Dopiero w połowie VI wieku n.e. po raz pierwszy zapisano nazwę Słowian. Wśród naukowców nie ma zgody co do tego, jakie były wcześniejsze losu ludu, który dzisiaj znamy pod tym określeniem. Wiadomo jednak, że Słowian albo ich przodków z czasów...
W 1655 roku, po błyskawicznej napaści z północy i szybkiej rejteradzie króla Jana Kazimierza Wazy na Śląsk, niemal cała Polska wpadła w ręce Szwedów. Karol X Gustaw wkroczył do Rzeczpospolitej w drugiej połowie lipca, a już 19 października był na...
Wbrew często powtarzanej opinii słowiańskość to nie kategoria biologiczna, ale kulturowa. O byciu Słowianinem w średniowieczu przesądzał w pierwszej kolejności język. Poza tym zaś sposób życia. Konkretne przedmioty i rozwiązania odnajdywane przez...
W XVII stuleciu, po krótkim okresie reformacyjnego wzmożenia, katolicyzm odzyskał w Polsce pełen prymat. Był to już jednak katolicyzm bardzo różny od tego, jaki znano w czasach przed Lutrem i Kalwinem. Zwłaszcza życie religijne szlachciców uzyskało...
Po słowiańskich wioskach sprzed przeszło 1000 lat zachowały się bardzo skromne ślady. Archeolodzy natrafiają na zarysy dawnych chat wraz z piecami, świadczącymi o tym, że dane wnętrze służyło za mieszkanie. Nie to jednak są najliczniejsze relikty...
Podczas wizyty na Wawelu trudno oprzeć się wrażeniu, że jest tam… zaskakująco pusto. Poza zamkiem górnym, a więc dawną siedzibą monarchów, i katedrą obszar wzgórza w większości nie ma zabudowy, stanowi zielony trawnik obsadzony klombami. Dawniej...
Wcześni Słowianie mieli swój własny, osobliwy rodzaj pieniędzy. Nie cenili złota i srebra w takim stopniu, co inne ludy, sięgali więc po „walutę” praktyczną, oddolną i zgodną z formą ich samowystarczalnej kultury. Pewne jej formy były w użytku nawet...
Dopiero w połowie X wieku autorzy z ościennych krajów odnotowali istnienie nowego władztwa pomiędzy Odrą a Wisłą. O Mieszku I opowiadano w Niemczech i w Andaluzji, jego imię trafiło też do lokalnego rocznika. Co jednak oczywiste, państwo Piastów nie...
Klimat w Europie Środkowej w VII albo VIII stuleciu był bardziej surowy niż obecnie. Zimą temperatura spadała regularnie do minus 20 stopni Celsjusza, a i długie 30-stopniowe mrozy nie były zapewne na Słowiańszczyźnie ewenementem. Jak Słowianie...
Według podręczników szkolnych nowożytną Polską aż do rozbiorów rządziła szlachta. To jednak pewne uproszczenie. Faktyczna demokracja szlachecka stanowiła ustrój z czasów pokoju i prosperity gospodarczej. Po serii niszczycielskich konfliktów...
O pierwszych Słowianach pisze się często, że byli ludem osiadłym, i przeciwstawia się ich na przykład Węgrom, którzy we wczesnym okresie swej historii prowadzili koczowniczy tryb życia, przenosili się z miejsca na miejsce ze swoimi stadami owiec...
Tradycyjnie twierdzono, że gród na wzgórzu wawelskim został przekształcony w zamek – a więc w obwód obronny z wieżami oraz z murami zamiast wałów – za czasów Kazimierza Wielkiego, około połowy XIV stulecia. Nowocześniejsze prace wskazywały, że...
Wcześni Słowianie nie mieli własnego alfabetu i przez stulecia z powodzeniem radzili sobie bez pisma. Nie oznacza to jednak jeszcze, że w ogóle nie były im znane żadne pisane czy ryte znaki. Różnych symboli używano na Słowiańszczyźnie z wielkim...
O szlacheckim parlamentaryzmie pisze się często jako o wielkim, choć zaprzepaszczonym osiągnięciu przedrozbiorowej Polski. Opisuje się go też jako niezaprzeczalny powód do dumy z dokonań dawnej polskiej szlachty. Można się spotkać z opiniami, że...
Szacuje się, że we wczesnym średniowieczu Słowianie zajęli około jednej trzeciej całego obszaru Europy, jaki zasiedlali ludzie. Nie jest to jednak wiadomość ścisła. W rzeczywistości niemal całą środkową i wschodnią część kontynentu pokrywały nie...
Od połowy XI wieku na wzgórzu wawelskim w Krakowie wznosiła się kamienna rezydencja książąt, którą można nazywać albo pałacem Kazimierza Odnowiciela, albo salą o 12 słupach. 200 lat później, u schyłku rozbicia dzielnicowego, był to już dom bardzo...
Wcześni Słowianie budowali zarówno wielkie, wieloczłonowe warownie o powierzchni przekraczającej dwadzieścia hektarów, jak i małe koliste gródki, w których mogło się zmieścić najwyżej kilka chat. Nie robili tego jednak od zawsze. Cechą...
Pismo Germanów zrodziło się w czasach starożytnych. Dawniej uważano je za niezależny wytwór tego ludu. Dzisiaj wiadomo już jednak, że runy powstały pod przynajmniej pośrednim wpływem antycznego Rzymu, prawdopodobnie w I wieku n.e. Najwcześniej...
Lato 1848 roku było na Podolu wyjątkowo upalne i suche. Poziom wody w rzece Zbrucz, wówczas wyznaczającej granicę między Galicją podporządkowaną Austrii a Imperium Rosyjskim, znacząco się obniżył, odsłaniając niespodziewane znalezisko. Dzisiaj jest...
Jeśli ktoś pamięta dzisiaj o Bartłomieju Paprockim, to tylko z racji jego niezwykle wpływowych prac heraldycznych, zgłębiających rzekomą genezę polskich herbów szlacheckich. Paprocki miał też jednak inne pasje i dyskusyjne dokonania. Był na przykład...
