Cała Europa uważała Polskę za sojusznika III Rzeszy. Nasi dyplomaci popełnili katastrofalny błąd

Strona główna » Międzywojnie » Cała Europa uważała Polskę za sojusznika III Rzeszy. Nasi dyplomaci popełnili katastrofalny błąd

Przedwojenna Polska – usytuowana między dwiema nieprzyjaznymi potęgami, Niemcami i Związkiem Sowieckim – znajdowała się w skrajnie niekorzystnej sytuacji geopolitycznej. Polskie władze starały się prowadzić zrównoważoną politykę, zachowując równych dystans do obu sąsiadów i nie wiążąc się z interesami żadnego z mocarstw.

Linia polskiej dyplomacji zakładała utrzymanie jak najlepszych relacji z III Rzeszą i Związkiem Sowieckim. Zarazem jednak wykluczała zawieranie sojuszu z którymkolwiek z tych państw.


Reklama


Pokój miały gwarantować formalne porozumienia: pakt o nieagresji z Sowietami podpisany w 1932 roku (a w 1934 roku przedłużony do 1945 roku) oraz polsko-niemiecki układ o niestosowaniu przemocy ze stycznia 1934 roku.

Życzliwe gesty

Zgodnie z przyjętym kursem Warszawa unikała publicznej krytyki niebezpiecznych posunięć nowych niemieckich władz.

Przedwojenna Polska graniczyła z dwoma wrogo nastawionymi mocarstwami (Józef Michał Bazewicz/domena publiczna).
Przedwojenna Polska graniczyła z dwoma wrogo nastawionymi mocarstwami (Józef Michał Bazewicz/domena publiczna).

Kiedy w marcu 1935 roku kanclerz Adolf Hitler zdecydował o pogwałceniu postanowień traktatu wersalskiego i wprowadził powszechny obowiązek służby wojskowej, główny architekt polskiej polityki zagranicznej, minister Józef Beck, zareagował powściągliwe i nie zgłosił żadnych otwartych zastrzeżeń.

Gestów wzajemnej życzliwości między krajami było wówczas dość dużo, a oficjalne komunikaty polskiego MSZ na temat zachodniego sąsiada utrzymywano w przyjaznym tonie. Beckowi z tego powodu przypięto nawet łatkę germanofila. Szefowi polskiej dyplomacji niechętna była zwłaszcza Francja, forsująca projekt współpracy z ZSRR mającej stanowić przeciwwagę dla nadmiernych ambicji terytorialnych Niemiec.


Reklama


Jasny sygnał dla Polski

Kiedy w marcu 1936 roku oddziały niemieckie wkroczyły do zdemilitaryzowanej Nadrenii, Warszawa wysłała Paryżowi sygnał, że Polska gotowa jest wypełnić swoje sojusznicze zobowiązania i wystąpić zbrojnie przeciw Rzeszy, o ile uczyni to Francja.

Obie armie miały wówczas przygniatającą przewagę nad przeciwnikiem i przy odrobinie zdecydowania można byłoby zdusić wojownicze zapędy Hitlera w zarodku. Tym razem jednak to państwa zachodnie ograniczyły się do niezobowiązującej krytyki. Dla Polski był to jasny sygnał, potwierdzający słuszność przyjętej linii: w żadnym razie nie należało samemu ryzykować pogorszenia stosunków z rosnącymi w siłę Niemcami.

Poznajcie wydarzenia, które zmieniły dzieje Polski w książce Chwile przełomu, przygotowanej przez zespół WielkiejHISTORII.pl.
Poprosiliśmy naszych najlepszych publicystów i ekspertów o opisanie kluczowych wydarzeń, które na zawsze zmieniły dzieje Polski. Rezultat ich pracy odnajdziecie w nowej książce pt. Chwile przełomu.

Haniebne milczenie

Kolejne agresywne posunięcie Hitlera – Anschluss Austrii – nastąpiło w marcu 1938 roku, przy haniebnym milczeniu rządów państw zachodnich. Rozbiór Czechosłowacji okazał się z kolei dyplomatycznym majstersztykiem III Rzeszy.

W Monachium, na zaproszenie przywódcy Włoch, Benita Mussoliniego, doszło do spotkania tak zwanej „Wielkiej Czwórki”. Premierzy Wielkiej Brytanii, Neville Chamberlain, i Francji, Édouard Daladier, zgodzili się zaspokoić ponoć „słuszne” postulaty Adolfa Hitlera.

29 września 1938 roku Czechosłowacja została przymuszona do zrzeknięcia się na rzecz Niemiec części swojego obszaru, tak zwanego Sudetenlandu, zamieszkanego w większości przez ludność pochodzenia niemieckiego. Władze w Warszawie wykorzystały moment największego pognębienia sąsiada i zdecydowały o wysłaniu wojsk w celu przejęcia spornych obszarów na Śląsku Cieszyńskim.

Największy błąd naszej dyplomacji

Zajęcie przez Polskę Zaolzia, które doszło do skutku przed połową października 1938 roku, było, patrząc z obecnej perspektywy, największym błędem naszej przedwojennej dyplomacji.

Polska wojska zajmujące w październiku 1938 roku Zaolzie (domena publiczna).
Polska wojska zajmujące w październiku 1938 roku Zaolzie (domena publiczna).

Polaków postrzegano jako wspólników Hitlera w rozbiorze Czechosłowacji. Wprawdzie kraj został wcześniej bez mrugnięcia oka poświęcony przez mocarstwa zachodnie, w złudnej nadziei ratowania pokoju, ale poza III Rzeszą tylko Rzeczpospolita odniosła terytorialną korzyść z podjętych w Monachium decyzji.

Fakt ten stanowił wodę na młyn dyplomacji sowieckiej, podkopującej na każdym kroku pozycję międzynarodową Rzeczypospolitej. Sprawa Zaolzia do dziś jest zresztą wyzyskiwana przez formalnego spadkobiercę ZSRR – Rosję – do propagowania wizerunku Polski jako kraju współwinnego wywołania II wojny światowej.

Przeczytaj również o tym jak Niemcy 100 lat temu zamierzali rzucić Polskę na kolana. Sądzili, że sami oddamy im część terytorium

***

Powyższy tekst przygotowałem na potrzeby książki Chwile przełomu (Bellona 2021)To wspólna praca autorstwa publicystów portalu WielkaHISTORIA.pl, ukazująca kluczowe punkty zwrotne w dziejach Polski.

Nasi najlepsi publicyści o wydarzeniach, które zmieniły dzieje Polski

Bibliografia

  1. Böhler J., Najazd 1939. Niemcy przeciw Polsce, Kraków 2011.
  2. Grzelak C., Stańczyk H., Kampania polska 1939 roku, Warszawa 2005.
  3. Longerich P., Hitler. Biografia, Warszawa 2017.
  4. Moczulski L., Wojna Polska 1939, Warszawa 2017.
  5. Wieczorkiewicz P., Historia polityczna Polski 1935-1945, Poznań 2014.
  6. Wyszczelski L., Tajna gra mocarstw. Wiosna – lato 1939, Warszawa 2014.
  7. Wyszczelski L., W obliczu zbliżającej się wojny, Technika Wojskowa Historia, nr 5 (2014).
  8. Zaremba P., Historia dwudziestolecia (1918-1939), Paryż 1981.
Autor
Dariusz Kaliński
2 komentarze

 

Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.