Czy Polska mogła wygrać kampanię wrześniową 1939 roku? Wynik konfrontacji wcale nie był przesądzony

17 września 1939 roku wojna obronna wciąż nie była przegrana. Władze znajdowały się nadal na terytorium Polski, setki tysięcy żołnierzy brało udział w walkach, a Warszawa nieustannie się broniła. Czy gdyby Sowieci nie weszli, wynik konfliktu były inny?

Gdyby Berlin nie otrzymał wsparcia od Moskwy we wrześniu 1939 roku, dalszy przebieg wojny obronnej mógłby być inny.

Reklama

Ostatni bastion? Perspektywa walk na Kresach

Stan sieci komunikacyjnej na wschodzie Rzeczpospolitej był bardzo zły, co nie sprzyjałoby szybkim postępom oddziałów niemieckich, zmuszonych do pościgu za Wojskiem Polskim.

Należy pamiętać, że Wehrmacht – wbrew powszechnym mitom – był w dużym stopniu uzależniony od transportu konnego, a główne jego siły przemieszczały się pieszo. Z kolei niemieckie dywizje pancerne też nie mogły wysunąć się zbytnio do przodu, gdyż zależne były od regularnych dostaw paliwa i amunicji.

Obrona przed Niemcami na mokradłach Polesia

Atutem Wojska Polskiego koncentrującego się na wschodzie mogły być mokradła Polesia: ogromny zalesiony teren, poprzecinany rzekami i strumieniami o błotnistych rozlewiskach, gdzie zamiast bitych dróg dominowały piaszczyste trakty.

Był to obszar niemal niedostępny dla jednostek zmechanizowanych, dogodny do obrony i organizowania zasadzek na nieprzyjaciela. Tutaj swoje zalety mogła wykazać polska kawaleria. Ponadto na tzw. Pińskim Morzu operowały okręty Flotylli Rzecznej.

Reklama

Można było, prowadząc działania w formie partyzanckiej, związać tam oddziały niemieckie, oczekując na jesienną pogodę oraz ofensywę naszych niemrawych sojuszników. Przy kiepskiej infrastrukturze komunikacyjnej i dużo gorszej aurze przewaga techniczna Wehrmachtu byłaby znacznie zredukowana.

„Nacisku nieprzyjaciela na ten rejon nie było”

Trudności napastnika były tym bardziej prawdopodobne, że jak wspominał szef sztabu Naczelnego Wodza generał Wacław Stachiewicz, w przeddzień sowieckiej inwazji niemieckie uderzenie wytracało swój impet: „Nacisku nieprzyjaciela na ten rejon [Przedmoście Rumuńskie – DK] nie było, a w ogóle dało się odczuć na całym wschodnim brzegu Wisły i Sanu zahamowanie nacisku i rozpędu wojsk pancernych nieprzyjaciela”.

Ponadto na tyłach wciąż broniły się izolowane punkty polskiego oporu: Warszawa, Modlin i Hel. Nie była to dla Niemców komfortowa sytuacja. W pewnym okresie walk sama tylko Warszawa wiązała około ⅓ niemieckich sił użytych na froncie.

Czterysta tysięcy polskich żołnierzy

Kontynuowanie walk pozwoliłoby zdobyć czas niezbędny do przegrupowania reszty jednostek polskich a także uzupełnienia ich stanów o rezerwistów, których nie bez przyczyny wezwano, aby z centrum kraju ruszyli na wschód.

Na Kresach znajdowało się jeszcze około 395 000–425 000 żołnierzy, którzy nie byli zaangażowani w walkę przeciwko agresorowi. Przedłużenie kampanii przyniosłoby z pewnością Polsce większe straty, ale i w większym stopniu wyczerpałoby Niemców.

Gdy jednak weszli Sowieci, wszystkie polskie rachuby na przedłużenie oporu i doczekanie wsparcia Francji wzięły w łeb.

Przeczytaj też o polskich błędach w wojnie obronnej 1939 roku. Te trzy decyzje mogły zmienić przebieg konfliktu.

****

Powyższy tekst przygotowałem na potrzeby książki Chwile przełomu (Bellona 2021). To wspólna praca autorstwa publicystów portalu WielkaHISTORIA.pl, ukazująca kluczowe punkty zwrotne w dziejach Polski.

Nasi najlepsi publicyści o wydarzeniach, które zmieniły dzieje Polski

Bibliografia

1. Grzelak C.K., Kresy w czerwieni, Warszawa 1998.
2. Kaliński D., Czerwony najazd. Prawda o tym, jak Rosjanie wbili nam nóż w plecy we wrześniu 1939 roku, Kraków 2019.
3. Messenger C., Sztuka Blitzkriegu, Warszawa 2002.
4. Perrett B., Dlaczego Niemcy przegrały?, Warszawa 2013.
5. Perrett B., Rycerze czarnego krzyża, Poznań 2009.
6. Piekałkiewicz J., Polski Wrzesień. Hitler i Stalin rozdzierają Rzeczypospolita 1 IX 1939 – 17 IX 1939, Warszawa 2004.
7. Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej. Wojna obronna Polski 1939, Warszawa 1979.
8. Roberts A., Wicher wojny. Nowa historia drugiej wojny światowej, Warszawa 2010.
9. Solarz J., Fall „Weiss” 1939, Warszawa 1998.
10. Wieczorkiewicz P., Kampania 1939 roku, Warszawa 2001.
11. Witkowski I., Broń pancerna III Rzeszy. Tom 1 – Działania bojowe, Warszawa 2008.
12. Zalewski W., Aksamitowski A., Mława 1939, Warszawa 1996.
13. Zaloga S.J., Polska 1939, Poznań 2009.
14. Zawilski A., Bitwy polskiego Września, Kraków 2019.