28 kwietnia 1945 roku zamknięty w berlińskim bunkrze Adolf Hitler dowiedział się, że Heinrich Himmler zdradził. Jego najwierniejszy współpracownik złożył aliantom ofertę separatystycznego pokoju. Dla wodza III Rzeszy był to prawdziwy cios. Oto co dokładnie zaoferował sprzymierzonym Reichsführer SS w zamian za ocalenie życia.
Na początku 1945 roku nawet najbardziej zagorzali naziści wiedzieli, że wojna jest przegrana. Wśród nich znajdował się również Reichsführer SS i minister spraw wewnętrznych III Rzeszy Heinrich Himmler. Jego relacje z Hitlerem w tym czasie znacznie się pogorszyły.
Reklama
Oferta uwolnienia tysięcy Żydów
Brunatny dyktator oskarżał swojego najwierniejszego współpracownika o to, że powierzona mu Grupa Armii „Wisła” nie powstrzymała nacierającej Armii Czerwonej. Frank McDonough w książce pt. Czas Hitlera. Klęska 1940-1945 podaje, że:
(…) w tamtym czasie Himmler doznał całkowitego załamania nerwowego i wyjechał do sanatorium w Hohenlychen, gdzie zajął się nim jego osobisty lekarz. Wpływ Himmlera na Hitlera szybko się zmniejszał i Reichsführer SS o tym wiedział.
Ten fakt niewątpliwie przyczynił się do tego, że Himmler postanowił potajemnie nawiązać za pośrednictwem szwedzkiego dyplomaty hrabiego Folkego Bernadotte’a rozmowy w sprawie zawarcia pokoju z aliantami zachodnimi.
Podejmując te starania, Reichsfiihrer SS, który był przecież głównym architektem „ostatecznego rozwiązania”, bezwstydnie udawał, że gotów jest repatriować Żydów do krajów neutralnych.
Aby zyskać przychylność Bernadotte’a Reichsführer zgodził się w pierwszych dniach marca na przewiezienie do krajów neutralnych 10 000 więźniów obozów koncentracyjnych, głównie Skandynawów. Zadeklarował ponadto, że wyda rozkaz zatrzymania eksterminacji pozostających jeszcze przy życiu Żydów.
Jednocześnie cały czas prezentował chęć dalszych negocjacji. W nocy z 20 na 21 kwietnia spotkał się nawet w berlińskiej posiadłości swojego osobistego lekarza z przedstawicielem Światowego Kongresu Żydów Norbertem Masurem.
Reklama
Peter Longerich w biografii Himmlera podaje, że po wielogodzinnych rozmowach, w trakcie których „grał rolę człowieka honoru”, zbrodniarz poinformował, że „jest gotów przekazać Czerwonemu Krzyżowi ponad tysiąc Żydówek z Ravensbrück, a poza tym mniejsze grupy więźniów różnych narodowości”.
Himmler chce spotkać się z Eisenhowerem
Tymczasem 22 kwietnia, podczas codziennej odprawy z dowództwem Wehrmachtu Hitler doznał załamania nerwowego. Dowiedział się bowiem, że Armia Czerwona przełamała pierwszą linię obrony Berlina, a odsiecz na którą liczył nigdy nie nadejdzie.
Jak podkreśla Frank McDonough, gdy informacja o tym dotarła do przebywającego w Lubece Himmlera, utwierdziła go „w zamiarze podjęcia starań o pokój separatystyczny z aliantami zachodnimi”. W nocy z 23 na 24 kwietnia doszło do kolejnego spotkania Reichsführera SS z Bernadotte’em.
Podczas rozmowy w szwedzkim konsulacie w Lubece nazistowski dygnitarz stwierdził, że Hitler już nie odgrywa żadnej roli politycznej i niedługo będzie martwy. W związku z tym on ma prawo podejmować samodzielne decyzje. Jak pisze Longerich:
Reklama
Poprosił otwarcie Bernadotte’a, by przekazał rządowi szwedzkiemu jego życzenie spotkania się z Eisenhowerem, by Niemcy mogły się poddać na zachodnim froncie. Bo na Wschodzie będą się bronić tak długo, jak się tylko da.
