Republika Łokocka. W 1941 roku na terenie ZSRR powstało kolaboranckie państwo wysługujące się Niemcom

Oficjalną ideologią był nazizm, a partią rządzącą – Rosyjska Partia Narodowo-Socjalistyczna. W 1941 roku na świeżo podbitych terenach Związku Radzieckiego powstała kolaborancka Republika Łokocka.

Łokoć to niewielka miejscowość, która przed atakiem III Rzeszy na ZSRR leżała w obwodzie orłowskim (obecnie w briańskim, zaraz na wschód od granicy z Białorusią). Wyróżniał ją tylko jeden szczegół. Właśnie w tych okolicach osiedlano wypuszczanych z łagrów „kontrrewolucjonistów”, którym nie wolno było zamieszkać w Moskwie, Leningradzie i innych dużych miastach sowieckiego imperium.

Reklama

Trudno się więc dziwić, że gdy tylko w październiku 1941 roku Łokoć został zajęty przez niemieckie wojska, w głowach inżynierów z miejscowej gorzelni – Konstantina Pawłowicza Woskobojnika oraz Bronisława Władysławowicza Kamińskiego – zrodził się pomysł stworzenia kolaboracyjnej Republiki Łokockiej.

Pomysł prosto z gorzelni

Obaj „ojcowie założyciele” ze swym pomysłem udali się do dowódcy niemieckiej 2. Armii Pancernej, generała Heinza Guderiana. Idea bardzo przypadła mu do gustu i już 15 listopada 1941 roku powołano do życia Łokocki Okręg Samorządowy, na którego czele stanął Woskobojnik.

Nowa jednostka administracyjna została wyposażona we własną, ochotniczą milicję paramilitarną, mającą podjąć walkę z bolszewicką partyzantką. Formacja ta przyjęła nazwę Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Ludowej (RONA), zaś jej dowódcą został nie kto inny jak Bronisław W. Kamiński – przyszły kat Ochoty w powstaniu warszawskim.

Reklama

Nazizm z nutą kapitalizmu

Twórcy Republiki Łokockiej, obejmującej swym zasięgiem kilka część obwodów orłowskiego i kurskiego, przeprowadzili szereg reform gospodarczych, chcąc w ten sposób zjednać sobie okoliczną ludność.

Rozwiązano między innymi znienawidzone kołchozy zwracając ziemię chłopom oraz promowano – tak zwalczany przez komunistów – prywatny handel. Nie zapomniano również o edukacji i zdrowiu mieszkańców, co zaowocowało otwarciem szeregu szkół, szpitali oraz punktów pomoc medycznej.

Jak pisze Boris Sokołow w swojej książce pt. ZSRR pod okupacją:

Oficjalną ideologią Republiki Łokockiej stał się nacjonalizm, a partią rządzącą – Rosyjska Partia Narodowo-Socjalistyczna. Dogmaty narodowego socjalizmu, dostosowane do warunków rosyjskich, krzewił wśród mas „Gołos naroda”. Antysemityzm był ważnym punktem tego programu.

Wódz Łokocia, ojciec narodu rosyjskiego

Na istnienie popieranej przez ludność, tolerowanej przez Niemców i na dodatek nazistowskiej republiki na rosyjskiej ziemi nie mogła pozwolić Moskwa. Józef Stalin nakazał podjąć bezwzględną walkę z kolaborantami znajdującym się w tym rejonie oddziałom partyzanckim.

Reklama

Już 8 stycznia 1942 roku w zorganizowanej przez nich zasadzce zginął Woskobojnik. Jego miejsce zajął Bronisław W. Kamiński, łącząc w swoich rękach władzę cywilną i wojskową. Od tej chwili piastował stanowiska Ober-burgomistra i kombriga, zaś łokocka propaganda kreowała go na ojca narodu rosyjskiego, który po zwycięstwie Niemców nad bolszewikami zasiądzie na Kremlu.

Na razie Kamiński nie potrafił jednak zapanować nawet nad sytuacją w swym małym „państwie”. Coraz większym problemem stawała się sowiecka partyzantka, stosująca na szeroką skalę trudny do opisania terror. O jego skali najlepiej świadczy fakt, iż partyzanci rozstrzelali, powiesili lub zamęczyli na śmierć ponad 10 tysięcy osób (z tego około 200 ofiar spalono żywcem). Bolszewicy puścili również z dymem 24 wioski.

Wszystko to prowadziło do fali dezercji z szeregów RONA. Innym problemem była szerząca się wśród żołnierzy oraz ludności cywilnej plaga pijaństwa (niepokojąca nawet jak na radzieckie warunki!), której nie pozwoliły powstrzymać drakońskie kary, z rozstrzelaniem włącznie.

Terror, masowe mordy, upadek Republiki Łokockiej

Sytuacja z każdym kolejnym stawała się coraz bardziej dramatyczna. Po klęsce 6. Armii Paulusa pod Stalingradem wydawało się, że jeszcze przed nastaniem wiosny 1943 roku Armia Czerwona odbije z rąk niemieckich tereny Republiki Łokockiej. W związku z powyższym Kamiński zadecydował o ewakuacji męskiej części ludności, przy czym odmawiający wyjazdu byli automatycznie uznawani za partyzantów i trafiali przed pluton egzekucyjny.

Przystąpiono również do systematycznych czystek byłego aktywu sowieckiego. Jak donosił cytowany przez Sokołowa – działający przy prokremlowskiej partyzantce – kapitan NKWD: „masowo rozstrzeliwani są i wieszani więźniowie, po 30-50 dziennie”.

Także Niemcy nie wierzyli w możliwość utrzymania frontu. W związku z tym postanowili zorganizować z oddziałów Kamińskiego własną formację partyzancką, która miała działać na tyłach Armii Czerwonej.

Reklama

Tylko ostatkiem sił, wojskom Osi udało się powstrzymać nacierające siły sowieckie i do ewakuacji Łokocia na razie nie doszło. Sytuacja ta nie mogła jednak trwać długo i w sierpniu 1943 roku kolejne uderzenie Armii Czerwonej przełamało niemieckie linie, co było jednoznaczne z zagładą nazistowskiej republiki w Rosji.

Przeczytaj również o tym jak Sowieci rzucili kawalerię przeciwko niemieckiej artylerii. Po 10 minutach bitwa była rozstrzygnięta

Bibliografia

1. Rein Leonid, The Kings and the Pawns: Collaboration in Byelorussia during World War II, Berghahn Books 2011.
2. Sokołow Boris, ZSRR pod okupacją, Inicjał Andrzej Palacz, 2011.