Okup za Ryszarda Lwie Serce. Cesarz zażądał od Anglików niebotycznej kwoty

W trakcie III krucjaty angielski król Ryszard Lwie Serce dał się poznać jako doskonały dowódca. W Ziemi Świętej narobił sobie jednak potężnych wrogów, którzy wzięli go do niewoli, kiedy wracał do ojczyzny. Niemiecki cesarz zażądał ogromnego okupu za uwolnienie monarchy. Zainkasowana suma do dzisiaj robi wrażenie.

Ryszard Lwie Serce zasiadł na angielskim tronie w lipcu 1189 roku. Nie minął rok a już wyruszył na III krucjatę. W jej trakcie pokazał swój kunszt wojskowy.

Reklama

Uczestniczył w zdobyciu Akki. 7 września 1191 roku dowodzona przez niego armia rozbiła pod Arsuf wojska Saladyna, siejącego postrach wśród krzyżowców. Monarcha zdobył ponadto ważny port Askelon oraz Jaffę.

Ryszardowi Lwie Serce nie poszło jednak tak dobrze z odbiciem Jerozolimy. Ostatecznie, w październiku 1192 roku, musiał zadowolić się zawarciem rozejmu z założycielem dynastii Ajjubidów. Układ zapewniał chrześcijańskim pielgrzymom dostęp do miejsc kultu w Ziemi Świętej.

Potężni wrogowie

Teraz przyszła pora na powrót do domu. Jak pisze Dan Jones w książce pt. Templariusze. Rozkwit i upadek zakonu świętych wojowników:

Podróż powrotna Ryszarda obfitowała w wydarzenia. Podczas krucjaty narobił sobie niebezpiecznych wrogów. Należał do nich książę Austrii Leopold V Babenberg, którego król angielski obraził i upokorzył przy okazji podziału zdobyczy po oblężeniu Akki.

Reklama

Pech chciał, że statek, którym podróżował Ryszard Lwie Serce rozbił się podczas sztormu. Angielski władca, co prawda wyszedł cało z katastrofy, ale musiał jakoś dotrzeć do ojczyzny. Postanowił zatem skierować się, w przebraniu templariusza, po pomoc do swojego szwagra, księcia Saksonii Henryka Lwa.

Aby dotrzeć na dwór powinowatego trzeba było wpierw przekraść się przez ziemie Leopolda. Ta sztuka się jednak nie powiodła. Król został rozpoznany i pojmany. Książę Austrii następnie – inkasując okrągła sumkę – przekazał go cesarzowi Henrykowi VI, który z kolei zażyczył sobie od Anglików zawrotnego okupu za uwolnienie Ryszarda.

Okup godny króla

Początkowo było to 100 000 srebrnych marek, ale po namyśle cesarz uznał, że kwota jest zbyt niska i podbił ją o kolejne 50 000, oskarżając Ryszarda o wspieranie jednego ze swoich wrogów. 150 000 marek stanowiło zaś równowartość 100 000 funtów.

O tym jak wielka była to suma najlepiej świadczy fakt, że średnie roczne dochody króla Anglii przed 1194 rokiem wynosiły…. mniej niż 12 000 funtów. Tym samym na uwolnienie monarchy trzeba by przekazać równowartość całych wpływów dworu z przeszło ośmiu lat!

Reklama

Aby zgromadzić niebotyczną kwotę matka króla, Eleonora Akwitańska, sięgnęła po nadzwyczajne środki. Wprowadzono drakońskie, jak na tamte czasy, podatki. Wielcy właściciele ziemscy musieli oddać 25% swoich rocznych dochodów. Z kolei biedniejsi rycerze płacili po funcie. Sięgnięto również po majątek Kościoła i to na taką skalę, że dopiero Henryk VIII bardziej dał mu się we znaki.

Mimo zastosowania drastycznych metod uzbieranie okupu zajęło ponad rok. I co ważne, udało się zgromadzić w tym czasie tylko 100 000 srebrnych marek. Cesarz ostatecznie w 1194 roku uwolnił Ryszarda po wpłaceniu 2/3 okupu i przekazaniu kilkuset zakładników, wywodzących się z możnych rodów, którzy gwarantowali uiszczenie brakującej sumy.

Według niektórych publikacji cały okup był równowartością 35 ton srebra. W innych można znaleźć informację o „zaledwie” ponad 25 tonach. Tak czy inaczej była to olbrzymia suma. Dan Jones w książce Templariusze. Rozkwit i upadek zakonu świętych wojowników stwierdza, że z grubsza odpowiadała kosztom zorganizowania całej wyprawy krzyżowej, a „owa gigantyczna kwota została wkrótce przeznaczona na podbój Sycylii”.

Miliardy za króla

Dla porównania, półtora wieku później Kazimierz Wielki, za zrzeczenie się praw do polskiej korony, zapłacił królowi Czech Janowi Luksemburskiemu kwotę odpowiadającą 3,5 tonom srebra. Czyli – jak podaje w książce Damy polskiego imperium Kamil Janicki – równowartość „dwudziestu okazałych zamków lub nawet sześćdziesięciu miasteczek”.

Należy przy tym pamiętać, że w średniowieczu srebro było znacznie droższe niż obecnie. Odkrycia geograficzne i olbrzymi import z „Nowego Świata” drastycznie obniżyły jego wartość.

Jeżeli mimo wszystko te liczby nie robią na Was wrażenie, to o przeliczenie na współczesną walutę pokusił się w 2005 roku David Boyle. Według niego okup zapłacony za Ryszarda wyniósł równowartość dwóch miliardów funtów. Biorąc pod uwagę ówczesny kurs brytyjskiej waluty suma ta równała się 11 miliardom złotych.

Przeczytaj również o największej i najbardziej haniebnej grabieży średniowiecza. „Nigdy od stworzenia świata nie widziano takich łupów”

Reklama

Bibliografia

1. Charles Arnold-Baker, Companion to British History, Loncross Denholm Press 2008.
2. Douglas Boyd, Lionheart. The True Story of England’s Crusader King, The History Press 2014.
3. David Boyle, Blondel’s Song. The capture, Imprisonment and Ransom of Richard the Lionheart, Penguin 2005.
4. Kamil Janicki, Damy polskiego imperium, Znak Horyzont 2017.
5. Dan Jones, Templariusze. Rozkwit i upadek zakonu świętych wojowników, Znak Horyzont 2019.
6. Thomas Patrick Mohide, Silver, Ministry of Natural Resources 1985.
7. Polly Schoyer Brooks, Queen Eleanor. Independent Spirit of the Medieval World, Houghton Mifflin 2001.