Bez wyzysku czarnoskórej ludności mocarstwa kolonialne nigdy nie zbudowałyby swojej potęgi. Ile milionów Afrykanów wywieziono do Nowego Świata i zmuszono do nieludzkiej, niewolniczej pracy?
Pierwsze kompleksowe badania w temacie skali nowożytnego, transatlantyckiego handlu czarnoskórymi niewolnikami przeprowadził Philip D. Curtin z Uniwersytetu Wisconsin. Jego książka – The Atlantic Slave Trade. A Census – ukazała się już przeszło pół wieku temu, nadal jednak cieszy się szacunkiem innych badaczy, a zawarte w niej wnioski są szeroko przytaczane.
Reklama
Miliony zniewolonych
W oparciu o monumentalną bazę źródłową Curtin oszacował, że w latach 1500-1870 przez Atlantyk przewieziono około 9,5 mln niewolników. A przynajmniej tylu dotarło do celu podróży.
W literaturze często podaje się precyzyjną liczbę 9 566 100 osób, ale sam autor podkreślał, że jego badania są obarczone dużym marginesem błędu, zaś wnioski należy rozumieć jako wartości przybliżone, dające tylko ogóle wyobrażenie o skali zjawiska.
Zbrodnicze stulecie
W pierwszym stuleciu po wyprawach Krzysztofa Kolumba, do Nowego Świata wywieziono łącznie 125 000 afrykańskich niewolników. W wieku XVII już 1,3 mln.
Odrażające zjawisko sięgnęło zenitu w stuleciu XVIII. Od 1701 do 1810 roku do Ameryki dostarczono 6 milionów niewolników. W ostatnim okresie (od 1811 do 1870 roku) – było to 1,9 mln.
Reklama
Liczby były olbrzymie. W 1700 roku cały kontynent afrykański miał bowiem tylko około 61 milionów mieszkańców.
Więcej niewolników niż osadników
Około połowy wszystkich niewolników w całych 370 latach transatlantyckiego handlu żywym towarem przewieźli Portugalczycy. Niewolnictwo stało się fundamentem gospodarki na Karaibach oraz w zdziesiątkowanej przez przywleczone z Europy zarazy Ameryce Południowej.
W południowej części Nowego Świata liczba sprowadzanych niewolników była wyraźnie wyższa od liczby wszystkich hiszpańskich i portugalskich osadników, dobrowolnie wyruszających na obcy kontynent.
Jak podaje Angus Maddison w pracy The World Economy. A Millennial Perspective, w Ameryce osiedliło się łącznie około 500 000 Portugalczyków i niespełna milion Hiszpanów. Sprowadzono tam zaś aż 4,7 mln afrykańskich niewolników (49,1% wszystkich).
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Karaiby, Ameryka Północna i niewolnicy w Starym Świecie
Według wyliczeń Philipa D. Curtina 4 mln niewolników trafiły na Karaiby (42,2% wszystkich), a tylko 651 000 do Ameryki Północnej i Środkowej (6,8% wszystkich). Z tego 427 000 zwieziono na obszar Stanów Zjednoczonych (lub wcześniejszych kolonii brytyjskich oraz francuskiej Luizjany), a 224 000 do Meksyku i Belize.
175 000 zniewolonych czarnoskórych trafiło z kolei do Starego Świata: 50 000 do Europy, 25 000 na Maderę, Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka, zaś 100 000 na kontrolowaną przez Portugalczyków wyspę São Tomé, położoną w strefie równikowej, blisko zachodniego brzegu Afryki.
9,5 czy 15 milionów?
W nowszych badaniach pojawiają się też liczby wyższe o kilkadziesiąt procent. Profesor Joseph E. Inikori z Uniwersytetu Rochester szacuje liczbę niewolników wywiezionych do Nowego Świata na przeszło 15 mln. Sam Curtin podkreślał zresztą:
Łączna liczba ma tylko ograniczone znaczenie dla historii. Niezależnie czy było to 8 milionów, 10 czy 15, wymiar transatlantyckiego handlu niewolniczego jest po prostu zbyt wszechogarniający, by poddawać go porównaniom. Miara ludzkiego cierpienia, jakie musiały znieść choćby 2 miliony niewolników przewiezionych do Ameryki jest już tak straszliwa, że żadne przemnażanie ich liczby nie zdoła jej powiększyć.
Reklama
Bibliografia
- Black J., The Atlantic Slave Trade. Origins–1600, Ashgate 2006.
- Curtin P.D., The Atlantic Slave Trade. A Census, The University of Wisconsin Press 1969.
- Maddison A., The World Economy, t. 1: A Millennial Perspective, OECD 2006.
Ilustracja tytułowa: Obraz François-Auguste’a Biarda przedstawiający handel niewolnikami
5 komentarzy