Okres między końcem VIII wieku a drugą połową XI stulecia przeszedł do historii Europy, jako epoka wikingów. W tym czasie ludzie Północy wyruszali na trwające miesiące, a nieraz i lata kampanie łupieskie oraz wyprawy handlowe. W domu zostawały...
Niezwykły zwierzyniec wczesnych Słowian. Hodowali zwierzęta, których dzisiaj nawet byśmy nie poznali
Jak dotąd archeolodzy nigdzie nie natrafili na ślady obór albo stajni budowanych na wsiach przez pierwszych Słowian. Kości zwierzęce, odkopywane na miejscu niegdysiejszych pieców i palenisk nie pozostawiają jednak wątpliwości co do tego, że...
Sukcesy zbrojne pierwszych Piastów, zarówno Mieszka, jak i Bolesława Chrobrego, nie byłyby możliwe bez drużyny: grupy wojowników towarzyszących władcy, stanowiących jego eskortę i podstawową siłę uderzeniową. Takich żołnierzy utrzymywał sam wódz, a...
Pod koniec VI wieku na ziemie dawnej starożytnej rzymskiej prowincji Panonii oraz Niziny Węgierskiej wdarli się stepowi jeźdźcy zwani Awarami. Przez kolejne 200 lat koczowniczy lud siał postrach w Południowej i Środkowej Europie. Kres stworzonemu...
Epoka wikingów trwała przez blisko 300 lat. Począwszy od końca VIII wieku aż do lat 60. XI stulecia ludzie Północy byli prawdziwym postrachem Europy. Dlaczego jednak większe i mniejsze grupy skandynawskich wojowników zaczęły masowo i cyklicznie...
W większości przypadków nie da się jednoznacznie stwierdzić w jakim celu Słowianie wznosili swoje grody. Warownie nie były z reguły stale zamieszkiwane, wbrew częstym wyobrażeniom nie stanowiły też na ogół zalążków miast. Po co więc je wznoszono...
Za długich rządów Kazimierza Wielkiego doszło do gruntownej rozbudowy rezydencji monarszej na Wawelu. Murowany zamek górny, istniejący już wcześniej, od schyłku XIII stulecia, zapełnił się nowymi gmachami, które stopniowo otoczyły cały dziedziniec...
Badacze średniowiecza poświęcili wiele uwagi, by ocenić czy przodkowie historycznego księcia Mieszka I byli postaciami prawdziwymi czy legendarnymi. Dyskusja dotyczy przede wszystkim trzech wodzów wzmiankowanych w kronice Galla Anonima: Siemowita...
Dopiero w połowie VI wieku n.e. po raz pierwszy zapisano nazwę Słowian. Wśród naukowców nie ma zgody co do tego, jakie były wcześniejsze losu ludu, który dzisiaj znamy pod tym określeniem. Wiadomo jednak, że Słowian albo ich przodków z czasów...
Pierwsze domy bankowe pojawiły się w Europie u schyłku średniowiecza. W XV wieku prym wiedli, pochodzący z Florencji Medyceusze. Ich metody finansowe i księgowość cechowały się jednak niechlujnością, a na porządku dziennym były kradzieże i złe...
Druga połowa XIX wieku przyniosła w Skandynawii szereg odkryć archeologicznych, które pozwalały na nowy sposób spoglądać na epokę wikingów. Żadne z nich nie mogło się jednak równać z tym, co skrywał kurhan w Osebergu. Oto jakie skarby znaleziono w...
Wbrew często powtarzanej opinii słowiańskość to nie kategoria biologiczna, ale kulturowa. O byciu Słowianinem w średniowieczu przesądzał w pierwszej kolejności język. Poza tym zaś sposób życia. Konkretne przedmioty i rozwiązania odnajdywane przez...
Po słowiańskich wioskach sprzed przeszło 1000 lat zachowały się bardzo skromne ślady. Archeolodzy natrafiają na zarysy dawnych chat wraz z piecami, świadczącymi o tym, że dane wnętrze służyło za mieszkanie. Nie to jednak są najliczniejsze relikty...
Pojawienie się Węgrów odmieniło losy średniowiecznej Europy. Skutki odczuwamy nawet 1100 lat później
Średniowieczni kronikarze z grozą opisywali ich najazdy. Nowych przybyszy porównywali do Hunów, którzy u schyłku starożytności zaatakowali Cesarstwo Rzymskie. W trakcie trwającej pół wieku ekspansji Węgrzy całkowicie odmienili mapę Europy Środkowej...
Wcześni Słowianie mieli swój własny, osobliwy rodzaj pieniędzy. Nie cenili złota i srebra w takim stopniu, co inne ludy, sięgali więc po „walutę” praktyczną, oddolną i zgodną z formą ich samowystarczalnej kultury. Pewne jej formy były w użytku nawet...
