Starcie stoczone pod Kadesz w starożytnej Syrii pod wieloma względami było wyjątkowe. Dowodził w nim jeden z najsłynniejszych władców epoki, a sama bitwa „pobiła” szereg dziejowych rekordów. Mimo to dzisiaj znają ją głównie specjaliści.
Kadesz w językach semickich oznacza miejsce święte. Nazwano tak ufortyfikowaną osadę nad rzeką Orontes w starożytnej Syrii. Pod jej wałami, prawdopodobnie w roku 1274 p.n.e., stoczono batalię, która miała rozstrzygnąć o układzie sił na Bliskim Wschodzie późnej epoki brązu.
Reklama
Dominik Stasiak, autor książki Kadesz 1274 p.n.e., wydanej niedawno w serii Historyczne Bitwy, przyznaje, że starcie pomiędzy armią egipską i wojskiem państwa Hatti (Hetytów) nie jest dzisiaj szerzej znane.
Nawet „wiele podręczników zawierających rozbudowane rozdziały opisujące cywilizację starożytnego Egiptu” całkowicie je pomija. I doprawdy trudno zrozumieć tę lukę w historycznym mainstreamie.
Niedoceniane starcie
W bitwie pod Kadesz siłami najeźdźców dowodził jeden z najsłynniejszych faraonów: Ramzes II, przez wielu badaczy uważany za najpotężniejszego i najwybitniejszego władcę starożytnego Egiptu. Odpór stawił mu Muwatallis II – król państwa Hatti, rozciągającego się w większości na obszarze Azji Mniejszej.
Spór polityczny, który doprowadził do konfrontacji mocarstw dzisiaj fascynuje tylko garstkę specjalistów. Sama bitwa zasługuje jednak na większą uwagę.
Reklama
Jak wyjaśnia Dominik Stasiak na kartach Kadesz 1274 p.n.e., była to „jedna z największych, a zarazem najlepiej udokumentowanych” batalii stoczonych na Bliskim Wschodzie u schyłku epoki brązu. Inni autorzy wypowiadają się nawet bardziej stanowczo.
Bitwa rekordów
W świetle literatury starcie pod Kadesz pobiło szereg rekordów. David Eggenberger, autor The Encyclopedia of Battles, podaje, że jest to „najwcześniejsza bitwa w dziejach, na temat której znamy szczegóły taktyczne i posiadamy wiadomości o wystawionych siłach”.
Można nawet stwierdzić, że to pierwsza zaplanowana batalia, jaką odnotowano w materiałach pisanych!
Autorzy innych kompendiów militarnych – na przykład Aaron Ralby i Jill Hamilton – podają poza tym, że była to prawdopodobnie największa bitwa rydwanów w dziejach. A przynajmniej największa, o jakiej szczegóły dotarły do naszych czasów. Mogło w niej wziąć udział nawet 5 lub 6 tysięcy tych wczesnych pojazdów bojowych.
Reklama
Za sprawą zachowanego traktatu pokojowego pomiędzy zwaśnionymi stronami konfrontacja pod Kadesz uchodzi nawet – by zacytować egiptologa profesora Boya Ockingę, za „najlepiej udokumentowaną bitwę czasów starożytnych”.
Skrajne oceny
Badacze dysponują ogromem wiadomości o tle starcia, podstępach obu stron, organizacji oddziałów.
Paradoksalnie najmniej da się powiedzieć o… wyniku starcia. Ramzes II odtrąbił zwycięstwo, ale wiadomo, że nie zdołał zająć Kadesz. „W literaturze przedmiotu możemy znaleźć skrajne oceny wyniku bitwy” – przyznaje Dominik Stasiak w książce Kadesz 1274 p.n.e.
Większość badaczy pisze, że sytuacja po bitwie była patowa. Autor tomu Historycznych Bitew pisze, że „zapanował impas”.
Po nierozstrzygniętej batalii „żadna z armii nie miała perspektyw na ostateczne zwycięstwo”. Nie zmienia to jednak faktu, że pod Kadesz stoczono starcie wyjątkowe w skali całej epoki.
Bibliografia
- Eggenberger D., An Encyclopedia of Battles, Dover 1985.
- Ockinga B., On the Interpretation of the Kadesh Record, „Chronique d’Égypte”, t. 62 (1987)
- Ralby A, Hamilton J., Atlas of World Military History, Parragon Books 2013.
- Stasiak D., Kadesz 1274 p.n.e., Bellona 2022.
Jedna z najważniejszych bitew w dziejach starożytnego Bliskiego Wschodu
