Związek do grobowej deski? Czy na pewno? A jeśli tak to… w praktyce na jak długo? Statystyki dotyczące czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów zdradzają intrygujący obraz życia rodzinnego przed wiekami.
Obecnie małżeństwa trwają w Polsce średnio niespełna czternaście lat. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika też optymistyczny (?) wniosek: jesteśmy w stanie wytrzymać z sobą coraz dłużej, bo jeszcze w roku 1980 związki małżeńskie kończyły się po mniej niż dziesięciu latach.
Reklama
Jak jednak sytuacja wyglądała w Polsce szlacheckiej, gdy przynajmniej z pozoru nie dało się uzyskać rozwodu? Wbrew temu, co można by przypuszczać – wcale nie dużo lepiej.
Póki nas śmierć nie rozłączy
Wbrew pozorom zrywanie małżeństw nie było w dawnej Rzeczpospolitej ewenementem, zwłaszcza w warstwach najmożniejszych. Przypadki formalnego unieważniania związków zdarzały się nad Wisłą na tyle często, że w tej sprawie interweniował nawet ojciec święty. Nie było to jednak zjawisko masowe i znajdujące wyraźne odbicie w statystykach.
Na długość małżeństw wpływały za to inne czynniki: powszechność chorób, wojen, klęsk elementarnych. Słowem – niska przeciętna długość życia dawnych Polaków.
Mieszkańcy Rzeczypospolitej Obojga Narodów nie tyle się więc rozchodzili, co – kończyli małżeństwo na skutek (przedwczesnej) śmierci.
Reklama
Przypadki takie były tym częstsze, że wciąż utrzymywały się spore różnice wieku między kawalerami i pannami stającymi na ślubnym kobiercu.
Małżeństwa dawnych warszawiaków (i nie tylko)
Jak rzecz wyglądała w świetle statystyk? Małżeństwa trwały krótko zwłaszcza w dużych miastach. W pełnym wojen XVII stuleciu w Warszawie czy też Poznaniu związek kończył się przeciętnie po dziesięciu latach.
W wieku XVIII, zwłaszcza jego drugiej połowie, sytuacja wyglądała już lepiej. W Warszawie związki matrymonialne trwały wtedy średnio około piętnastu lat.
Najdłuższe były oczywiście małżeństwa kawalerów z pannami (a nie ponowne związki wdowców lub wdów). W miasteczkach Górnego Śląska w XVIII stuleciu takie stadła miały przed sobą średnio nawet ćwierć wieku!
Chłopskie stadło do grobowej deski
Na wsiach życie małżeńskie okazywało się zwykle (choć nie zawsze) nieco dłuższe niż w miastach.
Cezary Kuklo, autor Demografii Rzeczypospolitej przedrozbiorowej podaje ogólną średnią na poziomie nie więcej niż piętnastu lat dla połowy XVIII stuleciu.
Reklama
Przy tym pierwsze małżeństwa na polskiej wsi mogły oczekiwać pożycia osiemnasto-, dwudziestoletniego. A na lepiej rozwiniętych i zamożniejszych wsiach Śląska nawet dłuższego.
Przeczytaj też o tym, jak często dawni Polacy uprawiali seks przed ślubem.
Bibliografia
- Kuklo Cezary, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
- Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin, Warszawa 2019.
