Bilans wojny polsko-bolszewickiej. Liczba żołnierzy, zabici, ranni i wzięci do niewoli

Wojna polsko-bolszewicka była konfliktem nie tylko przełomowym, ale też – prowadzonym na porażającą skalę. Rzadko wspomina się o tym, że obie strony rzuciły do boju ogromne armie.

Wojsko Polskie liczyło w 1920 roku około miliona żołnierzy. Czerwonoarmistów oficjalnie było pięciokrotnie więcej. Nie oznacza to jednak, że wszystkie bolszewickie siły bezpośrednio uczestniczyły w wojnie: zdecydowaną większość stanowiła rezerwa.

Reklama

Polskie siły na froncie

Po polskiej stronie 1 września 1920 roku na froncie przebywało 348 000 żołnierzy.

Do tego dochodziły jeszcze siły wojsk sprzymierzonych: Armia Ukraińska generała Omelianowicza-Pawlenki dysponowała siłą 20 000 żołnierzy (około 10 000 w linii), Rosyjska Ludowa Armia Ochotnicza gen. Bułaka-Bałachowicza miała kolejne 20 000, przy czym w linii służyło 11 000 żołnierzy. Istniały jeszcze oddziały rosyjskich białogwardzistów liczące 6 000 żołnierzy.

Polskie straty. Ponad 200 000 zabitych, rannych, zaginionych…

Trwające 20 miesięcy zmagania zebrały straszliwe śmiertelne żniwo wśród polskich żołnierzy.

Łączne straty Wojska Polskiego w walkach o granice w latach 1918–1920 określono na 251 329 żołnierzy. Poległych było 17 213, w skutek odniesionych ran zmarło 30 338, rannych zostało 113 518, zaginionych (w większości jeńców) było 51 351, natomiast zdezerterowało aż 38 909 ludzi.

Reklama

Według profesora Lecha Wyszczelskiego 90% tych strat przypada bezpośrednio na wojnę polsko-bolszewicką.

W czasie samej tylko bitwy warszawskiej Polacy mieli 4500 poległych, 22 000 rannych i około 10 000 zaginionych. Straty w operacji niemeńskiej sięgnęły w przybliżeniu 20 000 żołnierzy, z których zginęło 3 000.

Sowieckie straty. Jak drogo czerwoni opłacili swoją inwazję?

Ogólne straty radzieckie nie są znane. Zakłada się jednak, że znacznie przekraczały te odnotowane po stronie polskiej.

Jedynie na polu bitwy warszawskiej bolszewicy zostawili około 25 000 zabitych i 50 000–66 000 jeńców. Ponadto 30 000–45 000 czerwonoarmistów zostało internowanych w Niemczech.

Bolszewiccy jeńcy w polskiej niewoli

Łącznie podczas wojny do polskiej niewoli dostało się 150 000 nieprzyjacielskich żołnierzy. Pewna ich liczba, szacowana na 20 000–25 000, wyraziła chęć służby po stronie Rzeczpospolitej.

Po zakończeniu wojny repatriowano do Rosji Radzieckiej blisko 76 000 żołnierzy. Od 16 000 do 18 000 radzieckich jeńców zmarło w polskich obozach w wyniku chorób i trudnych warunków bytowych. Bliżej nieokreślona ich liczba nie wyraziła chęci powrotu do komunistycznej ojczyzny.

Piekło polskich jeńców zesłanych do łagrów

W radzieckich łagrach uwięzionych zostało 45 000–50 000 polskich jeńców. Były wśród nich również kobiety. Wielu innych zostało zamordowanych, częstokroć bestialsko, tuż po wzięciu do niewoli. Ich dokładnej liczby nie da się określić.

Około 15 000 spośród polskich żołnierzy przetrzymywanych w obozach nie przeżyło niewoli. Po zakończeniu działań wojennych do ojczyzny repatriowano 26 000 – 32 000. Nie wróciła żadna z pojmanych kobiet. Ich los był zapewne wyjątkowo tragiczny zważywszy na to, jakich bestialstw dopuszczali się czerwonoarmiści na terenie Rzeczpospolitej.

Przeczytaj więcej o tym, co czekało na Polaków wziętych do bolszewickiej niewoli.

****

Przedwojenna Polska w liczbach, książka przygotowana przez zespół WielkiejHISTORII.pl, to nie tylko zaskakujące fakty o życiu naszych pradziadów, ale też o wojskowości sprzed stulecia. Darek Kaliński opisuje z perspektywy statystyk wojnę polsko-bolszewicką, armię oraz marynarkę wojenną II RP.

Pierwsza taka książka o II RP

Bibliografia

1. Antoni Czubiński, Historia powszechna XX wieku, Poznań 2009.
2. Norman Davies, Orzeł biały, czerwona gwiazda, Kraków 2006.
3. Andrzej Garlicki, Pierwsze lata II Rzeczypospolitej, Warszawa 1989.
4. Zbigniew Karpus, Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy na terenie Polski w latach 1918-1924, Toruń 1999.
5. Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914-2004, Warszawa 2004.
6. Lech Wyszczelski, Bitwa u wrót Warszawy 1920, Warszawa 2013.
7. Lech Wyszczelski, Wojna o Kresy Wschodnie 1918-1921, Warszawa 2011.
8. Lech Wyszczelski, Wojna polsko-rosyjska 1919-1920, Warszawa 2016.
9. Lech Wyszczelski, Wojsko II Rzeczypospolitej. Armia ułanów, szarej piechoty i serca w plecaku, Warszawa 2014.
10. W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917-1956), Kraków 2010.