Czartoryscy wywarli ogromny wpływ na historię Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Chociaż potężny ród wywodził z litewskiej dynastii panującej, to długo pozostawał w cieniu Radziwiłłów czy Potockich. Zmieniło się to jednak w drugiej połowie XVII wieku...
Dopiero w połowie X wieku autorzy z ościennych krajów odnotowali istnienie nowego władztwa pomiędzy Odrą a Wisłą. O Mieszku I opowiadano w Niemczech i w Andaluzji, jego imię trafiło też do lokalnego rocznika. Co jednak oczywiste, państwo Piastów nie...
Klimat w Europie Środkowej w VII albo VIII stuleciu był bardziej surowy niż obecnie. Zimą temperatura spadała regularnie do minus 20 stopni Celsjusza, a i długie 30-stopniowe mrozy nie były zapewne na Słowiańszczyźnie ewenementem. Jak Słowianie...
Rok 1241 zapisał się w polskiej historii klęską wojsk Henryka II Pobożnego w bitwie z Mongołami pod Legnicą. Wcześniej stepowi jeźdźcy złupili między innymi Sandomierz i Kraków. To co spotkało Polskę było jednak zaledwie preludium do katastrofy...
O pierwszych Słowianach pisze się często, że byli ludem osiadłym, i przeciwstawia się ich na przykład Węgrom, którzy we wczesnym okresie swej historii prowadzili koczowniczy tryb życia, przenosili się z miejsca na miejsce ze swoimi stadami owiec...
Tradycyjnie twierdzono, że gród na wzgórzu wawelskim został przekształcony w zamek – a więc w obwód obronny z wieżami oraz z murami zamiast wałów – za czasów Kazimierza Wielkiego, około połowy XIV stulecia. Nowocześniejsze prace wskazywały, że...
Wcześni Słowianie nie mieli własnego alfabetu i przez stulecia z powodzeniem radzili sobie bez pisma. Nie oznacza to jednak jeszcze, że w ogóle nie były im znane żadne pisane czy ryte znaki. Różnych symboli używano na Słowiańszczyźnie z wielkim...
Obalenie we wrześniu 476 roku ostatniego władcy zachodniego cesarstwa rzymskiego, Romulusa Augustulusa, uznaje się za symboliczny koniec epoki starożytnej w Europie. Przez kolejne 324 lata żaden zachodnioeuropejski władca nie tytułował się cesarzem...
Szacuje się, że we wczesnym średniowieczu Słowianie zajęli około jednej trzeciej całego obszaru Europy, jaki zasiedlali ludzie. Nie jest to jednak wiadomość ścisła. W rzeczywistości niemal całą środkową i wschodnią część kontynentu pokrywały nie...
Od połowy XI wieku na wzgórzu wawelskim w Krakowie wznosiła się kamienna rezydencja książąt, którą można nazywać albo pałacem Kazimierza Odnowiciela, albo salą o 12 słupach. 200 lat później, u schyłku rozbicia dzielnicowego, był to już dom bardzo...
Skąd się wzięli Kaszubi? Nieznana historia jednej z najbardziej niezrozumianych mniejszości w Polsce
W polskich podręcznikach do historii dzieje Kaszub i Kaszubów właściwie nie funkcjonują. O całym Pomorzu pisze się tak, jakby od zawsze było piastowskie i polskie. Jak jednak przypomina kaszubska reportażystka Stasia Budzisz, własne dzieje Kaszubów...
Wcześni Słowianie budowali zarówno wielkie, wieloczłonowe warownie o powierzchni przekraczającej dwadzieścia hektarów, jak i małe koliste gródki, w których mogło się zmieścić najwyżej kilka chat. Nie robili tego jednak od zawsze. Cechą...
Pismo Germanów zrodziło się w czasach starożytnych. Dawniej uważano je za niezależny wytwór tego ludu. Dzisiaj wiadomo już jednak, że runy powstały pod przynajmniej pośrednim wpływem antycznego Rzymu, prawdopodobnie w I wieku n.e. Najwcześniej...
Lato 1848 roku było na Podolu wyjątkowo upalne i suche. Poziom wody w rzece Zbrucz, wówczas wyznaczającej granicę między Galicją podporządkowaną Austrii a Imperium Rosyjskim, znacząco się obniżył, odsłaniając niespodziewane znalezisko. Dzisiaj jest...
Budowla w kształcie piramidy w pierwszej kolejności przywodzi na myśl starożytny Egipt, a zwłaszcza kompleks w Gizie z piramidą Cheopsa na czele. Ten sam kształt był jednak ceniony także przez inne kultury. Pozostałości po piramidach spotyka się w...
