W 1766 roku zmarła Małgorzata Hanczugowa – nie całkiem zwykła, ale też na pewno nie bardzo bogata wdowa z wioski pod Poznaniem. Jak na realia polskiej, nawet wielkopolskiej wsi, kobieta ta żyła całkiem dostatnio i wygodnie. Przede wszystkim zaś...
Sanacyjne władze zupełnie nie spodziewały się takiej skali mobilizacji mieszkańców wsi. W sierpniu 1937 roku na południu kraju chłopi rozpoczęli powszechny strajk, blokując drogi oraz dowóz żywności do wielu miast. Aby złamać opór rolników sięgnięto...
Dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym na polskich wsiach upowszechniła się pierwsza, najprostsza forma łazienki. Nie było to jeszcze w żadnym razie osobne pomieszczenie przeznaczone do utrzymywania higieny, ale tylko kącik, zwykle dalece...
W latach 20. XX wieku, z inicjatywy ministra spraw wewnętrznych Felicjana Sławoja Składkowskiego władze zaczęły stanowczo przymuszać mieszkańców polskiej wsi do budowy przydomowych wychodków. Były to na dobrą sprawę pierwsze toalety polskich chłopów...
Pracy w zagrodzie chłopskiej zawsze było aż po pachy. Córki pomagały matkom w przy lnie i przędzeniu, pieliły warzywa, zamiatały oraz uprzątały izbę. Chłopcy, odkąd tylko byli w stanie dźwigać cepy, obowiązkowo brali udział w młocce, oddzielaniu...
Kołtun przez stulecia należał do najczęstszych, najbardziej powszechnych przypadłości, jakie trapiły polskich chłopów. Pod tą nazwą kryła się kępa zlepionych, brudnych i skrajnie zatłuszczonych włosów, które stopniowo, po wielu miesiącach...
Bogumiła Kurkowa, rocznik 1911, pochodziła z Warszawy, ale w styczniu 1938 roku przyjechała do Zakopanego. Jako młoda dentystka miała tam przez dwa miesiące zastępować inną stomatolożkę. Została jednak na stałe, a u schyłku życia opowiedziała...
Przez stulecia polscy chłopi radzili sobie w domach najczęściej bez jakichkolwiek świec czy lamp. Te pierwsze zapalano co najwyżej przy łożu ciężko chorego domownika, albo w obliczu burzy, aby poświęcone odpędzały pioruny. Światło zapewniały jednak...
Ocenia się, że wzrost człowieka w mniej więcej 60–80% wynika z genów. Pewne populacje są bardziej rosłe, inne mniej, niezależnie od doraźnych czynników zewnętrznych. Nawet w 40% o posturze decydują jednak warunki życia: dostęp do żywności, jakość...
Są takie dzieła sztuki, na które niemal nikt nie zwraca uwagi. Czasem to obiekty, z którymi dzień w dzień stykają się, choćby bezwiednie, setki, jeśli nie tysiące ludzi. Trudno o lepszy przykład niż godła zabytkowych krakowskich kamienic.
Tradycyjne chaty polskich chłopów nie miały oczywiście takich elewacji, jakie pokrywają ściany współczesnych domów. Nie znano styropianu, tynku ani farb. Poza tym zaś kwestia wyglądu zewnętrznego budynku wiązała się nie tylko z termiką, ale i z...
Trudno sobie wyobrazić dwie bardziej odmienne postacie polskiej literatury niż Czesław Miłosz i Sergiusz Piasecki. Polski Litwin, wymuskany poeta, subtelny intelektualista i syn zrusyfikowanego szlachcica, który do polskiego powieściopisarstwa...
Na temat chłopskiej higieny, zwłaszcza osobistej komentatorzy sprzed 100 czy 150 lat wypowiadali się na ogół krótko i niemal zawsze dosadnie. Twierdzono, że takowa zasadniczo nie istniała. Chociażby Jan Bystroń, jeden z prekursorów polskiej...
Czarny czwartek na amerykańskiej giełdzie. Jak doszło do największego krachu w dziejach Wall Street?
24 października 1929 roku przeszedł do historii jako czarny czwartek na Wall Street. Był to początek największego krachu w dziejach amerykańskiej giełdy. W jego wyniku setki tysięcy drobnych inwestorów straciły dorobek całego życia. Wkrótce...
Hanka Ordonówna była niekwestionowaną gwiazdą przedwojennej estrady. Wykonywane przez nią przeboje śpiewała cała Polska. Słynna artystka zawróciła też w głowie niejednemu mężczyźnie. Wśród jej adoratorów znalazł się i hrabia Michał Tyszkiewicz...
