Pod względem zabudowy Wawel był w XI stuleciu miejscem wyjątkowym – nie tylko w skali Polski, ale też całej Europy Środkowej. W regionie nie było grodu czy miasta, gdzie w tym wczesnym okresie wzniesiono by równie wiele kamiennych budowli. Na...
W 1138 roku – w ostatnim roku swojego panowania – Bolesław Krzywousty ogłosił akt regulujący sprawę następstwa tronu. Krzywousty w chwili śmierci miał czterech synów (piąty, Kazimierz, urodził się prawdopodobnie już po śmierci ojca). Własne...
Drugie małżeństwo Władysława Jagiełły nie zostało zaplanowane ani po jego myśli, ani nawet na jego polecenie. Król został przymuszony do działania, czy nawet postawiony przed faktem dokonanym. A potem bardzo się starał odwrócić bieg zdarzeń.
W chwili zaręczyn z litewskim księciem Jagiełłą Jadwiga Andegaweńska nie miała nawet dwunastu lat. Uważała, że przyszły król okaże się barbarzyńcą i prymitywem, ale z jednego powodu zgodziła się zostać jego żoną.
Wojsko zebrane przez Jagiełłę miało międzynarodowy charakter. Poza Polakami i Litwinami znaleźli się w nim przedstawiciele wielu innych narodowości. Najbardziej egzotyczny oddział stanowili Tatarzy przyprowadzeni przez syna obalonego chana...
Państwo Piastów nie było pierwszym zwartym organizmem politycznym na obszarze, który dzisiaj znamy jako ziemie polskie. Kilka dekad przed tym, jak Piastowie zaczęli podporządkowywać sobie tereny nad Odrą i Wartą, w górnym biegu Wisły powstało inne...
Zagadka polskiego złotego wieku. Co sprawiło, że wyzysk chłopów nagle stał się tak bardzo opłacalny?
W XIV wieku uprawa roli zupełnie nie interesowały polskich szlachciców. W wieku XVI stanowiła już ich najważniejsze zmartwienie i pasję, a handel zbożowy stał się podstawą gospodarczej prosperity stojącej u podstaw sławnego „złotego wieku”. Co się...
Lewko ben Jordan był najbardziej wpływowym żydowskim bankierem w średniowiecznej Polsce. Z jego usług korzystało aż czterech monarchów, łącznie z królową Jadwigą Andegaweńską. Wysoki prestiż i bogactwo Lewka budziły jednak ogromną zawiść. Pomawiano...
Żaden inny król w historii Polski nie został obdarzony przydomkiem „Wielki”. Ale żaden też nie prowadził równie nieuporządkowanego, godnego wstydu i pełnego skandali życia prywatnego.
Dzisiaj nawet trudno nam sobie wyobrazić, jak musiały cuchnąc średniowieczne i nowożytne miasta. Nie wszędzie jednak sytuacja wyglądała tak samo. O tym dlaczego do mieszkańców Rzeczpospolitej przylgnęła łatka „największych brudasów i niechlujów”...
Bitwa z 1047 roku miała o wiele większe znaczenie niż drobna potyczka pod Cedynią w roku 972. Była też obiektywnie ważniejsza od triumfu Bolesława Chrobrego nad Rusinami w 1018 roku. A jednak o tej batalii podręczniki niemal milczą. Także autorzy...
W 1386 roku na Wawelu doszło do sytuacji wyjątkowo niezręcznej, a nawet uwłaczającej. Wszystko wskazuje na to, że dziedziczka królestwa, „pani przyrodzona” i kobieta-król Jadwiga Andegaweńska, została wyrzucona z prywatnego pokoju i...
Oficjalny cel czwartej wyprawy krzyżowej był taki sam, jak wszystkich wcześniejszych. Chodziło o wzmocnienie państw krucjatowych w Ziemi Świętej i odbicie Jerozolimy z rąk muzułmanów. Krzyżowcy mieli zejść na ląd w Egipcie i tam związać siły...
Termin „stolica” niezbyt przystaje do realiów średniowiecza. Używano go, ale nie w takim znaczeniu, do jakiego przywykliśmy. Samo pytanie o to, jaki gród pełnił rolę stolicy państwa pierwszych Piastów należałoby więc chyba sformułować inaczej.
Kazimierz, wnuk Bolesława Chrobrego, zdołał się utrzymać przy władzy tylko przez trzy lata. W 1037 roku wrogowie wewnętrzni zmusili młodego księcia do ucieczki z kraju. Państwo Piastów rozpadło się na części i stało się łatwym celem dla wrogów...
