Skład narodowościowy II Rzeczpospolitej. Wykresy z 1926 roku

Strona główna » Międzywojnie » Skład narodowościowy II Rzeczpospolitej. Wykresy z 1926 roku

O tym jakie narodowości i w jakiej liczbie zamieszkują II Rzeczpospolitą rozprawiano od pierwszych dni niepodległości. Dopiero jednak spis powszechny z 1921 roku pozwolił uzyskać precyzyjne dane. Tutaj zobaczycie je w formie oryginalnych wykresów z dwudziestolecia.

Temat składu narodowościowego odrodzonej Polski stale spędzał politykom sen z powiek. Zwłaszcza endecja już od 1918 roku alarmowała, że w obszar II Rzeczpospolitej nie należy włączać zbyt wielu ziem o niepolskiej strukturze etnicznej.


Reklama


W efekcie w trakcie rokowań pokojowych z Rosją radziecką w Rydze (1921) strona polska wyrzekła się na przykład spolonizowanego, ale otoczonego obszarami zamieszkanymi przez Białorusinów Mińska.

Pierwszy Spis Powszechny. Jak wyniki wyglądały w całym kraju?

Takie zabiegi – zresztą szeroko krytykowane – w żadnym razie nie sprawiły, że Rzeczpospolita stała się krajem jednolitym narodowościowo. Wyniki pierwszego spisu powszechnego, przeprowadzonego w roku 1921, nie pozostawiają wątpliwości.

Według niego 69% ludności kraju stanowili Polacy, 15% Ukraińcy, 8% Żydzi, 4% Białorusini, 3% Niemcy, 0,09% Litwini.

Dane te wymagały przy tym pewnej korekty, bowiem spisu nie przeprowadzono na Górnym Śląsku (jego przynależność państwowa wciąż była tematem sporu) i na Wileńszczyźnie (podobnie).

W całym kraju przewaga demograficzna osób identyfikujących się jako Polacy była oczywista. W poszczególnych województwach sytuacja prezentowała się jednak niezwykle różnorodnie.


Reklama


Strukturę ludnościową kraju bardzo czytelnie zobrazowała Alicja Bełcikowska na serii wykresów wydanych w 1926 roku pod tytułem Rzeczpospolita Polska pod względem narodowościowym i wyznaniowym.

Skład narodowościowy. Województwa centralne

W tak zwanych województwach centralnych wyraźnie dominowali Polacy. W kieleckim stanowili 91,3% populacji, w warszawskim 89,8%, w łódzkim 83,2%.

Tylko w Warszawie (mającej status równy województwu) zwraca uwagę bardzo duży udział ludności żydowskiej.

<strong>Przeczytaj też:</strong> Przedwojenna Warszawa w liczbach. Zaskakujące dane i statystki

W województwie białostockim istotna część populacji podała podczas spisu narodowość białoruską (9,1%). 12,5% ludności stanowili Żydzi.

W województwie lubelskim istniała mniejszość ukraińska (3%), a narodowość żydowską zadeklarowało 10,9% respondentów.

Na wszystkich tych obszarach (nie licząc samej Warszawy) udział Polaków przekraczał jednak 75% całej populacji.


Reklama


Były zabór niemiecki

W województwach byłego zaboru niemieckiego – poznańskim i pomorskim – przewaga Polaków również była niewątpliwa (odpowiednio 83,2 i 81%).

Tutaj mniejszość stanowili niemal tylko Niemcy (16,7% w poznańskim, 18,8% w pomorskim). Udział ludności żydowskiej w całej populacji był śladowy.

Górny Śląsk

Alicja Bełcikowska dane do swojego opracowania graficznego zaczerpnęła z wyników spisu powszechnego. Jednak w przypadku województwa śląskiego z konieczności oparła się na innej publikacji – Polska dzisiejsza Edwarda Maliszewskiego (1926).

<strong>Przeczytaj też:</strong> Przedwojenna Polska na mapach. Mało znane, zaskakujące mapy sprzed 100 lat

Były zabór austriacki. Gdzie było najwięcej Polaków?

Spośród wszystkich województw najbardziej jednolite narodowościowo był krakowskie. Aż 93% jego populacji stanowili Polacy.

W województwie lwowskim bardzo wysoki udział w całej ludności mieli z kolei Ukraińcy (35,88%). Tylko skład narodowościowy miast, zwłaszcza stołecznego Lwowa zapewniał Polakom przewagę w całym województwie (56,58%).


Reklama


Północne województwa kresowe

Zupełnie inaczej sytuacja wyglądała w województwach wschodnich.

Na Wileńszczyźnie Polacy stanowili większość, jednak bardzo wysoki był udział Białorusinów oraz „narodowości innych” – czyli w tym przypadku Litwinów.

Białorusini jeszcze silniej zaznaczali swoją obecność w województwie nowogródzkim. Było ich 37,7%, a Polaków – 54%.

<strong>Przeczytaj też:</strong> Przedwojenna Polska w liczbach. Mało znane, zaskakujące statystyki z lat 1918-1939

Województwa, w których Polacy stanowili mniejszość

Na kresach południowo-wschodnich Polacy nie posiadali przewagi demograficznej.

W województwie tarnopolskim Ukraińców było 50%, Polaków – 45%.

Na Polesiu Polacy stanowili ledwie jedną czwartą ludności, wyraźnie ustępując Białorusinom (42,6%). Ukraińcy stanowili 17,7% populacji.


Reklama


Jeszcze mniejszy był udział Polaków (22,2%) w populacji województwa stanisławowskiego, gdzie oczywista była przewaga Ukraińców (69,8%).

Najbardziej zdominowane przez mniejszości było jednak województwo wołyńskie. Tutaj Ukraińcy stanowili 68,4% ludności, a Polacy tylko 16,8%. Żydów było 10,6%.

Przeczytaj też o tym, na co umierali Polacy w II RP. Przyczyny śmierci były wyraźnie inne, niż obecnie.


Reklama


Bibliografia

  • Alicja Bełcikowska, Rzeczpospolita Polska pod względem narodowościowym i wyznaniowym. 4 wielobarwne wykresy obrazujące stosunki narodowościowe i wyznaniowe w Polsce według powszechnego spisu ludności z dn. 30.IX.1921 r., Warszawa 1926.
Autor
Kamil Janicki
Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka toŚredniowiecze w liczbach (2024).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.