Aleksander Jagiellończyk (ur. 1461, zm. 19 sierpnia 1506) – wielki książę litewski od 1492 roku, król Polski od 1501, przedstawiciel dynastii Jagiellonów. Był czwartym synem Kazimierza Jagiellończyka i jego habsburskiej żony Elżbiety Rakuszanki.
Zgodnie z wolą ojca przejął tron litewski, podczas gdy koronę polską włożono na skronie starszego Jana Olbrachta. Decyzja ta doprowadziła do faktycznego, choć krótkotrwałego, zerwania personalnej unii między państwami.
Reklama
Od 1493 roku Aleksander Jagiellończyk prowadził wojny z Moskwą, które tylko na kilka lat przerwało małżeństwo z córką Iwana Groźnego Heleną. Władca jest ceniony i pamiętany przez Litwinów, zwłaszcza z powodu wkładu w rozwój Wilna (i pomimo utraty znacznych terytoriów na rzecz wschodniego sąsiada). W Polsce jego rządy przeszły jednak bez większego echa.
Jeszcze przed koronacją król elekt wydał tak zwany przywilej mielnicki. W 1505 roku sejm uchwalił konstytucję nihil novi, utwierdzającą polityczną dominację szlachty i sejmu. W 1506 roku Aleksander Jagiellończyk umarł bezdzietnie na skutek doznanego paraliżu. Pochowano go w litewskiej stolicy.
Ciekawostki o Aleksandrze Jagiellończyku
- Szczątki Aleksandra Jagiellończyka, złożone pod posadzką katedry w Wilnie, zostały odnalezione zupełnym przypadkiem w 1931 roku, po tym jak doszło do poważnego uszkodzenia świątyni przez powódź.
Książki o Aleksandrze Jagiellończyku
Naukową biografię króla napisał Fryderyk Papée (Aleksander Jagiellończyk, wydanie drugie: Universitas 2006).
