pierwszej pięćdziesiątki.
Reklama
Dopiero schyłek XVIII wieku przyniósł szybki rozwój metropolii, brutalnie przerwany rozbiorami, upadkiem władzy centralnej i rzezią Pragi w powstaniu kościuszkowskim, która przyniosła nawet 20 tysięcy ofiar śmiertelnych.
Kolejne pół wieku miasto spędziło zdecydowanie poza czołówką kontynentu. Dopiero w odniesieniu do roku 1800 Warszawę po raz pierwszy widać na liście największych miast. Z około 63 tysiącami mieszkańców zajmowała 43 pozycję w Europie. Potem rosła już jednak w niesamowitym tempie.
Imponujący rozwój
W 1850 roku była na miejscu 25 (160 tysięcy mieszkańców), w 1870 na 20 (252 000 mieszkańców), a w 1890 na 15 (454 tysiące mieszkańców).
Na kilka lat przed wybuchem pierwszej wojny światowej miasto – wówczas pełniące tylko rolę naczelnego ośrodka zaboru rosyjskiego – znalazło się w pierwszej dziesiątce (872 tysiące mieszkańców w 1910 roku).
Reklama
Dalszy impuls do rozwoju przyszedł wraz z niepodległością, która przywróciła Warszawie rangę stolicy. Na przełomie lat 20. i 30. – zgodnie z danymi spisu powszechnego) była to metropolia ponadmilionowa. Łącznie miała 1 179 000 mieszkańców.
Warszawa na tle Europy w 1930 roku
Zgodnie z zestawieniem przygotowanym przez Główny Urząd Statystyczny, polska stolica około roku 1930 stanowiła siódme najludniejsze miasto w Europie lub piąte jeśli pominąć Związek Radziecki.
Pierwsza dziesiątka zestawienia prezentuje się następująco:
1. Londyn – 8,21 mln mieszkańców
2. Berlin – 4,24 mln mieszkańców
3. Paryż – 2,89 mln mieszkańców
Reklama
4. Moskwa – 2,03 mln mieszkańców
5. Wiedeń – 1,87 mln mieszkańców
6. Leningrad – 1,69 mln mieszkańców
7. Warszawa – 1,18 mln mieszkańców
8. Hamburg – 1,13 mln mieszkańców
9. Glasgow – 1,09 mln mieszkańców
10. Rzym – 1,01 mln mieszkańców
Reklama
Łódź na liście największych miast kontynentu
Poza Warszawą na liście pięćdziesięciu największych miast około roku 1930 znalazła się jeszcze nawet szybciej rosnąca Łódź. W roku 1820 miejscowość nad Łódką nie miała jeszcze nawet tysiąca mieszkańców. W 1931 była zaś metropolią ponad sześciusettysięczną. I 32. największą w Europie:
11. Budapeszt – 1,01 mln mieszkańców
12. Birmingham – 1 mln mieszkańców
13. Mediolan – 992 tysiące mieszkańców
14. Liverpool – 856 tysięcy mieszkańców
15. Praga – 849 tysięcy mieszkańców
16. Bruksela – 840 tysięcy mieszkańców
17. Neapol – 839 tysięcy mieszkańców
18. Madryt – 834 tysiące mieszkańców
19. Barcelona – 783 tysiące mieszkańców
20. Kopenhaga – 771 tysięcy mieszkańców
21. Manchester – 766 tysięcy mieszkańców
22. Kolonia – 757 tysięcy mieszkańców
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
23. Amsterdam – 752 tysiące mieszkańców
24. Monachium – 736 tysięcy mieszkańców
25. Lipsk – 713 tysięcy mieszkańców
26. Essen – 654 tysiące mieszkańców
27. Drezno – 642 tysiące mieszkańców
Reklama
28. Bukareszt – 631 tysiące mieszkańców
29. Wrocław – 625 tysięcy mieszkańców
30. Marsylia – 610 tysięcy mieszkańców
31. Genua – 608 tysięcy mieszkańców
32. Łódź – 605 tysięcy mieszkańców
Za Łodzią uplasowały się nawet niektóre stolice niepodległych państw lub naczelne ośrodki narodowe: Kijów (40 miejsce, 514 tysięcy mieszkańców), Sztokholm (41 miejsce, 502 tysiące mieszkańców), Ateny (45 miejsce, 453 tysiące mieszkańców) czy Edynburg (48 miejsce, 439 tysięcy mieszkańców).
Do zestawienia w ogóle za to nie trafił Gdańsk. Kluczowy węzeł handlu i transportu w naszej części Europy był miastem niewiele ponad dwustutysięcznym.
Reklama
Bibliografia
- Kuklo Cezary, Łukasiewicz Juliusz, Leszczyńska Cecylia, Historia Polski w liczbach. Polska w Europie, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2014.
1 komentarz