Zygmunt II August (ur. 1 sierpnia 1520, zm. 7 lipca 1572) – król Polski i wielki książę litewski z dynastii Jagiellonów, syn Zygmunta I Starego i Bony Sforzy. Jako jedyny władca w dziejach nowożytnej Polski został ogłoszony władcą jeszcze za życia poprzednika (vivente rege). W 1529 roku, gdy był dziewięciolatkiem, wyniesiono go na tron litewski. W 1530 – koronowano na króla Polski.
Jako wyłączny następca tronu i ostatni męski przedstawiciel głównej linii dynastii Zygmunt August był w dzieciństwie odcinany od otoczenia, niebezpiecznych rozrywek i wojskowego wychowania. Długo trwał w pełnym uzależnieniu od potężnej matki. Następnie wszedł z nią w zażarty konflikt, który zdeterminował pierwsze lata jego samodzielnych rządów.
Reklama
W 1543 roku wstąpił w bardzo nieudany i prawdopodobnie długo nieskonsumowany związek z Elżbietą Habsburżanką. W 1547 roku wdał się w romans, a następnie zawarł potajemny ślub z litewską bojarówną, Barbarą z rodu Radziwiłłów. Nierówny i doprowadzony do skutku bez zgody elit związek wywołał potężny polityczny skandal i ostatecznie zatruł, już wcześniej napięte, relacje z Boną Sforzą.
Po śmierci Barbary w 1551 roku król zawarł trzecie, znów bardzo niezgodne małżeństwo. Na ślubnym kobiercu stanął z kolejną przedstawicielką dynastii rakuskiej – siostrą pierwszej połowicy Katarzyną. Z żadnego legalnego związku nie doczekał się potomstwa.
W 1561 roku Zygmunt August przyłączył do kraju Inflanty, które następnie w większość obronił w trwającej do 1570 roku wojnie północnej. 1 lipca 1569 roku wymusił zaprzysiężenie realnej unii lubelskiej, dającej początek Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wraz z jego śmiercią wymarła męska linia dynastii Jagiellonów.
Ciekawostki o Zygmuncie Auguście
- Zygmunt August dawał w tajemnicy upust zaskakującym i bardzo kosztownym pasjom. W tajemnicy przed poddanymi kolekcjonował między innymi miniaturowe armaty.
Książki o Zygmuncie Auguście
Popularnonaukową biografię Zygmunta Augusta napisał Stanisław Cynarski (najnowsze wydanie: Ossolineum 2004). O konfliktach rodzinnych, małżeństwa, postępującej degrengoladzie i codzienności króla szeroko pisze Kamil Janicki w książce Damy złotego wieku (Znak 2014).
