Fryz na krużgankach Wawelu. Skrzydło zachodnie.

Osobliwa ozdoba zamku na Wawelu. Trudno dzisiaj pojąć dlaczego król wybrał coś takiego

Strona główna » Nowożytność » Osobliwa ozdoba zamku na Wawelu. Trudno dzisiaj pojąć dlaczego król wybrał coś takiego

Zamek królewski na Wawelu ozdabiano w czasach renesansu na przeróżne sposoby. Nie tylko z użyciem sławnych dzisiaj arrasów, ale też złoconych stropów czy wreszcie ściennych malowideł, umieszczanych zwłaszcza bezpośrednio pod sufitami pomieszczeń. Spektakularny fryz wykonano poza tym na zewnątrz, w rejonie krużganków. Każdy mógł go podziwiać. I tylko mało kto zdawał sobie sprawę z tego, co faktycznie na nim przedstawiono.

Malowidła przystropowe umieszczano nie tylko wewnątrz pałacu na Wawelu. Kunsztowny kraniec został wymalowany jeszcze na całej długości krużganków, u szczytu ich najwyższego poziomu.


Reklama


Zniszczony i odtworzony. Losy fryzu nad krużgankami Wawelu

Katastrofy nawiedzające Wawel w kolejnych stuleciach doprowadziły do niemal zupełnej destrukcji tej dekoracji. Po stronach zachodniej i północnej w ogóle nie próbowano jej odtwarzać.

Na ścianie skrzydła wschodniego i na kurtynie południowej konserwacja została przeprowadzona, ale z konieczności większość detali trzeba było zaprojektować od nowa. Mimo to starania Beaty Frey-Stecowej pozwoliły ustalić, kogo konkretnie ukazywały pierwotne malowidła.

Fryz na krużgankach Wawelu. Ściana parawanowa od południa.
Fryz na krużgankach Wawelu. Ściana parawanowa od południa.

Zaskakująca treść malowideł

Głównym elementem fryzu były „medaliony” z profilami władców i władczyń, o wyraźnie antycznej stylistyce. Szacuje się, że pełen kraniec, ciągnący się na długości ponad 170 metrów, zawierał 80 ludzkich profili.

Wbrew temu, co można by sądzić, na dziedzińcu Wawelu nie przedstawiono wcale członków polskich rodów panujących. Dałoby się to zrobić bez większego trudu, bo niedługo przed wykonaniem ozdoby ukazały się drukiem pierwsze znane, drzeworytnicze wyobrażenia władców kraju. Zamiast Piastów i Jagiellonów w rezydencji postanowiono jednak eksponować twarze przywódców zagranicznych.


Reklama


Wrogowie i prześladowcy

Wszystkie podobizny zostały zaczerpnięte z albumu z portretami cesarzy i cesarzowych, który w 1517 roku wydano w Rzymie z inicjatywy Andrei Fulvia.

W efekcie na ściany Wawelu trafiły facjaty różnych cesarzy wschodnich, także tych zapamiętanych jako wielcy prześladowcy chrześcijan, poza tym zaś między innymi władców frankijskich, króla Italii z X wieku czy wreszcie władców Niemiec, wraz z Konradem II, który pognębił polskiego króla Mieszka II Lamberta i odebrał mu koronę.

Fryz na krużgankach Wawelu. Skrzydło zachodnie.
Fryz na krużgankach Wawelu. Skrzydło zachodnie.

Na „medalionach” z wizerunkami kobiet widać z kolei między innymi matkę Kaliguli, żonę Nerona oraz kazirodczą partnerkę cesarza Domicjana.

Wizerunków nie ułożono chronologicznie. Portrety władców nie korespondowały też z umieszczonymi obok podobiznami władczyń. Całość była zupełnie chaotyczna i według Marcina Fabiańskiego… taka właśnie miała być.


Reklama


Dlaczego wybrano taką ozdobę?

Poszczególne portrety, przeniesione na ściany Wawelu, niewiele mówiły nawet najlepiej wykształconym Polakom. Widzowie nie łączyli ich w ogóle z indywidualnymi bohaterami dziejów – w tym celu musieliby przecież dysponować egzemplarzem „pocztu” Andrei Fulvia.

Zamysł stojący za fryzem był o wiele prostszy. Chodziło tylko o stworzenie dekoracji robiącej wrażenie ozdoby antycznej. Taki kraniec przy okazji przypominał, że polscy władcy uważają się za „imperatorów we własnym państwie”. Mógł też stanowić wyraz dumy z cesarskiego pochodzenia Jagiellonów, a nawet symbol podnoszonych niekiedy, choć nierealnych, pretensji do korony dzierżonej przez Habsburgów.

Historia Wawelu, jakiej jeszcze nie było

Powyższy tekst powstał na podstawie mojej książki pt. Wawel. Biografia. To pierwsza kompletna opowieść o historii najważniejszego miejsca w dziejach Polski.

WIDEO: Największa zagadka średniowiecznego Wawelu

Autor
Kamil Janicki

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Drodzy Czytelnicy! Nasza strona (jak niemal wszystkie inne) wykorzystuje pliki cookies i podobne technologie, między innymi po to, by dostosowywać treści reklamowe do zainteresowań i preferencji użytkowników. Aby to robić, potrzebujemy Waszej zgody.

Klikając przycisk "Przejdź do serwisu" lub zamykając to okno za pomocą przycisku "x" wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Ingens Media Sp. z o.o. oraz naszych zaufanych partnerów, twoich danych osobowych zapisanych w plikach cookies i innych podobnych technologiach w celu marketingowym, obejmującym w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam.

Zgoda nie jest obowiązkowa. Możesz też w dowolnym momencie ją cofnąć. Szczegóły dotyczące naszej polityki prywatności, zakresu zgód, a także wycofania i niewyrażenia zgody znajdziesz w naszej polityce prywatności. Tam też znajdziesz informacje na temat zasad przetwarzania danych oraz twoich uprawnień z tym związanych.

Poprzez korzystanie z serwisu bez zmieniania ustawień prywatności w twojej przeglądarce internetowej wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu końcowym plików cookies i innych podobnych technologii służących do dopasowywania.