Nie doczekaliśmy się jeszcze przeglądu całego imiennictwa w Polsce szlacheckiej. Znane są jednak obyczaje i mody panujące w różnych parafiach, miastach i powiatach. Jaki obraz wyłania się z dostępnych badań? Jakie imiona Polacy sprzed 300 czy 400 lat najchętniej nadawali synom i córkom?
Lokalne różnice w wyborze imion dla dzieci są zauważalne nawet dzisiaj. W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – gdy poszczególne prowincje kraju i miasta miały wielce odmienną tożsamość, a często też skład etniczny i religijny – było ich znacznie więcej niż podobieństw. Pewne reguły pozostawały jednak stałe.
Reklama
W całej Polsce, w myśl wytycznych hierarchii kościelnej, dominowały imiona świętych lub imiona biblijne. Znikały za to powszechne jeszcze u schyłku średniowiecza imiona czysto słowiańskie. Uratować udało się tylko te, którym dorobiono właściwą, dewocyjną podbudowę lub które uznano za lokalne odpowiedniki imion zachodnich świętych.
W efekcie nadal byli w Polsce Stanisławowie czy Wojciechowie, ale nie spotykało się już niemal Spycymirów (Spytków) albo Sieciechów.
Ograniczony wybór
Druga reguła odnosi się do różnorodności. Ta była dużo mniejsza niż obecnie. W Poznaniu połowa mieszczek nosiła zaledwie trzy imiona. W starostwie korczyńskim (obecne województwo świętokrzyskie) na niemal 50% mężczyzn przypadało sześć imion.
Zjawisko szczególnie daje o sobie znać w odniesieniu do kobiet. Wielu historyków zwróciło uwagę na charakterystyczny dla różnych okresów i miejsc w Polsce fakt, że katalog imion męskich zawsze był większy i bardziej zróżnicowany, niż żeńskich.
Reklama
Oczywisty lider
Łatwo wskazać jakie imię męskie było najpopularniejsze w całej Polsce w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To z pewnością Jan, jeszcze do niedawna królujący w rankingach (ale obecnie ustępujący Antoniemu i Jakubowi).
Imię to nadawano najczęściej między innymi w Poznaniu od schyłku średniowiecza, w starostwie korczyńskim w wieku XVI czy wśród szlachty wielkopolskiej stulecie później. Jan był też najpopularniejszy, albo należał do ścisłej czołówki, na Warmii, w Ziemi Lubuskiej, na Górnym Śląsku, na Rzeszowszczyźnie oraz wśród ewangelickich mieszczan toruńskich, aż do schyłku epoki.
Wielkie historie co kilka dni w twojej skrzynce! Wpisz swój adres e-mail, by otrzymywać newsletter. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.
Na tym tle łatwo zrozumieć, dlaczego po dziś dzień określenie na polskiego „everymana”, statystycznego, typowego mieszkańca kraju, to właśnie Jan (Kowalski).
Najpopularniejsze męskie imiona
Jeszcze dwa imiona należały do ścisłej czołówki na różnych obszarach Polski: Wojciech (Świętokrzyskie, Wielkopolska, Rzeszowszczyzna) oraz Maciej (Świętokrzyskie, miasto Poznań, Warmia).
Szczególnie dużo było też Mikołajów, Stanisławów czy Andrzejów. Imiona takie jak Jakub czy Albert były z kolei popularne, ale głównie na obszarach o silnych wpływach niemieckich.
Najczęstsze imiona dawnych Polek
U kobiet, choć te nosiły ogółem mniej imion, liderka nie jest równie oczywista, co Jan w przypadku mężczyzn.
Reklama
Wydaje się, że najszerszą popularnością (a przynajmniej: dużą popularnością w największej liczbie regionów) cieszyła się Anna.
Poza tym na listach imion najpowszechniejszych w różnych punktach kraju w wiekach XVI-XVIII przeważają Katarzyny, Marianny i Zofie.
Bibliografia
- Górny M., Wybór imion chrzestnych dla dzieci szlacheckich w powiecie kcyńskim w XVII wieku, „Genealogia. Studia i Materiały Historyczne”, t. 7 (1996).
- Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
- Rejman S., Imiona chrzestne nadawane dzieciom w wybranych miejscowościach dekanatu rzeszowskiego w okresie przedautonomicznym, „Prace Historyczno-Archiwalne”, t. 5 (1997).
- Najpopularniejsze imiona dla chłopców 2018 – ranking ogólnopolski, zestawienie przygotowane przez Ministerstwo Cyfryzacji, 14 lutego 2019.
