Wojsko Polskie w przededniu wybuchu II wojny światowej. Uzbrojenie i liczby

Strona główna » Międzywojnie » Wojsko Polskie w przededniu wybuchu II wojny światowej. Uzbrojenie i liczby

Plan mobilizacyjny zakładał, że do walki stanie o 160% więcej żołnierzy, niż rzeczywiście udało się posłać do boju we wrześniu 1939 roku. Jakim dokładnie dysponowali uzbrojeniem i w jakich ilościach?

Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego w 1935 roku na czele armii jako Generalny Inspektor Sił Zbrojnych stanął generał, a później marszałek Edward Śmigły-Rydz.


Reklama


Przeprowadzona w 1936 roku analiza wartości bojowej Wojska Polskiego ujawniła jego ogólne zacofanie, co skutkowało przygotowaniem planu rozbudowy i unowocześnienia. Przede wszystkim jednak opracowano plan mobilizacyjny armii na wypadek wojny.

Liczebność Wojska Polskiego

Liczebność rezerwistów podlegających powszechnej mobilizacji wynosiła 2 600 000 mężczyzn, przy około 270 000 żołnierzy pełniących w tym czasie czynną służbę.

Marszałek Edward Śmigły-Rydz w towarzystwie polskich generałów.

Do wojny w 1939 roku w wyniku niepełnej mobilizacji Wojsko Polskie wystawiło znaczniej mniejsze siły, niż zamierzano: około 1 miliona żołnierzy.

Piechota. Jeden koń na dwóch ludzi

Piechota liczyła 30 dywizji, w każdej po 3 pułki piechoty, pułk artylerii lekkiej i dywizjon artylerii ciężkiej oraz służby. Ich uzupełnienie stanowiły 3 brygady górskie powstałe na bazie jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).


Reklama


Ogółem dywizja piechoty według stanu faktycznego liczyła ok. 16 500 żołnierzy, mających na wyposażeniu 6939 koni, ponad 2 tysiące wozów konnych i 76 samochodów osobowych i ciężarowych.

Ich uzbrojenie stanowiło ok. 15 800 karabinów piechoty, 92 karabiny przeciwpancerne , 326 ręcznych karabinów maszynowych, 132 ciężkich karabinów maszynowych, 101 granatników i moździerzy, 79 armat i haubic i 16 czołgów rozpoznawczych TK.

Poznajcie prawdę o tym jak żyli nasi pradziadkowie dzięki książce Przedwojenna Polska w liczbach (Bellona 2020).
Poznajcie prawdę o tym, jak żyli nasi pradziadkowie w książce Przedwojenna Polska w liczbach, przygotowanej przez zespół WielkiejHISTORII.pl.

Ponadto sformowano 9 rezerwowych dywizji piechoty (3 na bazie jednostek KOP), 14 brygad Obrony Narodowej, dwa pułki strzelców morskich a także inne mniejsze oddziały.

Artyleria. Pięć tysięcy haubic, dział, armat i działek przeciwlotniczych

Artyleria na czas wojny traciła swój status samodzielnej broni i, poza formacjami będącymi w dyspozycji Naczelnego Wodza, występowała w składzie jednostek piechoty i kawalerii.

Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Według stanu z sierpnia 1939 roku liczyła 3435 haubic i dział polowych różnego kalibru.

Do tego dochodziły 462 armaty przeciwlotnicze 40 mm i 75 mm. Doskonałych działek przeciwpancernych Boforsa kalibru 37 mm wykazywano na stanie około 1200.

Kolumna armat przeciwpancernych wz. 36 w zaprzęgu konnym.

Kawaleria. Do walki w szyku pieszym

Kawaleria liczyła 11 brygad – 5 z nich było czteropułkowych, a 7 trzypułkowych. Z założenia pułk polskiej kawalerii w 1939 roku miał walczyć w szyku pieszym i jednorazowo mógł wystawić 250-270 żołnierzy wspartych przez 12 ckm-ów i 4 działka przeciwpancerne.

Nie było to wielkością zbyt imponującą, dlatego dla wzmocnienia siły uderzeniowej każda brygada kawalerii otrzymała dywizjon pancerny, dysponujący 8 samochodami pancernymi wz.34 i 13 czołgami TK.


Reklama


Ponadto każda z brygad posiadała w składzie dywizjon artylerii konnej, liczący 3 lub 4 baterie po 4 działa kalibru 75 mm każda, tak, aby wszystkie pułki dysponowały własną baterią. Brygady kawalerii otrzymały także zmotoryzowane baterie artylerii przeciwlotniczej. Większości przydzielono po batalionie strzelców.

Lotnictwo. Sześć pułków w czasie pokoju

Polskie lotnictwo na stopie pokojowej składało się z 6 pułków lotniczych. Po sierpniowej mobilizacji jego stan wynosił 16 000 żołnierzy, z czego 1897 to członkowie personelu latającego: piloci, obserwatorzy i strzelcy pokładowi.

<strong>Przeczytaj też:</strong> Największy akt tchórzostwa w najnowszej historii Polski. Czy w ogóle można go uzasadnić?

