Lenin wcale nie chciał wojny z Polską w 1920 roku? Tak uważa ten znany polski historyk

Strona główna » Międzywojnie » Lenin wcale nie chciał wojny z Polską w 1920 roku? Tak uważa ten znany polski historyk

Na przełomie 1919 i 1920 roku bolszewicy dwukrotnie składali Polsce ofertę zawarcia pokoju. Większość historyków nad Wisła twierdzi, że był to tylko blef. Innego zdania jest profesor Andrzej Chwalba. Znany krakowski wykładowca przekonuje, że Lenin naprawdę chciał pokoju.

Bilans starć z Polakami w 1919 roku zdecydowanie nie był pomyślny dla bolszewików. Po licznych klęskach Armii Czerwonej front ustabilizował się dopiero na wschód od Mińska. Zdaniem znacznej części historyków zajmujących konfliktem polsko-bolszewickim Lenin i jego towarzysze mimo wszystko nie zamierzali dawać za wygraną i przygotowywali kontrofensywę.


Reklama


Bolszewickie oferty pokojowe

Aby uśpić czujność przeciwnika prowadzili jednocześnie zakrojone na szeroką skalę działania dyplomatyczne. Już 22 grudnia 1919 roku szef bolszewickiej dyplomacji Gieorgij Cziczerin wystosował pod adresem Warszawy notę, w której proponował zawarcie pokoju. Polska strona zupełnie ją zignorowała.

W tej sytuacji nieco ponad miesiąc później, 28 stycznia 1920 roku, Rada Komisarzy Ludowych Federacji Rosyjskiej skierowała już nie tylko do rządu, ale również całego narodu polskiego oświadczenie o szczerych intencjach w dążeniu do pokojowej współpracy z zachodnim sąsiadem. Dokument podpisali Lenin, Cziczerin oraz stojący w tym czasie na czele sił zbrojnych Lew Trocki.

Przebieg linii frontu wojny polsko-bolszewickiej w grudniu 1919 roku (Przebieg linii frontu wojny polsko-bolszewickiej w grudniu 1919 roku (Halibutt/CC BY-SA 3.0).
Przebieg linii frontu wojny polsko-bolszewickiej w grudniu 1919 roku (Przebieg linii frontu wojny polsko-bolszewickiej w grudniu 1919 roku (Halibutt/CC BY-SA 3.0).

„To nie była fałszywa oferta”

Z tezą mówiąca o tym, że sowieckie działania były tylko grą pozorów zupełnie nie zgadza się profesor Andrzej Chwalba. W swojej najnowszej książce pt. Polska-Rosja. Historia obsesji, obsesja historii jednoznacznie stwierdza: „Wszystko wskazuje na to, że Lenin i jego towarzysze chcieli zakończenia konfliktu z Polską i z innymi nowymi państwami. To nie była fałszywa oferta”.

Historyk przytacza szereg argumentów na poparcie swego stanowiska. W pierwszej kolejności dowodzi, iż w omawianym okresie bolszewicy wystosowali podobną ofertę do wszystkich swoich zachodnich sąsiadów:


Reklama


Z Estończykami porozumieli się już w lutym i podpisali układ pokojowy. Później tak samo postąpiły Litwa i Łotwa. Rumunia nie zawarła formalnego układu, bo zaprotestowała Francja, która dalej chciała wojny z bolszewikami. Jednak Rumunia po zajęciu Besarabii nie prowadziła w zasadzie żadnych działań militarnych przeciwko Rosji.

Zdawali sobie sprawę ze swej słabości?

Krakowski badacz odnosi się także do kwestii bojowej retoryki czerwonych decydentów, którzy głosili przecież konieczność wzniecenia ognia rewolucji w całej Europie.

Artykuł stanowi fragment książki Andrzeja Chwalby i Wojciecha Harpuli pt. Polska-Rosja. Historia obsesji, obsesja historii (Wydawnictwo Literackie 2021).
Artykuł stanowi fragment książki Andrzeja Chwalby i Wojciecha Harpuli pt. Polska-Rosja. Historia obsesji, obsesja historii (Wydawnictwo Literackie 2021).

