Polski król na prawie pół roku wyjechał na urlop. Jak królowa zabawiała się pod jego nieobecność?

W 1412 roku doszło do sytuacji, dla której trudno znaleźć precedens we wcześniejszej polskiej historii. Król Władysław Jagiełło wyjechał na niemal półroczne wakacje zagraniczne. Także jego żonie dało to unikalną okazję do odpoczynku.

Trudno kwestionować, że Jagiełło potrzebował wytchnienia. W 1409 roku stanął w szranki z Zakonem Krzyżackim, w 1410 rozgromił siły wielkiego mistrza pod Grunwaldem, a w maju 1411 roku doprowadził do ratyfikacji rozczarowującego traktatu pokojowego. Musiał być ogromnie zmęczony, ale sytuacja polityczna wciąż nie wróciła do normy.

Reklama

Należało uregulować stosunki z najpotężniejszym sąsiadem – królem Węgier i dotychczasowym sojusznikiem rycerzy zakonnych Zygmuntem Luksemburskim. W tym właśnie celu na przełomie lutego i marca 1412 roku na Spisz osobiście wyprawiła się polska królowa Anna Cylejska, by rozmawiać ze swoją węgierską odpowiedniczką. Po mniej więcej dwóch tygodniach do monarchini dołączył także małżonek, Władysław Jagiełło.

Negocjacje królów i królowych okazały się dość owocne. Węgrzy zgodzili się nawet zwrócić na Wawel skradzione jeszcze w poprzednim stuleciu polskie insygnia koronne. Zdawało się, że rozmowy zmierzają do rychłego finału. Wtedy jednak Luksemburczyk poprosił o przerwę. I zaproponował sąsiadowi, by ten wspólnie z nim wyruszył na łowy.

Jagiełło na urlopie

Na jednym polowaniu rzecz się nie skończyła. Węgierskie wakacje polskiego króla potrwały prawie pięć miesięcy.

Jagiełło bawił się, zwiedzał kraj, dyskutował z gospodarzem, a raz też okropnie połakomił się na lokalne sery („zrobione ze świeżo skwaśniałego mleka bawolego”), po czym ciężko odchorowywał nietypowe dla siebie obżarstwo.

Reklama

On jedyny raz w życiu uprawiał swoistą turystykę. Ale wyjazd miał też ogromne konsekwencje dla Anny Cylejskiej: królowej niechcianej, niekochanej, narażonej na stałą podejrzliwość męża, zmagającej się z (zapewne fałszywymi) oskarżeniami o niewierność. Słowem: żyjącej stale w cieniu apodyktycznego i trudnego w obyciu mężczyzny.

W przeciwieństwie do Jagiełły Cylejka powróciła do Polski już na przełomie marca i kwietnia 1412 roku. Potem przez przeszło sto dni była królową w kraju bez króla. Co wtedy robiła? Jak korzystała z niepowtarzalnej swobody?

Sto dni bez męża

Wiadomo, że po tym, jak królowa przekroczyła polską granicę, zatrzymała się na parę dni w Nowym Sączu. Zwykle zaciskająca pasa, żywiąca się skromnie i dwa razy oglądająca każdego florena, teraz kazała otwierać beczki wina i piec najlepsze mięsiwo. Zupełnie jakby świętowała sam fakt, że została słomianą wdową.

„Tym razem bogactwo stołu królowej było wyjątkowe” – stwierdziła Maja Lukanc, słoweńska historyczka badająca temat diety Cylejki.

Reklama

Na co dzień Anna jadała zwłaszcza drób (kurczaka, gęś, kaczkę), a do tego jajka, sery i warzywa – te ostatnie dużo częściej od męża. W kwietniu w Nowym Sączu zupełnie jednak się nie hamowała. Na stoły wjechały prosięta, jagnięcina, baranina, cielęcina, kapłony, wszelaki drób i słonina… A do tego kielichy pełne trunków oraz ciasta, między innymi z makiem.

Aktywne lato królowej

Potem królowa spędziła – by zacytować Maję Lukanc – bardzo „aktywne lato”. Podobnie jak Jagiełło, ona też wybrała się w podróż. Na pierwszą dużą, samodzielną wyprawę w życiu. Nie dlatego, że mąż ją wzywał albo gdzieś na nią czekał, ale tylko ze względu na swoją zachciankę.

Odwiedziła klasztor na Świętym Krzyżu, w tym czasie cieszący się o wiele większą estymą od niedawno powstałej Jasnej Góry i uchodzący wręcz za naczelny ośrodek modlitewny królestwa.

Potem – w drugiej połowie lipca – przystanęła w Wiślicy i Przemykowie. Tam dotarli do niej gońcy z wiadomością, że Jagiełło wraca do kraju. Królowa nie miała innego wyjścia, jak tylko ruszać do Krakowa. Miesiące odpoczynku dobiegły końca. A Anna z niezależnej pani znów stała się w pierwszej kolejności żoną.

Przeczytaj też o tym dlaczego Anna Cylejska – sierota ze słoweńskiego hrabstwa – została polską królową.

Wybrana bibliografia

1. Biedrowska-Ochmańska K., Ochmański Jerzy, Władysław Jagiełło w opiniach swoich współczesnych, Poznań 1987.
2. Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 2006.
3. Lukanc M., Ana Celjska (2. del), „Zgodovinski časopis”, 71: 2017.
4. Lukanc M., Anna of Celje (Cilli). In search of the overlooked Queen, „Papers and Proceedings of the Third Medieval Workshop in Rijeka”, red. Kosana Jovanović, Suzana Miljan, Rijeka 2018.
5. Rutkowska G., Itineraria żon króla Władysława Jagiełły, „Roczniki Historyczne”, 54: 1998.

Fascynujące losy następczyń królowej Jadwigi