Dekalog pierwszej polskiej lekarki. Dzisiejsi doktorzy powinni się od niej uczyć

Strona główna » XIX wiek » Dekalog pierwszej polskiej lekarki. Dzisiejsi doktorzy powinni się od niej uczyć

Kariera Anny Tomaszewicz-Dobrskiej szła pod prąd wszelkim normom i oczekiwaniom epoki. Jako pierwsza Polka zdobyła dyplom doktora medycyny i pomimo walnego oporu środowiska podjęła praktykę nad Wisłą. Jej dekalog też był więcej niż nieszablonowy. Zamiast dziesięciu punktów zawierał osiem. I właściwie każdy mógłby się przydać także dzisiejszym lekarzom.

W 1864 roku Uniwersytet w Zurychu przyjął na studia medyczne pierwszą kobietę. Zaledwie siedem lat później na uczelnię zapisała się też pierwsza Polka: 17-letnia Anna Tomaszewicz urodzona w Mławie w zaborze rosyjskim.


Reklama


Uczyła się doskonale, na przedostatnim roku zaproponowano jej nawet płatną asystenturę, a potem wyjazd zawodowy do Japonii. Anna marzyła jednak o pracy lekarskiej w Polsce, odrzuciła więc wszystkie oferty.

Droga przez mękę. Co Anna Tomaszewicz musiała zrobić, by praktykować medycynę?

Walka o podjęcie praktyki okazała się dla niej drogą przez mękę. Odmówiono jej nostryfikowania dyplomu, nie przyjęto jej do Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego, nie pozwolono praktykować medycyny. Musiała wyjechać do Petersburga i tam walczyć o swoje.

Doktor Anna Tomaszewicz-Dobrska na fotografii wykonanej w pracowni J. Mieczkowskiego

Jak potem wspomniała, odniosła sukces tylko dlatego, że zgodziła się zatrudnić jako lekarka… w haremie tureckiego sułtana. Władze szukały kandydatki znającej płynnie francuski, niemiecki i angielski. „Na razie żadna z kobiet lekarzy Rosjanek temu warunkowi zadość nie czyniła. A ja się zgodziłam” – stwierdziła Anna Tomaszewicz. O jej doświadczeniach pisaliśmy szerzej w innym artykule.

Imponujące rezultaty. Szefowa „przytułku położniczego”

Do Polski pani doktor wróciła ponownie dopiero w 1880 roku. Wyszła za mąż za laryngologa Konrada Dobrskiego, który pomógł jej podjąć upragnioną praktykę.


Reklama


W obliczu ogromnego przyrostu zakażeń połogowych, prowadzących do masowych zgonów wśród matek i niemowląt, znany filantrop Stanisław Kronenberg zgodził się oddać Annie kierownictwo nad przytułkiem położniczym przy ulicy Prostej w Warszawie. Była to doskonała decyzja.

Pomimo koszmarnych warunków (woda z beczek, brak ubikacji, zepsute piece, zadymione wnętrza) doktor Tomaszewicz-Dobrska osiągała imponujące rezultaty. „Umieralność rodzących spadła do 1 proc., co budziło podziw nie tylko warszawskich lekarzy” – opowiada Małgorzata Skarbek na łamach magazynu Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie pt. „Puls”.

Premiera nowej ksiażki Ałbeny Grabowskiej pt. Doktor Zosia już 26 października. Zamów już dzisiaj
Literackie spojrzenie na trudną drogę kobiet do równego traktowania w świecie medycyny. Doktor Zosia – ostatnia część trylogii Uczniowie Hippokratesa autorstwa Ałbeny Grabowskiej – właśnie trafiła do sprzedaży.

Dzięki zabiegom dr Dobrskiej w 1889 roku przytułek przeniesiono do nowego obiektu przy ul. Żelaznej, gdzie warunki były znacznie lepsze. Powstały nawet izolatki dla położnic gorączkujących. W 1896 r. dr Dobrska wykonała tam pierwsze cięcie cesarskie.

Złote zasady doktor Dobrskiej

Kierowniczka znała i praktykowała zasady higieny oraz dezynfekcji, które wśród ogółu środowiska medycznego wciąż budziły rezerwę. Łącznie wyszkoliła 340 położnych oraz 23 lekarzy. Napisała też dziesiątki artykułów promujących techniki ratujące życie.


Reklama


W ramach edukowania kadr Anna Tomaszewicz-Dobrska opracowała poza tym swoisty dekalog dobrego medyka. Zbiór wytycznych napisała żartobliwym tonem, aby uczynić go bardziej przystępnym. Same wytyczne były jednak śmiertelnie poważne.

„Śluby czystości” doktor Tomaszewicz-Dobrskiej liczyły łącznie osiem punktów. Wszystkie powinni znać i praktykować także dzisiejsi lekarze. Oto one.

„Śluby czystości” doktor Tomaszewicz-Dobrskiej

1. Ślub czystości niech zawód twój uświęci.

2. Nie miej innych wierzeń prócz w bakterie, innych dążeń prócz odkażania, innego ideału prócz jałowości.

3. Przysięgnij duchowi czasu w żaden sposób przeciw niemu nie bluźnić, szczególnie zaś hardym a pustym bredzeniem o przeziębieniu, przejedzeniu, przestrachu, poruszeniu, uderzeniu pokarmu na mózg, bądź inną jaką herezją zaprzeczającą zakaźnej naturze gorączki.

Anna Tomaszewicz Dobrska. Z prawej: przedwojenny gabinet lekarski.

4. Przeklnij na wieczne czasy i wieczne potępienie oliwę, gąbkę, gumkę, smarowidło oraz wszelką rzecz, która ognia nie znosi, lub go nie zaznała, albowiem takowa bakterionośna jest.

5. W pobliżu ciężarnych, rodzących, położnic, oczów i pępków dziecięcych bądź zawsze przytomna i świadoma, że wróg niewidzialny czyha zewsząd, jest na nich, na tobie, dookoła was i w was samych.


Reklama


6. Nie dotknij ich, choćby krzykiem i jękiem pomocy twej wzywały, póki od głów do stóp w biel się nie obleczesz, nagich rąk i ramion twoich, zarówno jak ciała ich, suto mydłem nie namaścisz, bodaj dwoma wodami gorącymi nie zlejesz i dwoma płynami o wielkiej mocy bakteriobójczej.

7. Pierwsze badanie wewnętrzne jest ci nakazane, drugie dopuszczalne, trzecie musi być usprawiedliwione, czwarte może być wybaczone, piąte będzie ci za przestępstwo poczytane.

8. Wolne tętna i niskie ciepłoty niech ci będą najwyższym tytułem chwały.

Ostatni tom bestsellerowej serii

Bibliografia

  1. Bojczuk Hanna, Kobiety-lekarki w Towarzystwie Lekarskim Warszawskim w latach 1875-1939. Część pierwsza – 1875-1905, „Medycyna Nowożytna”, t. 15 (2008).
  2. Kulikowski Jerzy, Medycynierka, „Pomocnik Historyczny Polityki” (2009).
  3. Mackiewicz Joanna, Pierwsze kobiety z dyplomem lekarza na terenach zaborów rosyjskiego i austriackiego, „Medycyna Nowożytna”, t. 6 (1999).
  4. Skarbek M., Pierwsza polska lekarka, „Puls”, 3 września 2018.
Autor
Kamil Janicki

Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.