Wcześni Słowianie nie dysponowali jednym wspólnym kalendarzem. W różnych regionach używano odmiennych nazw miesięcy, łącznie były ich nawet nie dziesiątki, ale setki. Pewne określenia zdobywały jednak wyjątkową popularność. Przenoszono je z miejsca...
Dzisiaj wiadomo już z absolutną pewnością, że wcześni Słowianie nie posiadali własnego alfabetu, nie mieli rodzimego odpowiednika run. Dawniej robiono jednak bardzo wiele, by udowodnić, że rzeczywistość wyglądała inaczej – i że Słowianie, podobnie...
Pod koniec VIII wieku na południe od Karpat, w granicach obecnych Czech i Słowacji zamieszkujący tam Słowianie zaczęli wytwarzać podłużne żelazne sztabki o charakterystycznym kształcie. Jeden z ich końców był rozklepywany na płasko, tak że...
Wielu średniowiecznych autorów dokładało starań, by przedstawić Słowian jako społeczność zanarchizowaną, pozbawioną przywódców, niezdolną sobą kierować. Odpryski uprzedzonych wywodów sprzed przeszło 1000 lat są żywe nawet dzisiaj. Wciąż przecież nie...
Badania antropologiczne, a więc naukowe analizy kości, pozwalają ustalić nie tylko średni wzrost ludzi żyjących przed stuleciami i urazy jakim ulegali. Nowoczesne metody zdradzają znacznie więcej, zwłaszcza jeśli porówna się materiał z różnych...
Panuje powszechna opinia, że wioski wczesnych Słowian były zwykle nie tylko odizolowane czy wręcz zagubione wśród leśnych ostępów, lecz także bardzo niewielkie. Wyciągnięcie dalszych wniosków jest już jednak zadaniem niełatwym. Należy podkreślić...
Pierwsze informacje o społeczności określanej mianem Słowian pojawiły się wkrótce po upadku starożytnego Rzymu. O nieznanym wcześniej ludzie zaczęto pisać w okresie wielkiego kryzysu i zaburzeń. Opinie, jakie formułowali na jego temat autorzy z...
Mało który temat w polskiej nauce wzbudza tyle emocji, co kwestia pochodzenia Słowian. Problem próbowano wyjaśniać z użyciem metod historycznych, archeologicznych, genetycznych czy antropologicznych. Słowianie to jednak w pierwszej kolejności...
Wcześni Słowianie doskonale rozumieli upływ czasu i jego cykliczność. Potrafili obserwować zmiany faz księżyca i cykl słoneczny, ze zmienną długością dni oraz nocy. Nie interpretowali jednak wszystkich tych zjawisk tak samo, jak przedstawiciele...
Pierwsi królowie z dynastii Jagiellonów wprost obsesyjnie unikali zamku na Wawelu. Zarówno Władysław Jagiełło, jak i jego długowieczny syn Kazimierz Jagiellończyk zostali koronowani na krakowskim wzgórzu. Wcale nie chcieli tam jednak rezydować...
Podręczniki do historii średniowiecza niezmiennie podają, że pierwszym „królem” Słowian był przybysz z Zachodu, frankijski kupiec Samo. Pisze się też, że pierwsze państwo słowiańskie w całej historii powstało dopiero z jego inicjatywy. Oba te...
Zawisza Czarny herbu Sulima cieszył się sławą już za życia. Dopiero jednak po tym, jak odszedł, zaczęto pisać o nim, jako o idealnym średniowiecznym rycerzu. Taki obraz potęgowały jeszcze historie na temat końca, jaki spotkał człowieka, na którym...
Słowa „szlachta” i „szlachcic” przywodzą na myśl epokę nowożytną – czasy husarii i panów w kontuszach z przepasanymi szablami. O uprzywilejowanych mężczyznach wcześniejszego, średniowiecznego okresu myślimy z kolei raczej jako o „rycerzach”...
W średniowiecznej Europie słonie zdecydowanie należały do rzadkości. Stanowiły swego rodzaju kurioza, używane w trakcie widowisk, bądź wzbogacały menażerie potężnych władców – Karola Wielkiego, Fryderyka II Hohenstaufa czy papieża Leona X...
Normą wśród wczesnych Słowian były domy wkopane w ziemię, zagłębione, a więc ziemianki. Decydowali się na nie zwłaszcza mieszkańcy obszarów obecnej Ukrainy, Małopolski, Śląska, Słowacji czy Czech. Taka forma nie była przypadkowa. Choć już we...
