Stefan Batory (ur. 27 września 1533, zm. 12 grudnia 1586) – książę Siedmiogrodu od 1571 roku, król Polski i wielki książę litewski od 1576 roku.
Był synem wojewody siedmiogrodzkiego noszącego to samo imię. Brał udział w wojnach rozdzierających kraj, najpierw po stronie Habsburgów (od 1551 roku), a następnie królowej Izabeli Jagiellonki i jej syna Jana Zygmunta (od 1556). W latach 1565–1567 więziony w Wiedniu, gdzie wyruszył jako poseł. W 1571 roku, po śmierci Jana Zygmunta Zapolyi, został wybrany na księcia Siedmiogrodu przy poparciu tureckiego sułtana.
Reklama
W 1575 roku zgłoszono kandydaturę Stefana Batorego na polskiego króla. Choć początkowo cieszył się znikomym poparciem, koniec końców zwyciężył na polu drugiej wolnej elekcji. Zgodnie ze złożoną zawczasu obietnicą, poślubił „ostatnią z rodu” Annę Jagiellonkę, ogłoszoną królem w grudniu 1575 roku. 1 maja 1576 roku został koronowany na króla.
Stefan Batory unikał swojej żony, nie szanował jej i robił wiele, by odciąć ją od spraw politycznych. Szybko doszło do faktycznego rozpadu pożycia: monarcha przebywał na wojnie lub na Wawelu, monarchini miała własny dwór w Warszawie.
Stefan Batory deklarował, że nie chce być królem malowanym, ale prawdziwym, dysponującym realnymi kompetencjami. W 1576 roku poskromił zbuntowany Gdańsk, od 1577 roku prowadził wojnę z władcą moskiewskim Iwanem Groźnym, zdobywając Połock oraz Wielkie Łuki. W 1582 roku zawarł ze wschodnim sąsiadem korzystny rozejm w Jamie Zapolskim.
Przymierzał się do kolejnego konfliktu, ale nie zdołał przekonać szlachty do uchwalenia koniecznych podatków. Zmarł niespodziewanie.
Ciekawostki o Stefanie Batorym
- W ciągu zaledwie kilku lat Stefan Batory znacząco poprawił kondycję skarbu koronnego. Wpływy wzrosły o przeszło połowę, do 282 500 złotych polskich. Kwotę tę da się w przybliżeniu przeliczyć na dzisiejsze złotówki.
Książki o Stefanie Batorym
Biografię króla napisał Karol Olejnik (Rytm 2013). O toksycznych relacjach Stefana Batorego z żoną szeroko pisze natomiast Kamil Janicki w książce Damy złotego wieku (Znak 2014).
Reklama
