Literatura, filmy oraz seriale utrwaliły obraz wikingów jako bezwzględnych najeźdźców, którzy wyraźnie górowali wzrostem oraz tężyzną fizyczną nad ludnością plądrowanych przez siebie obszarów. Czy jednak Skandynawowie naprawdę byli dużo wyżsi od pozostałych mieszkańców wczesnośredniowiecznej Europy? Badania nie pozostawiają w tej kwestii żadnej wątpliwości.
Wbrew obiegowej opinii mieszkańcy wczesnośredniowiecznej Europy wcale nie byli szczególnie niscy. Badania antropologiczne wykazały, że średni wzrost mężczyzn na północy kontynentu w tym czasie (IX-XI wiek) wynosił 173,4 centymetra, kobiet zaś 155 centymetrów.
Reklama
Sytuacja wyglądała bardzo podobnie również w przypadku ziem dzisiejszej Polski. Nieco niżsi byli za to mieszkańcy Italii, gdzie przeciętny mężczyzna mierzył około 167 centymetrów (więcej na ten temat przeczytacie w innym naszym artykule).
Elita była wyraźnie wyższa
Jak na tym tle wypadała ludność zamieszkująca Skandynawię? Czy faktycznie budzący postrach wikingowie byli o głowę lub dwie wyżsi od najeżdżanych przez siebie Anglosasów, którzy mieli średnio 173 centymetry wzrostu?
Odpowiedź na te pytania możemy znaleźć w książce Else Roesdahl pt. Historia Wikingów. Duńska archeolożka i historyczka podaje, że badania szkieletów z jej kraju wykazały, iż w epoce wikingów „przeciętny wzrost mężczyzny wynosił 172,6 cm (…), kobiety zaś 158,1 cm. Zdarzali się jednak osobnicy znacznie wyżsi, najwyższy miał 184,8 cm”. Dalej zaś dodaje, że:
Średnia długość szkieletów odnalezionych w grobach z najbogatszym wyposażeniem, gdzie chowano najzamożniejszych i najznaczniejszych, była znacznie wyższa od przeciętnej. Przyczyna tkwi z pewnością w lepszych warunkach egzystencji tej grupy.
Reklama
Charakterystyczne, że z dwóch mężczyzn znalezionych w podwójnym grobie na Langeland, niższy został ścięty i prawdopodobnie związany, podczas gdy ten drugi został pochowany w normalnej pozycji wraz ze swoją włócznią. Z pewnością chodzi tu o niewolnika (171 cm), który musiał towarzyszyć swemu panu (177 cm) do grobu.
Wikiński wódz z akromegalią
Z kolei Anders Winroth w pracy Age of the Vikings podaje, że badania kości 49 dorosłych osób pochowanych na cmentarzysku z okresu wikingów w szwedzkiej miejscowości Fjälkinge wykazały, że wzrost mężczyzn wahał się od 160 do 185 centymetrów, kobiet z kolei od 151 do 171. Średnia nie odbiegała od tej podawanej przez Roesdahl.
Podobne wyniki dały również badania szczątków osób pogrzebanych na cmentarzu w Brattahlid. Była to wikińska osada założona pod koniec X wieku na Grenlandii.
Zgodnie z tym, co pisze Robert Ferguson w książce Młot i krzyż. Nowa historia wikingów, w trakcie trwających kilka lat wykopalisk udało się tam odnaleźć pochówki 144 osób. Analiza 69 męskich i 39 kobiecych szkieletów (pozostałe należały do dzieci) wykazała, że średni wzrost wynosił odpowiednio 171 oraz 156 centymetrów. I tutaj kilku mężczyzn mierzyło około 185 centymetrów.
Reklama
Około 185 centymetrów, lub tylko nieznacznie mniej, miał również wikiński wódz pochowany w IX wieku w norweskim Gokstad. Ale w tym przypadku badania kości przeprowadzone w 2007 roku przez specjalistów ze Szpitala Narodowego w Oslo wykazały, że mężczyzna „cierpiał na akromegalię, objawiającą się przerostem kości i pogrubieniem rysów twarzy (a w młodym wieku gigantyzmem), co musiało mu nadać niesamowity wygląd”.
Jak zatem dowodzą powyższe przykłady wikingowie wcale nie górowali wzrostem nad pozostałymi mieszkańcami północnej czy środkowej Europy. Oczywiście lepiej odżywieni przedstawiciele klasy wyższej rzeczywiście mogli być o głowę wyżsi od chłopów z łupionych przez siebie anglosaskich czy frankijskich wsi. Ogółem jednak wikingowie nie byli wcale szczególnie rośli na tle mieszkańców pozostałych regionów kontynentu.
Bibliografia
- Robert Ferguson, Młot i krzyż. Nowa historia wikingów,Wydawnictwo Dolnośląskie 2016.
- Philip Parker, Furia ludzi Północy. Dzieje świata wikingów, Dom Wydawniczy Rebis 2016.
- Else Roesdahl, Historia Wikingów, Marabut 1996.
- Anders Winroth, Age of the Vikings, Princeton Univers 2016.
Ilustracja tytułowa: Kadr z serialu Upadek królestwa.