Chodzący symbol rycerskiego etosu i honorowej postawy. Tak do dzisiaj, nawet po niemal 600 latach od swej śmierci, jest postrzegany Zawisza Czarny z Garbowa. Dla wielu osób to wręcz jedyny średniowieczny rycerz z polskiej historii, jakiego są w...
W bardzo wczesnym średniowieczu na Słowiańszczyźnie nikt nie wybijał metalowych monet. Już od schyłku VIII stulecia na ziemie Słowian zaczęły jednak docierać znaczne ilości srebrnych pieniędzy z innych obszarów. Wschodni kupcy kupowali za nie futra...
U schyłku średniowiecza nikt nie podważał roli krakowskiego wzgórza jako centrum władzy i najważniejszego punktu kraju. A jednak pozostaje faktem, że od śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku aż do samego kresu epoki żaden monarcha – nie licząc...
Z pozoru trudno wyobrazić sobie cokolwiek bardziej słowiańskiego od grodu. Archeolodzy zajmujący się wczesną Słowiańszczyzną skupiają gros swojej uwagi właśnie na poszukiwaniu grodów i badaniu śladów, jakie po nich pozostały. Pasjonaci odtwarzający...
Gdy upadało starożytne Cesarstwo Rzymskie na zachodzie, piramidy w Gizie, z wielką piramidą Cheopsa na czele, miały już jakieś 3000 lat. W średniowiecznej Europie niewielu było ludzi, którzy je widzieli lub o nich słyszeli. Fascynacja niezwykłymi...
W pierwszej dekadzie po tym, jak Władysław Jagiełło został królem Polski relacje z Zakonem Krzyżackim układały się nad wyraz osobliwie. Litwa znalazła się w stanie wojny z Krzyżakami, ale Korona, świeżo złączona z nią unią, nie zaangażowała się w...
W pierwszej połowie XI stulecia Kraków nie był jeszcze polską stolicą. Uchodził za ośrodek peryferyjny i bardzo świeżo znalazł się w granicach państwa Piastów. A jednak to właśnie w nim podjęto inicjatywę tak imponującą, że nie może się z nią równać...
Wikingowie przez cały IX wiek regularnie najeżdżali ziemie Franków. Ludzie Północy nie tylko plądrowali wybrzeża, ale zapuszczali się również daleko w głąb lądu. Nie ograniczali się poza tym do łupiestwa. Ich największa zdobycz nie była owocem...
Po kamiennych pałacach pierwszych Piastów – wznoszonych między innym w Poznaniu, na Ostrowie Lednickim i na Wawelu w Krakowie – pozostały tylko skąpe fragmenty murów i fundamentów. Nie da się zwiedzać książęcych i królewskich domów z wczesnego...
W cywilizacji chińskiej reguły wychowywania dzieci były szczegółowo opisywane już w czasach starożytnych i w średniowieczu. Zasady edukacji były surowe, a od dzieci oczekiwano bezwzględnego szacunku wobec starszych. Przygotowanie do przyszłego życia...
W świecie wikingów małżeństwo nie miało nic wspólnego z miłością. O tym, za kogo wyjdzie kobieta decydował jej ojciec lub opiekun. We wczesnym średniowieczu dla ludzi Północy ślub był po prostu kontraktem zawieranym przez dwie rodziny. Pan młody...
Spór, który rozgorzał w Krakowie w 1079 roku okazał się nie tylko najgłośniejszym, ale też najbardziej znaczącym konfliktem na szczytach władzy w dziejach średniowiecznej Polski. Król Bolesław Śmiały (czy też Szczodry) bezwzględnie rozprawił się z...
W 929 roku król Niemiec Henryk Ptasznik podjął wielką wyprawę przeciwko Słowianom z Połabia – obszarów na zachód od Odry. Podbój znacznej części regionu przyniósł dynastii Ludolfingów korzyści, o których rzadko się mówi. I nie chodziło tylko o łupy...
W dawnej nauce o działaniach Mieszka Pierwszego pisano, że było to „jednoczenie ziem polskich”. Określenie jest nie tylko mylące, ale też bliskie absurdu. Słowianie, których w drugiej połowie X wieku podbijał i podporządkowywał piastowski wódz z...
Wojny, surowy klimat, choroby oraz niski poziom wiedzy medycznej sprawiały, że niewielu wikingów dożywało naprawdę późnej starości. Co działo się jednak z tymi, którym udało się osiągnąć sędziwy wiek? Oto co mówią na ten temat znaleziska...
Reklama
Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Wawel. Biografia, Warcholstwo czy Cywilizacja Słowian. Jego najnowsza książka to Życie w chłopskiej chacie (2024). Strona autora: KamilJanicki.pl.
Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.