Co jest potrzebne, by utrzymać władzę cesarską? Geniusz taktyczny? Lojalni sojusznicy? A może kluczowy jest… brak rodzeństwa? Historia Karolingów pokazuje, że pierwsze dwa z tych czynników nawet w najlepszym rodzie występują niezwykle rzadko. Za to żądnych władzy braci jest zawsze w nadmiarze.
Niektórzy twierdzą, że już za czasów Karola Wielkiego stworzone przez niego imperium zaczynało się kruszyć. „Państwu Karola Wielkiego brakowało wielu ważnych instytucji, które pozwalały rzymskiemu imperium przetrwać śmierć cesarza” – twierdzi historyk Joel F. Harrington. –„Imperium [Franków] opierało się niemal w całości na zdolności samego Karola Wielkiego do utrzymania w ryzach ogromnej liczby różnych plemion i grup etnicznych”.
Reklama
Dla jego potomków kontrolowanie takiego molocha musiało być ogromnym wyzwaniem – i wiemy, że mu nie sprostali. Już sam Karol Wielki próbował zresztą podzielić terytorium między synów.
W dokumencie Divisio regnorum z 806 roku przewidział wydzielenie osobnych dzielnic dla Karlomana, Pepina i Ludwika (później zwanego Pobożnym). Plany spełzły jednak na niczym, ponieważ Karloman i Pepin zmarli jeszcze za życia ojca. Ludwik został sam – ale sukcesu ojca nie zdołał powtórzyć. Ani on, ani żaden kolejny przedstawiciel dynastii Karolingów.
Ludwik I Pobożny
Ludwik Pobożny, syn Karola Wielkiego, władzę cesarską objął już w 813 roku, za życia ojca, i sprawował ją do roku 840. Po Karolu był jedynym władcą, który rządził całym terytorium stworzonego przez niego imperium. A przynajmniej prawie całym – trzeba pamiętać, że z woli Karola Wielkiego tytuł króla Italii przysługiwał bowiem Bernardowi, synowi jego brata, Pepina.
„Niestety był jedynie cieniem swojego ojca i imperium, które Karol Wielki stworzył dosłownie swoimi rękami, szybko zaczęło się rozpadać” – komentuje rządy Ludwika publicystka Dale Evva Gelfand.
Rzeczywiście, próby Ludwika, by zapewnić sukcesję wyłącznie najstarszemu synowi, Lotarowi, zostały szybko ukrócone. już w pierwszych latach rządów (ok. 817-818 roku) imperator musiał zwalczać rewoltę Bernarda. W kolejnych dekadach występowali przeciwko niemu już nie kuzyni, a rodzeni synowie.
Ostatecznie słaby król podjął decyzję o podzieleniu swojej domeny między potomków: Pepina, Ludwika i Lotara. Co gorsza, później próbował zapewnić dzielnicę także najmłodszemu Karolowi, co tylko zaostrzyło rywalizację wśród Karolingów.
Reklama
Lotar I
Pierworodny syn Ludwika Pobożnego, już w 817 roku został koronowany z woli ojca na współcesarza. Pretendował do władzy nad całym imperium Karola Wielkiego, ale jego zapędy były hamowane przez przedsiębiorczych braci. W końcu odwrócił się od niego także ojciec, który od lat 20. torował drogę najmłodszemu synowi, Karolowi.
Po śmierci Ludwika Pobożnego w 840 roku Lotar nie zdołał narzucić Ludwikowi (później zwanemu Niemieckim) i Karolowi (Łysemu) swojej dominacji. Co więcej, niczego się nie nauczył: ziemie, które przypadły mu w udziale na mocy traktatu z Verdun w 843 roku, znowu podzielił między swoich synów, Ludwika II, Lotara i Karola.
Wycofał się z polityki jeszcze za życia. Po 855 roku abdykował i resztę swoich dni spędził w klasztorze.
Ludwik Niemiecki
Mimo, że nie był pierworodnym synem Ludwika Pobożnego, po śmierci ojca także zgłaszał pretensje do rządzenia całością imperium. Wschodnie prowincje, które przypadły mu w 843 roku na mocy traktatu w Verdun, nie wydawały mu się wystarczające.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
W latach 50. IX wieku podjął co najmniej dwie próby przejęcia terytoriów Karola Łysego – obydwie okazały się jednak nieudane. Być może nie był w stanie zebrać wystarczająco mocnych sojuszników? Grunt, że już w 860 roku musiał zrzec się pretensji do dzielnicy Karola. Dekadę później udało mu się za to – już we współpracy z bratem – zyskać część terenów po zmarłym bratanku, synu Lotara – też Lotarze.