Kategoryczna odmowa aliantów
Szwed był sceptyczny i od razu zaznaczył że „uważa powodzenie tej inicjatywy za mało prawdopodobne”. Mimo wszystko obiecał spełnić „prośbę Himmlera pod warunkiem, że kapitulacja na zachodzie obejmie też Danię i Norwegię”.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Minister spraw wewnętrznych III Rzeszy przystał na ten warunek. Przy okazji dodał patetycznie, że w razie, gdyby jego oferta nie została przyjęta stanie na czele batalionu Waffen SS i zginie w walce z Armią Czerwoną.
Po złożeniu oferty Himmler przez kolejne kilka dni z niecierpliwością oczekiwał na decyzję aliantów. Ta mogła być jednak tylko jedna. Już w trakcie odbywającej się na początku 1943 roku konferencji w Casablance ustalono, że głównym celem sprzymierzonych jest doprowadzenie do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
Dlatego kategorycznie odrzucono ofertę zbrodniarza. Jednocześnie 28 kwietnia zachodnia prasa opublikowała list, który Reichsführer wysłał do szwedzkiego ministra spraw zagranicznych.
„Najgorszy akt zdrady”
Wódz upadającej III Rzeszy dowiedział się o wszystkim w nocy tego samego dnia i jak czytamy w Czasie Hitlera był to dla niego „straszliwy cios”.
Reklama
Po rozwlekłej tyradzie na temat „najgorszego aktu zdrady, o jakim kiedykolwiek słyszał”, Hitler usiadł i milczał przez kilka minut, po czym stwierdził: „Zdrajca nigdy nie może zostać moim następcą jako Führer”.
W swoim testamencie politycznym wyrzucił Himmlera z NSDAP oraz pozbawił go wszelkich stanowisk państwowych. Jednocześnie polecił nowemu dowódcy Luftwaffe generałowi Robertowi von Greimowi, aby natychmiast udał się do Plön w Szlezwiku-Holsztynie i przekazał wyznaczonemu na prezydenta Rzeszy admirałowi Dönitzowi rozkaz aresztowania Himmlera.
Rozkaz nie został jednak wykonany – Dönitz nie posiadał wystarczających sił. Himmler z kolei miał przy sobie wiernych esesmanów i po prostu wyparł się wszystkiego.
Marny koniec Hermanna Fegeleina
Zdradę Himmlera przypłacił za to życiem SS-Gruppenführer Hermann Fegelein, który był jego oficerem łącznikowym w berlińskim bunkrze Hitlera. Wódz upadającej III Rzeszy kazał go aresztować.
Oficera odnaleziono kompletnie pijanego w mieszkaniu, gdy spał w objęciach kochanki. Jak podaje autor Czasu Hitlera:
W biurze Fegeleina w piwnicach starej Kancelarii Rzeszy odnaleziono następnie dokumenty wskazujące na to, iż miał on pełną wiedzę na temat rozmów prowadzonych przez Himmlera z hrabią Folkem Bernadotte w sprawie zawarcia pokoju.
Reklama
Na wieść o tym Hitler kazał postawić go natychmiast przed sądem wojennym. Tuż przed północą 28 kwietnia Fegelein został doprowadzony pod eskortą do ogrodu Kancelarii Rzeszy i tam stracony. Przed śmiercią nie uratowało go nawet to, że był mężem siostry Evy Braun — Gretl, która na dodatek była wtedy w ciąży.
Sam Himmler po upadku III Rzeszy próbował w przebraniu uciec na południe, ale został aresztowany. 23 maja odebrał sobie życie przegryzając ampułkę z cyjankiem.
Przeczytaj również o nocy długich noży w III Rzeszy. Dlaczego naziści mordowali się nawzajem?
Historia upadku III Rzeszy
Bibliografia
- Peter Longerich, Himmler. Buchalter śmierci, Prószyński i S-ka 2014.
- Frank McDonough, Czas Hitlera. Klęska 1940-1945, Dom Wydawniczy Rebis 2021.
- Volker Ulrich, Hitler. Upadek zła 1939-1945, Prószyński i S-ka 2021.
