W roku 1768 szlachta ziemi krakowskiej przystąpiła do konfederacji barskiej – zbrojnej rebelii przeciwko Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i wojskom rosyjskim, stanowiącym na tym etapie podporę jego panowania. Zaciekłe walki trwały przeszło...
Budowla w kształcie piramidy w pierwszej kolejności przywodzi na myśl starożytny Egipt, a zwłaszcza kompleks w Gizie z piramidą Cheopsa na czele. Ten sam kształt był jednak ceniony także przez inne kultury. Pozostałości po piramidach spotyka się w...
U schyłku średniowiecza główne budowle gotyckiego zamku na Wawelu miały parter i jedno piętro. W XVI stuleciu, przy okazji wielkiej renesansowej przebudowy, prowadzonej w większości na zlecenie Zygmunta Starego, gmachy podniesiono, zyskały dodatkową...
Na obszarze samej tylko Słowiańszczyzny Zachodniej odkryto ślady ponad 3000 grodów, w przytłaczającej większości pochodzących z epoki średniowiecznej. Były regiony, gdzie w ciągu kilku dekad wzniesiono setki warowni. Skutki procesu, który...
Rzeczywistość dawnej polskiej wsi nie była różowa. Życie chłopów i chłopek koncentrowało się na ciężkiej pracy, nie tylko na własnym poletku, ale też bezpłatnie na rzecz pana, właściciela osady i folwarku. Chłopstwo z XVII czy XVIII wieku nagminnie...
Do niedawna wydawało się, że wewnętrzne rozplanowanie piramidy Cheopsa w Gizie jest już w pełni znane. Pomiary prowadzone z wykorzystaniem właściwości mionów, a więc nietrwałych cząstek powstających w atmosferze pod wpływem promieniowania...
W XVI stuleciu ogromne rzesze polskiej szlachty porzuciły Kościół katolicki i przyjęły tezy reformacji. Zjawisko dotyczyło zapewne setek tysięcy przedstawicieli ziemiańskiej elity kraju. Przybrało na sile zwłaszcza od połowy wieku, za panowania...
Wcześni Słowianie nie dysponowali jednym wspólnym kalendarzem. W różnych regionach używano odmiennych nazw miesięcy, łącznie były ich nawet nie dziesiątki, ale setki. Pewne określenia zdobywały jednak wyjątkową popularność. Przenoszono je z miejsca...
Dzisiaj wiadomo już z absolutną pewnością, że wcześni Słowianie nie posiadali własnego alfabetu, nie mieli rodzimego odpowiednika run. Dawniej robiono jednak bardzo wiele, by udowodnić, że rzeczywistość wyglądała inaczej – i że Słowianie, podobnie...
Panuje powszechna opinia, że zamek na Wawelu, stanowiący w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów wspaniałą rezydencję o najwyższych walorach estetycznych, został zniszczony dopiero w następstwie upadku kraju, decyzją zaborców. To mit. Nowi włodarze...
Pod koniec VIII wieku na południe od Karpat, w granicach obecnych Czech i Słowacji zamieszkujący tam Słowianie zaczęli wytwarzać podłużne żelazne sztabki o charakterystycznym kształcie. Jeden z ich końców był rozklepywany na płasko, tak że...
Polscy szlachcice z epoki nowożytnej szczególną wagę przywiązywali do sztuki oratorskiej. Wykształcony młodzieniec z najwyższego stanu miał okazywać ogładę poprzez kwieciste toasty czy powitania gości przybywających do folwarku, potem zaś – za...
Od czasu, gdy za panowania Kazimierza Wielkiego wojska czeskie nieskutecznie oblegały Wawel i Kraków, przez 250 lat żadne obce siły nie próbowały zdobywać polskiej stolicy. Do takiego ataku nie doszło ani podczas bezkrólewia po wygaśnięciu dynastii...
Wielu średniowiecznych autorów dokładało starań, by przedstawić Słowian jako społeczność zanarchizowaną, pozbawioną przywódców, niezdolną sobą kierować. Odpryski uprzedzonych wywodów sprzed przeszło 1000 lat są żywe nawet dzisiaj. Wciąż przecież nie...
Każdy szlachcic w nowożytnej Polsce szczycił się, że ma prawo wybierać królów. Pisano wręcz, że wolna elekcja to niemalże „podstawa i fundament wszystkich swobód naszych”. Nie znaczy to jednak wcale, że każdy typowy szlachcic istotnie fatygował się...
Badania antropologiczne, a więc naukowe analizy kości, pozwalają ustalić nie tylko średni wzrost ludzi żyjących przed stuleciami i urazy jakim ulegali. Nowoczesne metody zdradzają znacznie więcej, zwłaszcza jeśli porówna się materiał z różnych...
Mury rezydencji monarszej na Wawelu dotrwały do dzisiaj w kształcie bardzo podobnym do tego, jaki nadano im w dobie renesansu, za panowania Zygmunta Starego (1507-1548). Również rozkład pomieszczeń, przynajmniej w głównych gmachach pałacowych, uległ...
Panuje powszechna opinia, że wioski wczesnych Słowian były zwykle nie tylko odizolowane czy wręcz zagubione wśród leśnych ostępów, lecz także bardzo niewielkie. Wyciągnięcie dalszych wniosków jest już jednak zadaniem niełatwym. Należy podkreślić...
„Szlachcic jednołanny równy jest panięciu” – stwierdził Piotr Zbylitowski około 1600 roku. „Szlachcic, który poczciwy by siedział w ogrodzie, równy kasztelanowi, także wojewodzie” – pół wieku później zanotował Władysław Jeżowski, pośród swoich...
Pierwsze informacje o społeczności określanej mianem Słowian pojawiły się wkrótce po upadku starożytnego Rzymu. O nieznanym wcześniej ludzie zaczęto pisać w okresie wielkiego kryzysu i zaburzeń. Opinie, jakie formułowali na jego temat autorzy z...
