Szacuje się, że we wczesnym średniowieczu Słowianie zajęli około jednej trzeciej całego obszaru Europy, jaki zasiedlali ludzie. Nie jest to jednak wiadomość ścisła. W rzeczywistości niemal całą środkową i wschodnią część kontynentu pokrywały nie...
Od połowy XI wieku na wzgórzu wawelskim w Krakowie wznosiła się kamienna rezydencja książąt, którą można nazywać albo pałacem Kazimierza Odnowiciela, albo salą o 12 słupach. 200 lat później, u schyłku rozbicia dzielnicowego, był to już dom bardzo...
Wcześni Słowianie budowali zarówno wielkie, wieloczłonowe warownie o powierzchni przekraczającej dwadzieścia hektarów, jak i małe koliste gródki, w których mogło się zmieścić najwyżej kilka chat. Nie robili tego jednak od zawsze. Cechą...
Pismo Germanów zrodziło się w czasach starożytnych. Dawniej uważano je za niezależny wytwór tego ludu. Dzisiaj wiadomo już jednak, że runy powstały pod przynajmniej pośrednim wpływem antycznego Rzymu, prawdopodobnie w I wieku n.e. Najwcześniej...
Lato 1848 roku było na Podolu wyjątkowo upalne i suche. Poziom wody w rzece Zbrucz, wówczas wyznaczającej granicę między Galicją podporządkowaną Austrii a Imperium Rosyjskim, znacząco się obniżył, odsłaniając niespodziewane znalezisko. Dzisiaj jest...
Jeśli ktoś pamięta dzisiaj o Bartłomieju Paprockim, to tylko z racji jego niezwykle wpływowych prac heraldycznych, zgłębiających rzekomą genezę polskich herbów szlacheckich. Paprocki miał też jednak inne pasje i dyskusyjne dokonania. Był na przykład...
W roku 1768 szlachta ziemi krakowskiej przystąpiła do konfederacji barskiej – zbrojnej rebelii przeciwko Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i wojskom rosyjskim, stanowiącym na tym etapie podporę jego panowania. Zaciekłe walki trwały przeszło...
Budowla w kształcie piramidy w pierwszej kolejności przywodzi na myśl starożytny Egipt, a zwłaszcza kompleks w Gizie z piramidą Cheopsa na czele. Ten sam kształt był jednak ceniony także przez inne kultury. Pozostałości po piramidach spotyka się w...
U schyłku średniowiecza główne budowle gotyckiego zamku na Wawelu miały parter i jedno piętro. W XVI stuleciu, przy okazji wielkiej renesansowej przebudowy, prowadzonej w większości na zlecenie Zygmunta Starego, gmachy podniesiono, zyskały dodatkową...
Na obszarze samej tylko Słowiańszczyzny Zachodniej odkryto ślady ponad 3000 grodów, w przytłaczającej większości pochodzących z epoki średniowiecznej. Były regiony, gdzie w ciągu kilku dekad wzniesiono setki warowni. Skutki procesu, który...
Rzeczywistość dawnej polskiej wsi nie była różowa. Życie chłopów i chłopek koncentrowało się na ciężkiej pracy, nie tylko na własnym poletku, ale też bezpłatnie na rzecz pana, właściciela osady i folwarku. Chłopstwo z XVII czy XVIII wieku nagminnie...
Do niedawna wydawało się, że wewnętrzne rozplanowanie piramidy Cheopsa w Gizie jest już w pełni znane. Pomiary prowadzone z wykorzystaniem właściwości mionów, a więc nietrwałych cząstek powstających w atmosferze pod wpływem promieniowania...
W XVI stuleciu ogromne rzesze polskiej szlachty porzuciły Kościół katolicki i przyjęły tezy reformacji. Zjawisko dotyczyło zapewne setek tysięcy przedstawicieli ziemiańskiej elity kraju. Przybrało na sile zwłaszcza od połowy wieku, za panowania...
Wcześni Słowianie nie dysponowali jednym wspólnym kalendarzem. W różnych regionach używano odmiennych nazw miesięcy, łącznie były ich nawet nie dziesiątki, ale setki. Pewne określenia zdobywały jednak wyjątkową popularność. Przenoszono je z miejsca...
Dzisiaj wiadomo już z absolutną pewnością, że wcześni Słowianie nie posiadali własnego alfabetu, nie mieli rodzimego odpowiednika run. Dawniej robiono jednak bardzo wiele, by udowodnić, że rzeczywistość wyglądała inaczej – i że Słowianie, podobnie...
Panuje powszechna opinia, że zamek na Wawelu, stanowiący w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów wspaniałą rezydencję o najwyższych walorach estetycznych, został zniszczony dopiero w następstwie upadku kraju, decyzją zaborców. To mit. Nowi włodarze...
Pod koniec VIII wieku na południe od Karpat, w granicach obecnych Czech i Słowacji zamieszkujący tam Słowianie zaczęli wytwarzać podłużne żelazne sztabki o charakterystycznym kształcie. Jeden z ich końców był rozklepywany na płasko, tak że...
Polscy szlachcice z epoki nowożytnej szczególną wagę przywiązywali do sztuki oratorskiej. Wykształcony młodzieniec z najwyższego stanu miał okazywać ogładę poprzez kwieciste toasty czy powitania gości przybywających do folwarku, potem zaś – za...
Od czasu, gdy za panowania Kazimierza Wielkiego wojska czeskie nieskutecznie oblegały Wawel i Kraków, przez 250 lat żadne obce siły nie próbowały zdobywać polskiej stolicy. Do takiego ataku nie doszło ani podczas bezkrólewia po wygaśnięciu dynastii...
Wielu średniowiecznych autorów dokładało starań, by przedstawić Słowian jako społeczność zanarchizowaną, pozbawioną przywódców, niezdolną sobą kierować. Odpryski uprzedzonych wywodów sprzed przeszło 1000 lat są żywe nawet dzisiaj. Wciąż przecież nie...
