Władysław I Herman (ok. 1044-1102) – książę Polski z dynastii Piastów. Młodszy, prawdopodobnie drugi syn Kazimierza Odnowiciela.
Po śmierci ojca w roku 1058 nie wykazywał większej aktywności politycznej. Ściśle podporządkowany bratu, Bolesławowi Śmiałemu, rządził jedną z prowincji kraju – prawdopodobnie Mazowszem. Nie wiadomo czy brał udział w buncie przeciwko królowi, ale w 1079 roku, gdy Bolesław został przepędzony, rebelianci osadzili go na tronie. Był to pierwszy odnotowany w źródłach przypadek, gdy główna linia rodu Piastów została przerwana i zastąpiona przez linię młodszą.
Reklama
Władysław Herman okazał się księciem względnie słabym, pozbawionym poparcia. W dawnej literaturze pisano o nim niezwykle ostro, jako o nieudaczniku, sterowanej marionetce i człowieku bez kręgosłupa. W nowych biografiach jego sylwetka wypada lepiej. Nie ma jednak wątpliwości, że Władysław Herman był pozbawiony wielkich ambicji, a przede wszystkim – szerszych możliwości.
W ogromnym stopniu zdawał się na swojego najwyższego urzędnika, palatyna Sieciecha. Bardzo dużą rolę na dworze odgrywała też jego trzecia żona, Judyta Salicka.
Władysław Herman unikał zadrażnień z Niemcami, odnosił pewne sukcesy na Pomorzu. Od pierwszej połowy lat 90. XI wieku zmagał się jednak z buntami synów, zwłaszcza starszego Zbigniewa, odsuniętego od dziedziczenia wbrew panującym obyczajom. Książę popełniał też katastrofalne błędy w relacjach z Czechami, które doprowadziły do splądrowania Śląska i wmieszania się sąsiadów w polską wojnę domowa.
Na skutek porażek w walkach wewnętrznych pogrążony Władysław Herman ogłosił w 1099 roku testament, w których faktycznie podzielił kraj między potomków – Zbigniewa i Bolesława (Krzywoustego). Sam zachował tylko symboliczną, raczej pozorną, władzę zwierzchnią. Zmarł w 1102 roku.
Reklama
Ciekawostki o Władysławie Hermanie
- Władysław Herman unikał Krakowa. Sądzi się, że w latach jego panowania główny ośrodek władzy, faktyczna stolica, znajdował się w mazowieckim Płocku.
- W przeciwieństwie do brata, Bolesława Śmiałego, Władysław Herman nie starał się o koronację i nie próbował ogłaszać się królem wbrew woli cesarstwa. Rezygnacja z korony okazała się niezwykle trwała. Następny król Polski zostanie wyniesiony na tron dopiero w 1295 roku.
- Problemy drugiej żony Władysława Hermana, Judyty Przemyślidki, z zajściem w ciążę to jeden z motywów przewodnich najstarszej polskiej kroniki. Według klasycznej teorii jej autor, Gall Anonim, pochodził z klasztoru, do którego polska para książęca posłała wspaniałe dary, wraz z błaganiami o modlitwy w rzeczonej sprawie.
- Żaden władca wczesnośredniowiecznej Polski nie zawarł małżeństwa z kobietą tak wysoko urodzoną, co ostatnia małżonka Władysława Hermana – córka i siostra cesarska Judyta Salicka.
- Władysław Herman wystawił najstarszy zachowany dokument w dziejach Polski. Odnosi się on do kompromitującego skandalu dyplomatycznego, który starano się zamieść pod dywan.
Książki o Władysławie Hermanie
W ostatnich latach ukazały się dwie naukowe biografie Władysława Hermana, autorstwa Adama Krawca (Król bez korony. Władysław I Herman książę polski, 2014) oraz Krzysztofa Benyskiewicza (Książę Polski Władysław Herman, 2010). O politycznych uwikłaniach, rodzinnych kryzysach i charakterze władcy szeroko pisze też Kamil Janicki w książce Damy przeklęte. Kobiety, które pogrzebały Polskę (Znak 2019).
