Henryk Walezy (ur. 19 września 1551, zm. 2 sierpnia 1589) – król Polski i wielki książę litewski z dynastii Walezjuszów, jedyny Francuz na polskim tronie. Wybrany w pierwszej wolnej elekcji w roku 1573 i koronowany 21 lutego 1574. Już po niespełna czterech miesiącach, w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 roku, na wieść o śmierci starszego brata i perspektywie objęcia władzy w ojczyźnie, potajemnie uciekł z kraju.
Nie zrzekł się polskiego tronu, ale na jego miejsce wkrótce wybrano Annę Jagiellonkę i Stefana Batorego. 13 lutego 1575 roku został koronowany na króla Francji jako Henryk III.
W elekcji 1573 roku zwyciężył, mimo że nie cieszył się faktycznym poparciem większości szlachty. Nie zamierzał realizować obietnic składanych przez jego reprezentantów, a zwłaszcza żenić się z córką Zygmunta Starego i Bony Sforzy, Anną. Jego wybór miał wiekopomny wpływ, bo tak zwane „artykuły henrykowskie”, które kazano mu zaprzysiąc, stały się następnie jedną z podstaw ustroju Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Zginął zamordowany przez dominikańskiego zakonnika. Był ostatnim francuskim władcą z domu Walezjuszów, a jego uśmierć utorowała drogę do tronu Burbonom.
Książki o Henryku Walezym
Popularnonaukową biografię Henryka Walezego napisał Stanisław Grzybowski (Ossolineum 1985). O wyborze Francuza na polski tron, jego relacjach z królewną Anną Jagiellonką i ucieczce z Polski szeroko opowiada Kamil Janicki w książce Damy złotego wieku (Znak 2014).