Niewątpliwie na szkodę jedności imperium zadziałał fakt, że także Ludwik Niemiecki ugiął się przed karolińskim zwyczajem dzielenia swojej dzielnicy między synów: Karlomana, Ludwika Młodszego i Karola Otyłego.
Reklama
Karol II Łysy
Jeśli wierzyć podaniom, to on był ukochanym synem Ludwika Pobożnego, urodzonym ze związku z bardzo bliską władcy cesarzową Judytą. Jako najmłodszy, początkowo nie został uwzględniony w podziale ziem pomiędzy przedstawicieli nowego pokolenia Karolingów. Gdy jednak w 838 roku zmarł jeden z jego braci, Pepin, ojciec wyznaczył go na dziedzica jego domeny.
Na mocy traktatu w Verdun przypadła mu zachodnia część imperium Karola Wielkiego. Także on dążył jednak do tytułu cesarskiego, uprawniającego go dominacji nad całym obszarem władzy dziadka.
W latach 60. IX wieku odnosił pewne sukcesy. Zdobył Akwitanię, a nawet zachodnią Lotaryngię. W 875 roku udało mu się też uzyskać koronę cesarską, którą przejął po śmierci bratanka, syna Lotara, Ludwika II.
Nie cieszył się nią długo: zmarł już w 877 roku. A nawet gdyby przeżył, to korona i tak byłaby stracona – Karol Łysy wyzionął duchu, gdy ku zupełnej porażce zmierzała jego wojna z synem Ludwika II…
<strong>Przeczytaj też:</strong> Wzrost Karola Wielkiego. Czy to możliwe, że cesarz był AŻ TAK wysoki?Karol III Otyły
Spośród prawnuków Karola Wielkiego to właśnie Karol zwany Otyłym miał największe szanse, by zjednoczyć dawne imperium. Zaczynał w 876 roku, po śmierci ojca (Ludwika Niemieckiego), jako król Szwabii.
Kilka lat później, gdy zmarł jego brat Karloman, udało mu się opanować także Italię. Ziemie po Ludwiku Młodszym przyłączył do swojego królestwa w 882 roku. Zjednoczył tym samym wszystkie terytoria ojca.
Reklama
W międzyczasie, w 881 roku, zyskał też koronę cesarską. I zaczął sięgać poza domenę Ludwika Niemieckiego: po przejęciu dzielnic części krewniaków, pod jego rządami znalazło się niemal całe imperium Karola Wielkiego (z wyjątkiem Prowansji).
Niestety, choć sprytny, nie był bardzo kompetentnym władcą. Wrogów chętniej przekupywał, niż pokonywał mieczem, co nie rozwiązywało problemu na dobre; papieża zraził do siebie, nie udzielając mu pomocy.
Królestwo ponownie rozpadło się już w 887 roku, po buncie jego bratanka, Arnulfa, który przejął część ziem francuskich. Datę tę uważa się za moment ostatecznego upadku imperium Karola Wielkiego.
Arnulf z Karyntii
Arnulf, nieślubne dziecko Karlomana, syna Ludwika Niemieckiego, był ostatnim z Karolingów, który nosił koronę cesarską. Do znaczenia doszedł w 887 roku, kiedy zbuntował się przeciwko Karolowi III Otyłemu, opanowując ziemie wschodniej Francji.
Reklama
Przez kolejną dekadę odniósł kilka sukcesów, ugruntowując swoją władzę także w Lotaryngii, gdzie osadził syna. Znaczna część prowincji nie uznawała jednak jego autorytetu, czego nie zmieniła nawet koronacja na cesarza w 896 roku. Konkurencja była zbyt wielka – po koronę sięgały już coraz śmielej inne rody.
***
W burzliwym okresie walki o schedę po Karolu Wielkim osadzona jest nowa powieść Juana Francisco Ferrándiza pt. Ziemia przeklęta. Akcja rozgrywa się w roku 861 rok. Z woli króla Franków Karola Łysego do Barcelony przybywa nowy biskup, Frodoi. Młody i ambitny kapłan ma zakończyć budowę katedry i podźwignąć miasto z upadku…
Polecamy
Bibliografia
- Philippe Depreux, Charlemagne et la dynastie carolingienne, Tallandier 2007.
- Dale Evva Gelfand, Charlemagne, Chelsea House Publishers 2003.
- Charlemagne and Louis the Pious. The Lives by Einhard, Notker, Ermoldus, Thegan. and the Astronomer, red. i tłum. Thomas F. X. Noble, Pennsylvania State University Press 2009.
