Władysław II Jagiełło (ur. ok. 1362, zm. 1 czerwca 1434) – wielki książę litewski od 1377 roku i król Polski od 1386. Potomek litewskiego rodu Giedyminowiczów oraz założyciel jego polskiej odnogi – dynastii Jagiellonów.
Jagiełło był jednym z kilkunastu synów i łącznie przeszło dwudziestu dzieci wielkiego księcia Olgierda. Dawniej twierdzono, że przyszedł na świat około roku 1352. W nowszej nauce data ta została przesunięta o dekadę. Mimo że Jagiełło miał starszych braci i braci przyrodnich, już jako nastolatek przejął tron po ojcu. Władzą musiał dzielić się ze stryjem Kiejstutem, a następnie bratem stryjecznym Witoldem. Pierwszego prawdopodobnie kazał zamordować, z drugim prowadził wieloletnie walki.
Reklama
Jego matka była chrześcijanką, a sam Jagiełło okazywał tolerancję wyznawcom katolicyzmu i prawosławia. W 1385 roku został zaproszony na polski tron i złożył w Krewie szereg obietnic związanych z planowanym małżeństwem z małoletnią Jadwigą Andegaweńską.
Na początku 1386 roku przybył do Polski. 15 lutego przyjął chrzest w katedrze na Wawelu, 18 lutego zawarł małżeństwo z Jadwigą, a 4 marca koronowano go na nowego króla. Za sprawą tego układu doszło do personalnej unii polsko-litewskiej, której charakter precyzowano w latach 1401 (tzw. unia wileńsko-radomska) i 1413 (unia w Horodle).
Jagiełło – który na chrzcie przyjął imię Władysław – doprowadził do chrystianizacji ostatniego formalnie pogańskiego kraju Europy. Jego panowanie upłynęło pod znakiem niemal permanentnego konfliktu z Zakonem Krzyżackim, nie uznającym unii oraz nawrócenia Litwy. W 1410 roku król wziął udział w zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem, a w 1411 zawarł z Krzyżakami pokój w Toruniu. Do kolejnych wojen doszło w latach 1414 („wojna głodowa”), 1419 („wojna odwrotowa”), 1422 i 1431.
Król znany był z prostoty ubioru, surowych obyczajów i przesądności. Z uwagi na rządzenie krajem w ciągłej podróży i przemierzanie w każdym roku tysięcy kilometrów określa się go mianem rex ambulans, monarchy wędrującego.
Reklama
Władysław Jagiełło żenił się czterokrotnie, osobistego szczęścia zaznał jednak dopiero w trzecim związku. Jego relacje z Jadwigą Andegaweńską i Anną Cylejską były chłodne oraz przepełnione podejrzliwością. Prawdziwie udany, ale też bardzo krótkotrwały był związek zawarty ze starą przyjaciółką i siostrą chrzestną króla, Elżbietą z Pilczy.
Żadna z tych partnerek nie urodziła władcy syna. Następcy tronu – Władysław Warneńczyk i Kazimierz Jagiellończyk – przyszli na świat dopiero w ostatnich latach życia Władysława Jagiełły. Ich matką była ruska kniaziówna Zofia Holszańska.
Ciekawostki o Władysławie Jagielle
- Król lubił spać do południa i był całkowitym abstynentem. Poza tym chętnie załatwiał sprawy wagi państwowej podczas przesiadywania w wychodku. Zdaniem kronikarza był wtedy najbardziej przystępny i łaskawy dla petentów.
- Dawniej twierdzono, że Władysław Jagiełło był człowiekiem naiwnym czy wręcz ociężałym umysłowo. Taka opinia jest zupełnie fałszywa i nacechowana uprzedzeniami. Jagiełło niejednokrotnie dawał dowody wielkiego talentu politycznego, sprytu, nawet bezwzględności. W przeciwieństwie na przykład do Kazimierza Wielkiego król z Litwy na pewno umiał też czytać.
- Druga żona Władysława Jagiełły urodziła mu córkę, Jadwigę, długo przewidywaną na przyszłą królową Polski. Nie było to jednak jedyne dziecko na Wawelu. Gromadkę potomstwa ze wcześniejszego związku miała też trzecia żona monarchy, Elżbieta. Nawet po śmierci królowej Jagiełło wywiązywał się z obowiązków ojczyma.
- Dzięki kronice Jana Długosza sporo wiadomo o aparycji Władysława Jagiełły. Król był ponoć „wzrostu miernego, twarzy ściągłej, chudej u brody nieco zwężonej. Głowę miał małą, podłużną, prawie całkiem łysą”.
Książki o Władysławie Jagielle
Najbardziej cenioną biografię władcy napisali Jadwiga Krzyżaniakowa i Jerzy Ochmański. O życiu codziennym, obyczajach, sytuacji rodzinnej, a zwłaszcza małżeństwach Jagiełły szeroko opowiada Kamil Janicki w książkach Damy polskiego imperium (Znak 2017) i Damy Władysława Jagiełły (Wydawnictwo Literackie 2021).
