Operacja Barbarossa. Rzadkie niemieckie zdjęcia z inwazji na Związek Radziecki w 1941 roku

Rozpoczęta 22 czerwca 1941 roku operacja „Barbarossa” była przełomowym momentem II wojny światowej. Hitler liczył, że w zaledwie kilka tygodni rzuci na kolana Związek Radziecki. Początkowe spektakularne sukcesy Wehrmachtu chętnie uwieczniali na kliszach niemieccy fotoreporterzy.

Przygotowując się do inwazji na Związek Radziecki wódz III Rzeszy zgromadził olbrzymie siły i środki. W bezpośrednim uderzeniu na dotychczasowego sojusznika miały wziąć udział ponad 4 miliony żołnierzy.

Reklama

W skład atakujących armii poza 3 milionami Niemców wchodziło również 300 tysięcy Rumunów, ćwierć miliona Włochów oraz mniejsze kontyngenty wystawione przez Chorwatów, Finów, Słowaków i Węgrów. Siły uderzeniowe zostały wsparte przez niemal 3 tysiące czołgów oraz aż 4 tysiące samolotów.

Jednostkom frontowym towarzyszyły również setki fotoreporterów, którzy wykonali w pierwszych miesiącach inwazji tysiące zdjęć. Oto wybrane z nich: te szczególnie ciekawe i rzadko publikowane.

Pierwsze dni operacji Barbarossa

Atak III Rzeszy na ZSRR spotkał się z gorącym przyjęciem sporej części mieszkańców przedwojennych kresów II Rzeczpospolitej (przeczytaj tekst Andrew Nagorskiego wyjaśniający przyczyny tego entuzjazmu).

Niemców witały między innymi bramy, jak ta powyżej. Napis głosił: „Serdecznie witamy! Cześć naszym wybawcom”.

Reklama

Niemiecka piechota przygotowuje się do szturmu, kryjąc się za kamieniami przy drodze. Zdjęcia wykonane w pierwszych dniach inwazji.

Mimo płynących od radzieckich szpiegów ostrzeżeń (przeczytaj artykuł na ten temat) atak z 22 czerwca był kompletnym zaskoczeniem dla Józefa Stalina i Armii Czerwonej.

W trakcie panicznego odwrotu podczas pierwszych tygodni wojny Sowieci ponieśli ogromne straty. Na zdjęciu porzucone okopy krasnoarmiejców na granicy z III Rzeszą.

Miliony radzieckich jeńców

O skali sukcesów Wehrmachtu w początkowym okresie operacji „Barbarossa” świadczyły najlepiej setki tysięcy wziętych do niewoli czerwonoarmistów.

Tylko do końca 1941 roku Niemcy pojmali 3,3 miliona sowieckich żołnierzy. Na zdjęciu z czerwca 1941 roku kolumna jeńców maszeruje do niewoli.

Niemcy nie byli w żadnym razie przygotowani na taką liczbę jeńców. Sieć obozów organizowano w ogromnym pośpiechu. Tylko do końca 1941 roku na terenie ZSRR powstało ich aż 81. Na zdjęciu radzieccy jeńcy upchani jak sardynki w wagonach wiozących ich do jednego z miejsc odosobnienia (Bundesarchiv/Vorpahl/CC-BY-SA 3.0).

Reklama

Warunki bytowe jeńców był wprost koszmarne. Często za obóz robił po prostu kawałek pola ogrodzony drutem kolczastym, gdzie sami osadzeni musieli wykopać sobie ziemianki.

Wyżywienie również urągało ludzkiej godności. W efekcie do 1942 roku 2/3 wziętych do niewoli czerwonoarmistów już nie żyło. Na zdjęciu jeńcy przygotowują sobie pożywienie w jednym z licznych prowizorycznych obozów.

Tysiące czołgów i milion koni

Ruszając na Związek Radziecki Hitler zadbał o to, by jego armia miała do dyspozycji tysiące czołgów i transporterów opancerzonych.

