Montezuma II trzymał ludzi w zoo. Należeli do najcenniejszych okazów w jego zwierzyńcu

Średniowieczni Europejczycy wierzyli, że odległe, nieznane lądy zamieszkują nie zwyczajni ludzie, ale istoty człekopodobne: o wielu rękach, bez głów, z ciałem częściowo zwierzęcym. Po dotarciu do imperium Azteków konkwistadorzy znaleźli namacalną pożywkę dla tych niestworzonych opowieści.

Ostatni król Azteków, Montezuma II (1455-1520), żył w luksusie tak wielkim, że ten musiał zadziwiać nawet przybyszów dobrze znających zbytki europejskich dworów.

Reklama

O spełnienie wszelkich jego zachcianek dbały 3000 służących, a podczas monarszych uczt serwowano – jeśli wierzyć Bernalowi Diázowi – po kilkaset dań na pięknie zdobionej glinianej zastawie.

Wiele zajęć i rozrywek Montezumy było zupełnie obcych przybyszom ze starego świata. Jedna jego pasja wydawała się jednak w pełni zrozumiała, bo podzielali ją także królowie i książęta Europy.

Odrażająca fascynacja

„Hybrydy, kurioza i deformacje fascynowały ówczesne społeczeństwo i inspirowały je do tworzenia niesamowitych kolekcji” – wyjaśnia Maja Iwaszkiewicz w książce Świnia na sądzie ostatecznym. Jak postrzegano zwierzęta w średniowieczu.

Było rzeczą zwyczajną, a nawet oczekiwaną, że władcy trzymali na swych dworach karły. W Polsce modzie hołdowała chociażby Bona Sforza. We Francji natomiast sławna Katarzyna Medycejska chwaliła się, że kojarzy małych ludzi w pary, by „hodować potworki na podziw dla swoich lekarzy i całego otoczenia” (o czym przeczytacie więcej w innym naszym artykule).

Reklama

Ludzkie zoo

Król Montezuma miał się jednak posunąć znacznie dalej. Dla jego uciechy prowadzono ogromny zwierzyniec, gdzie dało się oglądać jaguary, pumy, węże, lisy… Łącznie setki różnych gatunków zwierząt.

O tym niezwykłym miejscu wspominano w różnych relacjach. Najbardziej uwagę zwraca jednak opis autorstwa Hernána Cortésa – wodza hiszpańskiej ekspedycji i grabarza azteckiego imperium.

Według Cortésa w królewskiej menażerii znajdował się „dom ludzi”. Trzymano tam, jak stwierdził konkwistador, „wielu monstrualnych mężczyzn i wiele takich kobiet”.

W niewoli, tak samo jak zwierzęta, znajdowali się albinosi („od urodzenia obdarzeni białą twarzą, ciałem, włosami, brwiami i rzęsami”), karły, garbaci, ale też ludzie posiadający „wykręcone kończyny”.

Reklama

„Każda z potworności miała pokój dla siebie, wyznaczono też ludzi, którzy mieli się nimi zajmować” – podkreślał Cortés. Nie tyle oburzony bestialstwem, co raczej zafascynowany skalą przedsięwzięcia.

„Rozrywka, relaks, przyjemność”

„Wymienieni ludzie byli przez Montezumę II trzymani w odpowiednikach klatek czy wiwariów” – dopowiada Maja Iwaszkiewicz na kartach książki Świnia na sądzie ostatecznym. Jak postrzegano zwierzęta w średniowieczu. Traktowano ich tak samo jak bestie. I dzielono według gatunków „tak, jak dzieli się w zoo zwierzęta”.

„Montezuma II obserwował ponoć swój ogród ze specjalnych balkoników, a jego kolekcja zapewniała mu rozrywkę i relaks, jednym słowem: przyjemność” – kwituje autorka.

Przeczytaj też o średniowiecznych procesach zwierząt. Przed sądem traktowano je tak samo jak ludzi.

Bibliografia

1. Cartwright M., Montezuma [w:] World Histyory Encyclopedia, 10 października 2013.
2. Cortés H., The Despatches of Hernando Cortes, Wiley & Putnam 1843
3. Evans S.T., Aztec royal pleasure parks. Conspicuous consumption and elite status rivalry, „Studies in the History of Gardens & Designed Landscapes”, t. 20 (2000).
4. Iwaszkiewicz M., Świnia na sądzie ostatecznym. Jak postrzegano zwierzęta w średniowieczu, Wydawnictwo Poznańskie 2021.

Zwierzęca historia średniowiecza