Zamek królewski na Wawelu ozdabiano w czasach renesansu na przeróżne sposoby. Nie tylko z użyciem sławnych dzisiaj arrasów, ale też złoconych stropów czy wreszcie ściennych malowideł, umieszczanych zwłaszcza bezpośrednio pod sufitami pomieszczeń...
W polskiej świadomości utrwalił się konkretny obraz garderoby właściwej szlachcicom i odróżniającej panów od chłopów. Pisze się, że tak zwany strój narodowy składał się z kontusza, żupana oraz wzorzystego, tkanego pasa, nazywanego często słuckim (od...
W nowożytnej Polsce każda prywatna wieś wraz z jej chłopskimi mieszkańcami była formalnie wyjęta spod władzy państwowej i jakiejkolwiek zewnętrznej kontroli. Szlachcice, zwłaszcza ci posiadający większą liczbę miejscowości, nie garnęli się jednak do...
W połowie XI wieku książę Kazimierz Odnowiciel przeniósł główny ośrodek władzy z Wielkopolski, zrujnowanej niedawnym najazdem, do Krakowa. Zlecił także budowę nowego pałacu na Wawelu. Resztki ruin rezydencji odkryto przed stuleciem i od tego czasu...
Panuje opinia, że szlachcianki cieszyły się w nowożytnej Polsce wyjątkowo korzystną pozycją, której mogły (a nawet musiały) zazdrościć im nobilitowane panie z zagranicy. Mężowie traktowali je po partnersku, zdawali się na ich rady, mówili o nich:...
Na Wawelu istnieje budynek nazywany Kuchniami Królewskimi. Znajduje się w najbardziej reprezentacyjnym punkcie wzgórza: na zamku górnym, w bezpośrednim sąsiedztwie wnętrz, w których niegdyś mieszkali królowie. Łatwo go rozpoznać, ponieważ jest...
Przez większość średniowiecza przedstawiciele elit nie mieli jeszcze tych wszystkich cech, które dzisiaj nieodłącznie kojarzą się z rycerstwem czy szlachectwem. Typowy polski „miles”, a więc właśnie rycerz, z roku 1100, 1200 albo nawet 1250 nie...
Wbrew popularnej legendzie zamek królewski na Wawelu nie stracił swojego wyjątkowego statusu w jednym konkretnym momencie. Nie było tak, że Zygmunt III Waza, w następstwie niszczycielskiego pożaru, zdecydował o przeniesieniu stolicy do Warszawy. W...
O polskich chłopach pańszczyźnianych z minionych stuleci pisze się często tak, jakby wszyscy żyli w podobnych warunkach, mieli zbliżone obowiązki, prawa i możliwości. Słowem: jakby stanowili jedną masę. Tak jednak wcale nie było.
W szeregach dawnej polskiej szlachty panowały dość ścisłe reguły w kwestii tego, jak powinien wyglądać przedstawiciel najwyższego stanu. Oczekiwano, że szlachcic czy też ziemianin będzie mieć ciało niezniszczone harówką, ale też, że będzie dbać o...
Wnętrze piramidy Cheopsa nie zostało i zapewne nigdy nie zostanie w pełni przebadane. Dokładny układ korytarzy i pomieszczeń w największej egipskiej piramidzie wciąż jest tematem dyskusji. Ogólny schemat znamy jednak od dawna. W sławnej bryle sprzed...
W roku 1798, jeszcze zanim zdążył opaść kurz po ostatnim, trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej, władze austriackie podjęły decyzję w sprawie Wawelu: niegdyś naczelnej rezydencji polskich królów, miejsca ich koronacji oraz pochówków. Pałac i wzgórze...
Czy przestępczość oraz przemoc wśród szlachty była zjawiskiem rzadkim i nietypowym, czy wprost przeciwnie – zupełnie powszechnym? Do niedawna na takie pytanie brakowało jednoznacznej odpowiedzi, a temat budził w nauce spore kontrowersje. Przytaczano...
Strzelista, misternie zdobiona, jakby nienaturalnie lekka i świetlista. Architektura gotycka nie była jednym, ściśle skodyfikowanym stylem. Ludzie średniowiecza nie znali nawet takiej jej nazwy. To, co dzisiaj określa się mianem gotyku, stało się...
Życie na angielskim dworze królewskim było wielką grą, w której gesty i symbole miały często nawet większe znaczenie od otwartych deklaracji, albo czynów. Każdy członek otoczenia Elżbiety I Tudor, nie bez powodu nazywanej także Elżbietą Wielką...
Historykom zdarza się pisać, że jeszcze w wieku XIV, za czasów Kazimierza Wielkiego, w państwie Piastów panowała „idylliczna” równowaga stanów, którą później zachwiały i wreszcie zburzyły nieposkromione aspiracje szlachty. To wizja prosta, a przez...
Nie da się w pełni zrozumieć upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów bez zrozumienia sposobu, w jaki polskie elity szlacheckie postrzegały swój kraj i rzeczywistość. Dlaczego ziemianie zignorowali wszystkie znaki ostrzegawcze i do ostatniej chwili...
Państwo Arsacydów, nazywane też królestwem Partów, przez stulecia stanowiło jedną z największych potęg starożytnego świata. Opływało w bogactwa, skutecznie opierało się ekspansji Rzymu, było łącznikiem między Wschodem i Zachodem. Jak osiągnęło swoją...
Panuje mit, zgodnie z którym sytuacja polskich szlachcianek była lepsza niż kobiet z warstwy uprzywilejowanej w jakimkolwiek innym kraju Europy. W rzeczywistości ziemiańskie panny i damy z Węgier, Francji czy Anglii miały pozycję nawet lepszą od...
Bohaterski król, który zjednoczył cały kraj przeciwko bezwzględnym wikingom. Decydujące starcie z udziałem kilkunastu tysięcy wojowników. I zwycięstwo okupione tragicznymi stratami. Tak bitwa pod Clontarf, stoczona 23 kwietnia 1014 roku, wygląda w...
