Największe miasta Europy w dwudziestoleciu międzywojennym. Warszawa na tle kontynentu w 1930 roku

Strona główna » Międzywojnie » Największe miasta Europy w dwudziestoleciu międzywojennym. Warszawa na tle kontynentu w 1930 roku

W przeciągu jednego stulecia Warszawa przeszła imponującą transformację. Z miasta niewielkiego i wyludnionego po krwawo stłumionym powstaniu kościuszkowskim stała się jedną z największych i najprężniej rosnących metropolii kontynentu.

U schyłku epoki przedrozbiorowej stolica Polski w żadnym rozumieniu nie kwalifikowała się do grona najludniejszych i największych miast Europy. W 1700 roku, z niespełna 50 tysiącami mieszkańców, Warszawa nie należała nawet do pierwszej pięćdziesiątki.


Reklama


Dopiero schyłek XVIII wieku przyniósł szybki rozwój metropolii, brutalnie przerwany rozbiorami, upadkiem władzy centralnej i rzezią Pragi w powstaniu kościuszkowskim, która przyniosła nawet 20 tysięcy ofiar śmiertelnych.

Kolejne pół wieku miasto spędziło zdecydowanie poza czołówką kontynentu. Dopiero w odniesieniu do roku 1800 Warszawę po raz pierwszy widać na liście największych miast. Z około 63 tysiącami mieszkańców zajmowała 43 pozycję w Europie. Potem rosła już jednak w niesamowitym tempie.

Panorama Warszawy w pierwszej połowie XIX wieku.

Imponujący rozwój

W 1850 roku była na miejscu 25 (160 tysięcy mieszkańców), w 1870 na 20 (252 000 mieszkańców), a w 1890 na 15 (454 tysiące mieszkańców).

Na kilka lat przed wybuchem pierwszej wojny światowej miasto – wówczas pełniące tylko rolę naczelnego ośrodka zaboru rosyjskiego – znalazło się w pierwszej dziesiątce (872 tysiące mieszkańców w 1910 roku).


Reklama


Dalszy impuls do rozwoju przyszedł wraz z niepodległością, która przywróciła Warszawie rangę stolicy. Na przełomie lat 20. i 30. – zgodnie z danymi spisu powszechnego) była to metropolia ponadmilionowa. Łącznie miała 1 179 000 mieszkańców.

Warszawa na tle Europy w 1930 roku

Zgodnie z zestawieniem przygotowanym przez Główny Urząd Statystyczny, polska stolica około roku 1930 stanowiła siódme najludniejsze miasto w Europie lub piąte jeśli pominąć Związek Radziecki.

W 1930 roku największym miastem Europy był Londyn. Na zdjęciu – droga prowadząca do London Bridge.

Pierwsza dziesiątka zestawienia prezentuje się następująco:

1. Londyn – 8,21 mln mieszkańców

2. Berlin – 4,24 mln mieszkańców

3. Paryż – 2,89 mln mieszkańców


Reklama


4. Moskwa – 2,03 mln mieszkańców

5. Wiedeń – 1,87 mln mieszkańców

6. Leningrad – 1,69 mln mieszkańców

7. Warszawa – 1,18 mln mieszkańców

„Ogólny widok Warszawy z wieży gmachu Telefonów”. Fragment pocztówki sprzed 1939 roku.

8. Hamburg – 1,13 mln mieszkańców

9. Glasgow – 1,09 mln mieszkańców

10. Rzym – 1,01 mln mieszkańców


Reklama


Łódź na liście największych miast kontynentu

Poza Warszawą na liście pięćdziesięciu największych miast około roku 1930 znalazła się jeszcze nawet szybciej rosnąca Łódź. W roku 1820 miejscowość nad Łódką nie miała jeszcze nawet tysiąca mieszkańców. W 1931 była zaś metropolią ponad sześciusettysięczną. I 32. największą w Europie:

11. Budapeszt – 1,01 mln mieszkańców

12. Birmingham – 1 mln mieszkańców

13. Mediolan – 992 tysiące mieszkańców

14. Liverpool – 856 tysięcy mieszkańców

15. Praga – 849 tysięcy mieszkańców

16. Bruksela – 840 tysięcy mieszkańców

17. Neapol – 839 tysięcy mieszkańców

Fabryczna panorama Łodzi. Fotografia przedwojenna.

18. Madryt – 834 tysiące mieszkańców

19. Barcelona – 783 tysiące mieszkańców

20. Kopenhaga – 771 tysięcy mieszkańców

21. Manchester – 766 tysięcy mieszkańców

22. Kolonia – 757 tysięcy mieszkańców

Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

23. Amsterdam – 752 tysiące mieszkańców

24. Monachium – 736 tysięcy mieszkańców

25. Lipsk – 713 tysięcy mieszkańców

26. Essen – 654 tysiące mieszkańców

27. Drezno – 642 tysiące mieszkańców


Reklama


28. Bukareszt – 631 tysiące mieszkańców

29. Wrocław – 625 tysięcy mieszkańców

30. Marsylia – 610 tysięcy mieszkańców

31. Genua – 608 tysięcy mieszkańców

32. Łódź – 605 tysięcy mieszkańców

Łódź na przedwojennej fotografii

Za Łodzią uplasowały się nawet niektóre stolice niepodległych państw lub naczelne ośrodki narodowe: Kijów (40 miejsce, 514 tysięcy mieszkańców), Sztokholm (41 miejsce, 502 tysiące mieszkańców), Ateny (45 miejsce, 453 tysiące mieszkańców) czy Edynburg (48 miejsce, 439 tysięcy mieszkańców).

Do zestawienia w ogóle za to nie trafił Gdańsk. Kluczowy węzeł handlu i transportu w naszej części Europy był miastem niewiele ponad dwustutysięcznym.

Przeczytaj również o drogach w w II Rzeczpospolitej. Tylko 5% nadawało się do jazdy samochodem, a władze udawały, że problemu nie ma


Reklama


Bibliografia

  • Kuklo Cezary, Łukasiewicz Juliusz, Leszczyńska Cecylia, Historia Polski w liczbach. Polska w Europie, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2014.
Autor
Kamil Janicki
1 komentarz

 

Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.