Król Jan, nazywany po łacinie Presbyter Ioannes, a po angielsku Prester John, nigdy nie istniał. Mimo to odcisnął głębokie piętno na dziejach Europy. Opowieści o jego dokonaniach, bogactwie i wspaniałościach państwa, którym rządził, przez stulecia...
Zasady panujące w zakonie krzyżackim wzorowano na tych, które już wcześniej obowiązywały w innych wspólnotach powstałych na fali ruchu krucjatowego. Rycerze w białych płaszczach z czarnymi krzyżami czerpali inspiracje przede wszystkim od...
Najsłynniejszą wojowniczką średniowiecznej Europy była bez wątpienia Joanna d’Arc. Jej dokonania jednak kompletnie bledną przy wyczynach żyjącej na przełomie XII i XIII wieku w Japonii Tomoe Gozen. Słynna onna-bugeisha, czyli żeńska odpowiedniczka...
Już za panowania Mieszka I gród wawelski musiał posiadać przynajmniej namiastkę pałacu książęcego. Z kolei za życia Bolesława Chrobrego (zm. 1025) i Mieszka II (zm. 1034), konieczna była rezydencja z prawdziwego zdarzenia. Obaj władcy przez wiele...
Rudolf Habsburg był pierwszym przedstawicielem słynnej dynastii, który zasiadł na niemieckim tronie. Elekcja z 1273 roku zakończyła trwające ponad 20 lat bezkrólewie. W wyścigu o władzę Habsburg pokonał władcę Czech Przemysła Ottokara II. Potężny i...
Jaka była liczebność polskiego wojska za czasów pierwszych Piastów? Które oddziały stanowiły najważniejszą siłę bojową i w jaki sposób uzbrajano ich członków? Jak polscy książęta oraz królowe przygotowywali się do kampanii zbrojnych? O tym wszystkim...
Najstarsza znana wersja legendy o smoku wawelskim została spisana na początku XII wieku przez biskupa Krakowa i pierwszego rodzimego, polskiego kronikarza Wincentego Kadłubka. Od dawna szukano szukano jej inspiracji. Nie tylko literackich, ale też...
W dużym stopniu słuszne jest powiedzenie, że Kazimierz Wielki (panujący od 1333 do 1370 roku) „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. W jego bowiem czasach nastąpił burzliwy rozwój miast, nasilenie się lokacji, murowanego budownictwa...
Już w trzeciej dekadzie swojego istnienia zakon krzyżacki stanął przed szansą stworzenia terytorialnego władztwa na terenie Europy. W 1211 roku otrzymał bogatą donację od króla Węgier Andrzeja II na terenie należącej ówcześnie do tego państwa...
Według popularnej legendy najsłynniejszy z władców średniowiecznych Niemiec, Fryderyk I Barbarossa, nie umarł, lecz pogrążył się w długim śnie, by powrócić, gdy ojczyzna najbardziej go będzie potrzebować. Historia maskuje inną, o wiele bardziej...
Żadna legenda o Wawelu nie ma chyba równie wielkiej siły oddziaływania. Tysiące ludzi – a może i setki tysięcy – wciąż wierzą, że na krakowskim wzgórzu znajduje się kamień mocy i szczęśliwości. Skąd wzięły się takie twierdzenia? I...
Codzienne życie braci średniowiecznego zakonu krzyżackiego bywało monotonne i uciążliwe. Organizowano je na wzór innych wspólnot, które wykształciły się w toku wypraw krzyżowych: joannitów i templariuszy. W okresie pokoju nawet siedem godzin...
Opiekunom w pełni by odpowiadało, gdyby królowa Jadwiga, koronowana na Wawelu w wieku niespełna jedenastu lat, wyrosła na kobietę cichą, podatną na wpływy otoczenia, skupioną na zajęciach, jakie obyczaj epoki uznawał za właściwe „słabszej” płci...
Bitwa pod Nikopolis, stoczona 25 września 1396 roku pomiędzy wojskami krucjatowymi pod wodzą Zygmunta Luksemburskiego, a armią sułtana Bajezyda I zakończyła się sromotną klęską krzyżowców. W rzezi urządzonej bezpośrednio po batalii miało zginąć od...
Wielkopolskie państwo Piastów powstało dopiero na początku X stulecia. Znacznie wcześniej, bo chyba już przed połową IX wieku, inny ród zaczął gromadzić majątek, wpływy i władzę nad górną Wisłą. Dlaczego książętom Wiślan nie udało się zjednoczyć...