Zdaniem profesora Chwalby należy jednak „odróżnić demagogiczne i pełne rewolucyjnej frazeologii wypowiedzi o charakterze propagandowym od rozmów niejawnych, toczonych na posiedzeniach Politbiura i innych gremiów przywódczych”. Według wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego z tych ostatnich:

(…) jednoznacznie wynika, że bolszewicy zdawali sobie sprawę z wycieńczenia Rosji wojną wewnętrzną i zewnętrzną. Przemysł zbrojeniowy ledwie zipał, blokada ze strony Zachodu była uciążliwa.

Bolszewicy nie mieli od kogo kupować broni i technologii niezbędnych do odbudowy przemysłu. Byli sami. Uznali, że trzeba zakończyć wojny i porozumieć się z państwami burżuazyjnymi.

Jednocześnie autor książki Polska-Rosja. Historia obsesji, obsesja historii nie neguje tego, że bolszewicy po pewnym czasie chcieli wrócić do planu wyeksportowania rewolucji na Zachód. Miało to jednak nastąpić dopiero po kilku latach.

Bolszewicka wierchuszka Lew Trocki, Lenin i Lew Kamieniew na zdjęciu z 1919 roku (domena publiczna).
Bolszewicka wierchuszka. Od lwej Lew Trocki, Lenin i Lew Kamieniew na zdjęciu z 1919 roku (domena publiczna).

Potrzebowali wytchnienia

Lenin i spółka najpierw zamierzali umocnić swoją władzę w Kraju Rad, „zbudować przemysł, uzbroić się i czekać na nieuchronny wybuch rewolucji w państwach zachodnich”. Zdaniem profesora Chwalby nowi włodarze Kremla liczyli, że:

(…) komuniści w poszczególnych państwach przejmą władzę, a wtedy rewolucyjne siły Rosji udzielą im pomocy. Przyjdą na gotowe. Takie były plany przywódców bolszewickich pod koniec 1919 roku, gdy zażegnali największe niebezpieczeństwo grożące ze strony „białych”. Wojna z Polską do niczego nie była im wtedy potrzebna. Potrzebowali pieriedyszki, czyli wytchnienia.


Reklama


I właśnie dlatego ich oferta pokojowa miała być ponoć szczera. Czy faktycznie taka była nigdy się nie dowiemy. Józef Piłsudski nie planował w ogóle tego sprawdzać. Po zawarciu sojuszu ze stojącym na czele Ukraińskiej Republiki Ludowej Symonem Petlurą ruszył w kwietniu 1920 roku na Kijów.

Przeczytaj również o bitwie nad Niemnem w 1920 roku. To tam Piłsudski zadał ostateczny cios bolszewikom.

Historia obsesji, obsesja historii

Autor
Daniel Musiał
Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Damy srebrnego wieku, Damy złotego wiekuDamy Władysława Jagiełły, Epoka hipokryzji czy Seryjni mordercy II RP. Jego najnowsza pozycja to Wawel. Biografia (2022).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Drodzy Czytelnicy! Nasza strona (jak niemal wszystkie inne) wykorzystuje pliki cookies i podobne technologie, między innymi po to, by dostosowywać treści reklamowe do zainteresowań i preferencji użytkowników. Aby to robić, potrzebujemy Waszej zgody.

Klikając przycisk "Przejdź do serwisu" lub zamykając to okno za pomocą przycisku "x" wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Ingens Media Sp. z o.o. oraz naszych zaufanych partnerów, twoich danych osobowych zapisanych w plikach cookies i innych podobnych technologiach w celu marketingowym, obejmującym w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam.

Zgoda nie jest obowiązkowa. Możesz też w dowolnym momencie ją cofnąć. Szczegóły dotyczące naszej polityki prywatności, zakresu zgód, a także wycofania i niewyrażenia zgody znajdziesz w naszej polityce prywatności. Tam też znajdziesz informacje na temat zasad przetwarzania danych oraz twoich uprawnień z tym związanych.

Poprzez korzystanie z serwisu bez zmieniania ustawień prywatności w twojej przeglądarce internetowej wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu końcowym plików cookies i innych podobnych technologii służących do dopasowywania.