Na zdjęciu kolumna niemieckich wojsk pancernych przejeżdża przez płonące miasto na froncie wschodnim. Widoczne czołgi PzKpfw II i PzKpfw III oraz wozy pancerne SdKfz 251.

Korzystając z pięknej, letniej pogody niemieckie kolumny pancerne w pierwszych tygodniach inwazji na ZSRR robiły oszałamiające postępy, pokonując po kilkadziesiąt kilometrów dziennie.

Reklama

Najcięższymi czołgami jakimi dysponowali Niemcy w momencie rozpoczęcia wojny z Sowietami były ważące 25 ton maszyny PzKpfw IV. Miało tak pozostać aż do jesieni 1942 roku. Czołgi te jednak znacznie ustępowały radzieckim T-34 oraz KW-1.

Myli się jednak ten, kto sądzi, że niemieckie wojsko była w pełni zmechanizowane. Nic z tych rzeczy. W przededniu inwazji na Związek Radziecki Wehrmacht miał na stanie niemal milion koni!

Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Podobnie jak w trakcie inwazji na Polskę oraz Europę Zachodnią konie były wykorzystywane głównie w jednostkach artylerii (tak jak na powyższym zdjęciu) oraz do transportu sprzętu i zaopatrzenia.

Morze ognia i zbrodnie wojenne

Poparcie ludności dla Niemców na zajmowanych terenach szybko zamieniło się w strach i nienawiść. Zgodnie z dyrektywami samego Hitlera Wehrmacht stosował najbrutalniejsze metody, puszczając z dymem tysiące wsi i mordując cywili.

Reklama

Szczególnie zła sławą cieszyła się żandarmeria wojskowa Waffen SS. Na zdjęciu żandarmi w trakcie przeszukiwania radzieckiej wsi.

Egzekucja nieszczęśnika z poprzedniego zdjęcia. Czasami powyższa fotografia bywa podpisywana, jako egzekucja pojmanego radzieckiego snajpera.

Generałowie Błoto i Mróz

Ulewne deszcze zamieniały radzieckie drogi w morze błota. W takiej sytuacji – jak widać na załączonym obrazku – do ciągnięcia jednego motocykla z koszem potrzebne były aż dwa konie!

Ewentualnie można było skorzystać z motocykla gąsienicowego HK 101. Jednak konie były znacznie tańsze.

W październiku warunki stały się wręcz tragiczne. Wszystko lepiło się od błota, a temperatury oscylowały w granicach zera stopni. Niemcy z utęsknieniem czekali aż błoto zamarznie.

Gdy w końcu spadł śnieg i złapał tęgi mróz, okazało się, że Niemcy są zupełnie nieprzygotowani do radzieckiej zimy. Co więcej Armia Czerwona zaczęła stawiać im coraz zacieklejszy opór.

Reklama

Walki na terenie Związku Radzieckiego miały trwać jeszcze przez trzy lata, tak naprawdę jednak wojna dla Niemców była już w tym momencie przegrana.

Zagadka na koniec

A na koniec zagadka (niestety bez nagród). Kto z Was wie, co to za urządzenie, z którego korzystają węgierscy żołnierze w trakcie operacji „Barbarossa”?

Zobacz również oblężenie Warszawy we wrześniu 1939 roku na niemieckich zdjęciach. Mało znane, rzadkie fotografie

Bibliografia

• Nigel Askey. Operation Barbarossa: The Complete Organisational and Statistical Analysis, and Military Simulation, Lulu Press 2016.
• Paul Carell, „Operacja Barbarossa”, Bellona 2008.
• Aandrew Nagorski, 1941. Rok, w którym Niemcy przegrały wojnę, Rebis 2019.

Wykorzystane w galerii fotografie pochodzą z domeny publicznej, jeżeli było inaczej zostało to zaznaczone w ich podpisie.