W trybie wojennym lotnictwo zostało przeformowane na lotnictwo dyspozycyjne Naczelnego Wodza i lotnictwo armijne, oddane do dyspozycji poszczególnych armii. Lotnictwo dyspozycyjne tworzyła Brygada Pościgowa złożona z 5 eskadr myśliwskich, Brygada Bombowa – 4 eskadry PZL. 37„Łoś” i 5 eskadr PZL. 23 „Karaś” – oraz lotnictwo pomocnicze: eskadra obserwacyjna, transportowa, cztery plutony łącznikowe i kompania balonów obserwacyjnych.

W lotnictwie przynależnym do poszczególnych armii było łącznie 10 eskadr myśliwskich, 7 eskadr rozpoznawczych, 11 eskadr obserwacyjnych oraz plutony łącznikowe.

Myśliwce PZL P.11c. Właśnie taką maszyną latał Stanisław Skalski we wrześniu 1939 roku (domena publiczna).
Myśliwce PZL P.11c.

Liczebnie stan wejściowy polskiego lotnictwa na dzień 1 września 1939 roku przedstawiał się następująco:  158 myśliwców (128 PZL P.11 i 30 PZL P.7), 114 samolotów liniowych (pełniących funkcję maszyn rozpoznawczych i lekkich bombowych) PZL. 23 „Karaś”, 36 bombowców PZL. 37 „Łoś” i 84 samoloty obserwacyjne – 35 RWD 14 „Czapla” i 49 Lublin R-XIII.

Do tego dochodziło 12 wodnosamolotów Morskiego Dywizjonu Lotniczego. Siłę tę uzupełniało 12 transportowych Fokkerów F.VII/3m i 94 samoloty łącznikowe.

<strong>Przeczytaj też:</strong> Dekalog żołnierza. 10 przykazań przedwojennego Wojska Polskiego

Siły pancerne. Czołgi, tyle że lekkie

Broń pancerna Wojska Polskiego składała się z dwóch samodzielnych jednostek pancerno-motorowych: 10. Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej i będącej w stadium organizacji Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Pozostała broń pancerna sformowana była w 18 kompanii czołgów przy dywizjach piechoty oraz szwadrony samochodów pancernych i czołgów rozpoznawczych w brygadach kawalerii. W oddziałach pozadywizyjnych istniały 3 bataliony i 3 kompanie czołgów oraz 10 pociągów pancernych.


Reklama


Ogółem polskie oddziały pancerne w wojnie 1939 roku dysponowały: 140 czołgami lekkimi 7TP i Vickers „E”, 50 czołgami lekkimi Renault-35, 45 lekkimi czołgami wolnobieżnymi Renault FT-17, 403 czołgami rozpoznawczymi TK-3 i TKS i 88 samochodami pancernymi wz. 34 i wz. 29.

Przeczytaj też o najbardziej krwawych bitwach kampanii wrześniowej.

****

Powyższy tekst powstał na potrzeby książki Przedwojenna Polska w liczbach (Bellona 2020)To wspólna publikacja autorstwa członków zespołu portalu WielkaHISTORIA.pl, ukazująca jak naprawdę wyglądało życie w II RP.

Prawda o życiu naszych pradziadków

Bibliografia

  1. Jerzy B. Cynk, Siły lotnicze Polski i Niemiec. Wrzesień 1939, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989. 
  2. Zdzisław Jagiełło, Piechota Wojska Polskiego 1918-1939, Bellona, Warszawa 2005.
  3. Andrzej Antoni Kamiński, Tomasz Szczerbicki, Samochody pancerne i transportery opancerzone Wojska Polskiego 1918-1950, Alma-Press, Warszawa 2010. 
  4. Tadeusz Krawczyk, Janusz Odziemkowski, Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa 1987.    
  5. Janusz Ledwoch, Czołgi Wojska Polskiego 1919-1939, Wydawnictwo „Militaria”, Warszawa 2012.
  6. Mała Encyklopedia Wojskowa tom 2, Wydawnictwo MON, Warszawa 1970.
  7. Hubert Mordawski, Polskie lotnictwo wojskowe 1920-1939. Od tryumfu do tragedii, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2011.
  8. Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989. 
  9. Tymoteusz Pawłowski, Armia Śmigłego. Czwarta w Europie – siódma na świecie, Bellona, Warszawa 2014.
  10. Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937-1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1979.
  11. Jan Przemsza-Zieliński, Wrześniowa księga chwały kawalerii polskiej, Bellona, Warszawa 1995.  
  12. Rajmund Szubański, Pancerne boje września, ZP Grupa Sp. z o.o., Piekary Śląskie 2009.
  13. Rajmund Szubański, Jan Tarczyński, Adam Jońca, Pojazdy Wojska Polskiego. Wrzesień 1939, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989. 
  14. Piotr Stawecki, Generałowie Polscy. Zarys portretu zbiorowego 1776-1945, ASPRA-JR, Bellona SA, Warszawa 2010.
  15. Wojsko Polskie 1939-1945. Barwa i broń, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1990.             
  16. Lech Wyszczelski, Wojsko II Rzeczypospolitej. Armia ułanów, szarej piechoty i serca w plecaku, Bellona Spółka Akcyjna, Warszawa 2014.
Autor
Dariusz Kaliński
23 komentarze

 

Skomentuj Krzysiek G. Anuluj

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.