Bolesław II Śmiały (ok. 1042-1081/1082) – książę i król Polski z dynastii Piastów. Był synem Kazimierza Odnowiciela i ruskiej księżniczki Marii Dobroniegi. Na tron wstąpił po śmierci ojca w roku 1058. Prowadził agresywną politykę zagraniczną, wielokrotnie wykorzystując okres wyjątkowego osłabienia pozycji dworu niemieckiego.
Reklama
Już w 1060 roku interweniował na Węgrzech i pomógł osadzić na tronie zaprzyjaźnionego księcia Belę. W 1063 roku odniósł sukces zbrojny w walkach z Pomorzanami, a jego wojownicy brali nawet udział w wielkiej duńskiej ekspedycji na Anglię. Bolesław Śmiały mieszał się też do wewnętrznej polityki czeskiej, ale największy rozgłos przyniosła mu ekspedycja na Kijów w roku 1069, zorganizowana na wzór sławnej wyprawy Bolesława Chrobrego sprzed pół wieku.
W 1076 roku Bolesław Śmiały koronował się na króla Polski. Był to akt samowolny, pozbawiony zgody papieża bądź cesarza. Polityka konfliktów na niemal wszystkich granicach wyczerpywała fundusze państwa. W świetle nowych ustaleń nauki Bolesław Śmiały doprowadził do faktycznego bankructwa Polski, a w późniejszych latach jego panowania nad Wisłą wybijano jedne z najgorszych monet na kontynencie.
W 1079 roku król skazał na śmierć biskupa krakowskiego Stanisława, prawdopodobnie związanego ze spiskiem możnowładczym. Wkrótce został przegnany przez elity. Schronienie znalazł na Węgrzech. Zginął w zamachu w 1081 lub 1082 roku. Władzę po nim przejął młodszy brat Władysław Herman, osadzony na tronie przez buntowników.
Ciekawostki o Bolesławie Śmiałym
- Kwestia tego, który przydomek króla – Bolesław Śmiały czy Szczodry – jest bardziej prawidłowy nie została dotąd rozstrzygnięta. Wiele wskazuje na to, że kronikarz Gall Anonim wcale nie chwalił króla za szczodrobliwość, ale naśmiewał się z jego wyjątkowej rozrzutności.
- Twierdzi się niekiedy, że Bolesław Śmiały był pierwszym homoseksualistą na polskim tronie. Zdanie to nie ma żadnych podstaw źródłowych. Prawdą jest natomiast, że w XIII wieku kronikarze, pragnący obrzydzić postać potępionego króla, zaczęli mu zarzucać (oczywiście fałszywie), że parał się zoofilią.
Reklama
- Wincenty Kadłubek, pierwszy kronikarz rodzimego pochodzenia, a przy tym wielki mizogin, twierdził, że winę za kryzys rządów i upadek Bolesława Śmiałego ponosiły niewierne żony polskich rycerzy.
- Żona Bolesława Śmiałego to jedyna polska królowa, której imię nie jest znane.
Książki o Bolesławie Śmiałym
Klasyczną, choć nieukończoną biografię króla napisał Tadeusz Grudziński (Bolesław Szczodry. Zarys dziejów panowania, 1953). Ciekawe spojrzenie zwłaszcza na aspekty militarne wnosi książka Norberta Delestowicza pt. Bolesław II Szczodry. Tragiczne losy wielkiego wojownika (2016).
O nieposkromionych ambicjach, pyszałkowatej naturze i spektakularnym upadku Bolesława Śmiałego szeroko pisze też Kamil Janicki w książce Damy przeklęte. Kobiety, które pogrzebały Polskę (Znak 2019).
