Ile kosztowała wojna Zygmunta III Wazy ze Szwecją? Zawrotna kwota w dzisiejszych pieniądzach

Strona główna » Nowożytność » Ile kosztowała wojna Zygmunta III Wazy ze Szwecją? Zawrotna kwota w dzisiejszych pieniądzach

Wojna ze Szwecją, którą sprowokował Zygmunt III Waza była niepotrzebna, nieprzemyślana i szkodliwa. Uwikłała Polskę w konfrontację trwającą ponad pół wieku i zakończoną niesławnym potopem. Od początku była też wprost niewiarygodnie kosztowna.

Konflikt ze Szwecją wybuchł po tym, jak panujący dopiero od niespełna dekady król Polski niezdarnie i bezskutecznie próbował przejąć tron skandynawskiego królestwa po swoim zmarłym ojcu, Janie.


Reklama


Zygmunt III Waza został wprawdzie w 1594 roku koronowany na monarchę rodzinnego kraju, ale momentalnie skonfliktował się z elitami i ze stryjem, Karolem Sudermańskim. Zdetronizowano go już w 1599 roku. W odpowiedzi 12 marca 1600 roku władca ogłosił, że odrywa od Szwecji Estonię i inkorporuje ją do Polski.

Niepotrzebna wojna Zygmunta III Wazy

W ten sposób dotąd prywatny konflikt Zygmunta III Wazy z krewniakiem i z poddanymi innego kraju stał się sprawą całej Rzeczypospolitej.

Karol Sudermański na portrecie pędzla nieznanego artysty.

W sierpniu 1600 roku szwedzkie kontyngenty wylądowały w Estonii, a już we wrześniu doszło do pierwszych walk w Inflantach.

W polskiej tradycji zapisał się świetny triumf pod Kircholmem odniesiony w roku 1605. Poza tym jednak wojna wcale nie szła po myśli Zygmunta. Upływały lata, a wojska Rzeczypospolitej nie były w stanie uzyskać przewagi nad wrogiem. Dopiero w 1611 roku zawarto chwilowy rozejm.


Reklama


Do tego czasu konflikt przyniósł ogromne spustoszenie, straty w ludziach i majątku. Nie dał też Rzeczypospolitej żadnych korzyści. Przede wszystkim jednak pochłonął wprost astronomiczne pieniądze.

Rachunek na zawrotną kwotę

Koszty wojny polsko-szwedzkiej z lat 1600-1611 oszacowała Anna Filipczak-Kocur w pracy Skarb litewski za pierwszych dwu Wazów.

Bitwa pod Kircholmem na obrazie Petera Snayersa.

Historyczka z Opola ustaliła, że szczególnie drogie były pierwsze lata walk. Do roku 1603 ze skarbów koronnego i litewskiego wydano na nią łącznie 1 200 000 ówczesnych złotych, a do 1605 jeszcze 937 000.

Potem koszty zmalały wraz ze zmniejszeniem się intensywności działań, ale w każdym roku wojna i tak pochłaniała przynajmniej 200 000 – 250 000 złotych. Wyjątkowy wzrost nastąpił zaś w okresie od 1607 do 1608 roku, gdy w kilkanaście miesięcy wydano ponad pół miliona złotych.


Reklama


Łączny koszt konfliktu zamknął się kwotą 3 845 000 złotych. Z tego 63% pochodziło z budżetu Korony, zaś 36,9% wyłożyło Wielkie Księstwo Litewskie.

Koszt wojny polsko-szwedzkiej w dzisiejszych pieniądzach

Wartość złotówki na początku XVII wieku szybko spadała. Opierając się na badaniach Zbigniewa Żabińskiego – który opracował metodę porównywania faktycznej siły nabywczej pieniędzy w różnych krajach i epokach – można jednak w przybliżeniu stwierdzić, że 1 złoty z okresu wojny polsko-szwedzkiej odpowiada 250 dzisiejszym złotówkom.

Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

W każdym roku na wojnę wydawano więc przynajmniej równowartość 50-60 milionów obecnych złotych. Okres od 1607 do 1608 roku pochłonął 130 milionów. Cała wojna zaś – 960 milionów złotych.

Trzeba przy tym pamiętać, że rachunek odnosi się tylko do pierwszego etapu konfliktu. Walki wznowiono w latach 1617-1618, a następnie 1621-1626 i 1626-1629.

Zygmunt III Waza na XIX-wiecznej litografii.

Koniec końców, na mocy rozejmu zawartego w Altmarku 26 września 1629 roku, Szwedzi przejęli Inflanty od Dźwiny na północ i ważne porty pruskie. Zyskali też prawo nakładania ceł na towary przeładowywane w Gdańsku.

Zygmunt III Waza poniósł druzgoczącą porażkę. Polska natomiast straciła renomę, wpływy gospodarcze, terytorium… a pewnie też jeszcze równowartość kilku miliardów dzisiejszych złotych.

Przeczytaj też o tym, jak Zygmunt III Waza zmusił miliony prawosławnych do podporządkowania się Kościołowi katolickiemu. Skutki były opłakane.


Reklama


Bibliografia

  1. Filipczak-Kocur Anna, Skarb litewski za pierwszych dwu Wazów 1587-1648, Wrocław 1994.
  2. Podhorodecki L., Wazowie w Polsce, Warszawa 1985.
  3. Żabiński Zbigniew, Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław-Kraków 1981.
  4. Obliczenia własne trofy dla roku 2020 według metody Zbigniewa Żabińskiego.
Autor
Kamil Janicki
7 komentarzy

 

Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.