Strona główna » Encyklopedia » Jan Kazimierz Waza (1609-1672). Najgorszy król Polski

Jan Kazimierz Waza (1609-1672). Najgorszy król Polski

Jan Kazimierz Waza (ur. 22 marca 1609, zm. 16 grudnia 1672) – król Polski i wielki książę litewski od 1649 do 1668 roku, przedstawiciel polskiej gałęzi dynastii Wazów. Jako młodszy syn Zygmunta III Wazy i Anny Habsburżanki zdecydował się obrać drogę kariery duchownej.

W latach 1638-1640 był więziony we Francji pod zarzutem szpiegostwa. W 1643 roku, wbrew woli brata, króla Władysława IV Wazy, rozpoczął nowicjat we włoskim klasztorze jezuitów. W 1645 roku został kardynałem. Mimo to w obliczu śmierci Władysława i przy braku innego potomka dynastii, Jan Kazimierz Waza został wybrany na kolejnego monarchę Rzeczpospolitej.


Reklama


Jan Kazimierz Waza nie zdołał stłumić powstania Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego ani dojść z buntownikami do trwałego porozumienia. Jego uparta, zaślepiona postawa doprowadziła do najazdu szwedzkiego, znanego jako potop, a niezdolność do osiągnięcia kompromisu ze szlachtą nie dała żadnej szansy obrony kraju przed niemal jednoczesnym atakiem Rosjan.

W 1655 roku Jan Kazimierz Waza uciekł z Polski na Śląsk. Seria wojen i najazdów stanowiła największą katastrofę demograficzną i gospodarczą w dziejach państwa. Król powrócił nad Wisłę w 1656 roku, ale wojny z sąsiadami trwały jeszcze przez dekadę. Rzeczpospolita straciła 1/4 terytorium, jej ludność skurczyła się nawet o 30%, a pełna odbudowa ze zniszczeń nie nastąpiła nigdy.

Młody Jan Kazimierz Waza na obrazie Daniela Schultza.
Młody Jan Kazimierz Waza na obrazie Daniela Schultza.

Za panowania Jana Kazimierza Wazy po raz pierwszy zerwano obrady sejmy po zgłoszeniu liberum veto. W latach 1665-1666 król zmagał się z wewnętrzną rebelią, tzw. rokoszem Lubomirskiego. W 1668 roku zdecydował się abdykować i wyjechał do Francji.

Jan Kazimierz Waza nie miał żadnych legalnych potomków. Był żonaty tylko raz – poślubił wdowę po swoim bracie, królową Ludwikę Marię Gonzagę, która u jego boku odgrywała niepoślednią rolę w polityce. Śmierć monarchini była jedną z przyczyn popychających Jana Kazimierza do zrzeczenia się korony.

Ciekawostki o Janie Kazimierzu Wazie


Reklama


Książki o Janie Kazimierzu Wazie

Ukazały się dwie nowoczesne biografie króla: Ostatni Waza na polskim tronie autorstwa Tadeusza Wasilewskiego („Śląsk” 1984) oraz Jan Kazimierz Waza Zbigniewa Wójcika (Ossolineum 2004).

Nasze artykuły o Janie Kazimierzu Wazie


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.