Historia epoki antyku jest znana przede wszystkim dzięki autorom z kręgu łacińskiego, którzy kreowali i utrwalali rzymski obraz świata. W efekcie nawet dzisiaj, po kilkunastu stuleciach od upadku imperium zachodniego, starożytny Rzym jest postrzegany jako mocarstwo będące w stałej ofensywie, odnoszące sukces za sukcesem i bez większych trudności odpierające wrogie kontruderzenia. O epizodach takich, jak wojna na wschodzie trwająca od roku 40 p.n.e. niemal się za to nie wspomina.
W 44 roku p.n.e., po usunięciu Juliusza Cezara, w Rzymie nie zapanował upragniony spokój. Pomiędzy zwolennikami dyktatora a stronnikami nieżyjącego od kilku lat Pompejusza Wielkiego rozgorzała nowa wojna domowa.
Reklama
Niektóre jej aspekty są doskonale znane, jak choćby owiana legendami wyprawa Marka Antoniusza do Egiptu.
Niezwykle rzadko pisze się natomiast o tym, jak wewnętrze problemy starożytnego Rzymu zostały w chwili próby wykorzystane przez groźnych sąsiadów ze wschodu – królestwo Partów, stanowiące jak gdyby nową emanację dawnego imperium perskiego.
Rzymski generał przechodzi na stronę wroga
Wątek jest intrygujący, bo doszło do sytuacji, która wprost nie mieściła się w głowach rzymskim autorom i przeczyła wszelkim tezom o wyższości Rzymian nad wszelkimi „barbarzyńcami”, które chętnie powtarzano w Wiecznym Mieście.
Zdarzyło się mianowicie, że szanowany rzymski obywatel, a przede wszystkim zasłużony dowódca wojskowy, przeszedł na stronę przeciwnika i w jego szeregach zaatakował własną ojczyznę.
Reklama
Sylwetka i zdrada Kwintusa Labienusa
Kulisy historii Kwintusa Labienusa nie są całkiem jasne. Łacińscy autorzy przedstawiali je odmiennie, zależnie od własnych poglądów i sympatii politycznych.
W każdym razie był to generał rzymskiej armii, syn jednego z bliskich współpracowników Juliusza Cezara. Po śmieci dyktatora w następstwie sławnego zamachu, Kwintus Labienus stanowczo opowiedział się nie po stronie jego akolitów, ale przeciwnego stronnictwa, pod wodzą Gajusza Kasjusza Longinusa oraz Brutusa Młodszego (tak, tego Brutusa).
Ucieczka czy delegacja? Kulisy wyprawy Kwintusa Labienusa na wschód
Według jednej z wersji wydarzeń Kwintus Labienus, świadomy słabości swego stronnictwa, zdecydował się zawczasu uciec z obszarów podporządkowanych Republice Rzymskiej.
Na miejsce potencjalnego azylu wybrał Królestwo Partii – a więc najgroźniejszego konkurenta politycznego Rzymu w tym okresie.
Reklama
Według profesora Harvardu Richarda N. Frye, bardziej prawdopodobna jest jednak inna interpretacja. Zgodnie z nią Kwintus Labienus nie był uciekinierem, lecz wysłannikiem Gajusza Kasjusza Longinusa oraz Brutusa Młodszego, którzy liczyli na sojusz z Partami.
Dopiero, gdy ci mocodawcy ponieśli sromotną klęskę w bitwie pod Filippi w 42 roku p.n.e., osamotniony generał, niezdolny wrócić do ojczyzny, zaczął działać na własną rękę.
Rzymski generał przeciwko starożytnemu Rzymowi
Na niejasnych zasadach Kwintus Labienus podporządkował się królowi Partów Orodesowi II. W roku 40 p.n.e. wspólnie z partyjskim księciem Pakorusem stanął na czele armii, która uderzyła na obszar Lewantu. Następnie już sam odłączył się wraz z częścią sił i podjął podbój Azji Mniejszej.
Sukcesy Partów z udziałem Kwintusa Labienusa były imponujące i ekspresowe. Wiele rzymskich garnizonów i miast na przykład w Syrii poddawało się im bez walki, licząc na łatwe porozumienie z generałem, który sprzeciwiał się stronnictwu Cezara.
Reklama
Imponujący sukces i bolesny upadek. Co stało się z Kwintusem Labienusem?
Zasadniczo nigdy w dziejach starożytny Rzym nie poniósł tak kompromitujących strat w starciu z państwem sfery irańskiej. Ofensywę udało się zahamować dopiero w 38 roku p.n.e., gdy Marek Antoniusz odesłał na wschód kilka legionów, a Partowie nie docenili sił wroga i ruszyli do walki bez łączenia swoich sił.
Bitwa pod górą Gindaros w Syrii przyniosła Partom bolesną klęskę i zmusiła ich do wycofania się z zajętych terytoriów. Co zaś do Kwintusa Labienusa, próbował on uciec z pola walki w przebraniu, został jednak schwytany przez Rzymian i stracony.
Kolejny tom bestsellerowej serii powieści osadzonych w starożytnym Rzymie
Na niebezpiecznej granicy między Rzymem a Królestwem Partów rozgrywa się fabuła powieści Simona Scarrowa pt. Zdrajcy Rzymu. To kolejny tom bestsellerowej serii Orły imperium. Książka ukazała się nakładem Książnicy w 2023 roku.
Bibliografia
- Dando-Collins S., Mark Antony’s Heroes, John Wiley and Sons 2008.
- The Cambridge History of Iran, t. 3, cz. 2: The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods, red. E. Yarshater, Cambridge University Press 1983.