Na dawnej wsi świece były przedmiotami kosztownymi i otoczonymi masą przesądów, zniechęcających do używania ich na co dzień, w zwyczajnych warunkach. Polscy chłopi bardzo rzadko sięgali też po lampki olejne, kaganki. Jak zatem radzili sobie do...
Tradycyjną wiejską chatę można było wznieść na różne sposoby, a gusta wyraźnie różniły się między regionami, osadami czy nawet… sąsiadami, budującymi się po dwóch stronach płotu. Pewne kwestie pozostawały jednak stałe, jak kraj długi i szeroki. Na...
„Ja zdecydowanie uważam, że w polskiej opowieści o nas samych jest tego za dużo. To znaczy, za dużo jest mówienia o tym, że byliśmy ofiarami, że byliśmy poddani opresji. To oczywiście bardzo często prawda. Ale to jest tylko część prawdy”. Między...
Biały Dom jest jednym z najważniejszych symboli Stanów Zjednoczonych. Budowa siedziby prezydentów USA rozpoczęła się w 1792 roku jednak wraz z rozrastaniem się administracji dobudowywano kolejne skrzydła. O tym jak wyglądały dzieje gmachu przy 1600...
Jan Leszczyński (ur. 1905) był jednym z ostatnich, najdłużej żyjących przyjaciół Stanisława Ignacego Witkiewicza, a więc sławnego Witkacego. Jeszcze u schyłku XX stulecia dotarła do niego Joanna Siedlecka, autorka książki Mahatma Witkac. Chciała...
W systemie prawnym, jaki obowiązywał w przedwojennej Polsce istniał mechanizm dający wymiarowi sprawiedliwości przerażającą władzę względem obywatela. Rzekomo dla ograniczenia fali przestępczości zalewającej kraj już w 1918 roku wprowadzono procesy...
Książka Joanny Siedleckiej pt. Mahatma Witkac była w roku 1993, gdy ukazała się po raz pierwszy, prawdziwą sensacją w świecie literackim. Autorka w toku skrupulatnej pracy dotarła do ogromnej liczby wciąż żyjących osób, które znały, pamiętały i...
W obecnym polskim systemie prawnym nie ma instytucji sędziego śledczego, która nadal funkcjonuje w kilku krajach europejskich. Urząd ten istniał jednak w II Rzeczpospolitej i nieraz był wykorzystywany w dętych sprawach, w których usilnie umniejszano...
Sporysz przez wieki stanowił zmorę rolników uprawiających zboże. Spożycie nasion roślin zaatakowanych przez pasożytniczego grzyba niosło z sobą szereg konsekwencji, takich jak halucynacje, przykurcze mięśni a nawet martwica tkanek. W latach 20. i 30...
Wspomnienia zapomnianej modelki Witkacego. Zobaczył ją w kawiarni i stwierdził, że musi ją namalować
Stanisław Witkiewicz, lepiej znany jako Witkacy, chętnie malował znajomych, bliskie sobie osoby. Zdarzało się też jednak, że zobaczył kogoś zupełnie obcego i postanawiał, że koniecznie musi przenieść jego sylwetkę na płótno. Tak właśnie było z...
O matkach wielkich artystów pisze się o wiele rzadziej niż o nich samych. A jednak to one nieraz odpowiadały za ich sukcesy i ponosiły cenę ich drogi do sławy. Matka Witkacego nie tylko dała synowi pole do rozwoju, ale też łożyła na wiecznie...
Gdy w 1924 roku we Lwowie doszło do nieudanego ataku na prezydencki samochód, policja zrobiła wszystko, by zrzucić winę na społeczność żydowską. Nie akceptowano żadnych kontrargumentów. Przekonał się o tym Mykoła Mykietyn, który przekazał władzom...
Stanisław Witkiewicz miał 38 lat kiedy ożenił się z wnuczką Juliusza Kossaka, Jadwigą Unrug. Niewiele jednak zabrakło, a Witkacy stanąłby na ślubnym kobiercu już 10 lat wcześniej. Ostatecznie do małżeństwa z Anną Oderfeld nie doszło. O tym kim była...
W 1924 roku, podczas wizyty prezydenta Stanisława Wojciechowskiego we Lwowie, w stronę jego samochodu rzucono bombę. Ta nie wybuchła, a kulisy ataku nigdy nie zostały rzetelnie wyjaśnione. Władze szybko aresztowały młodego członka społeczności...
5 września 1924 roku we Lwowie doszło do zamachu na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. W kierunku powozu, którym poruszała się głowa państwa ktoś rzucił bombę. Obyło się bez ofiar, policja zaś szybko zatrzymała podejrzanego. Był nim miejscowy...
