175 tysięcy Polaków u boku Wehrmachtu? Taki plan mieli Niemcy w 1944 roku

Żołd, darmowe wyżywienie, uzbrojenie i umundurowanie oraz zasiłki dla żołnierzy, którzy odniosą rany w walce. To tylko niektóre z obietnic, jakimi Niemcy chcieli skusić Polaków, aby w 1944 roku wstąpili w szeregi sił pomocniczych, które miały walczyć u boku Wehrmachtu.

Jak długo Wehrmacht odnosił zwycięstwa na froncie i gromił wrogów, hitlerowcy zupełnie nie byli zainteresowani współpracą z Polakami. Uważali ich za podludzi, nadających się co najwyżej do niewolniczej pracy na rzecz tysiącletniej Rzeszy. W żadnym razie nie za partnerów do rozmów.

Reklama

Sytuacja uległa diametralnej zmianie dopiero, gdy szala zwycięstwa w globalnym konflikcie przechyliła się na korzyść aliantów. Zdesperowani Niemcy przypomnieli sobie, że Polacy to niezwykle twardzi i bitni żołnierze. W naszych dziadkach przestali widzieć wyłącznie krnąbrne ofiary. Teraz mieszkańcy Generalnego Gubernatorstwa jawili im się jako potencjalni pomagierzy, zdolni pohamować prącą na Zachód falę krasnoarmiejców.

Propagandowa farsa

Chcąc zachęcić ciemiężone przez lata polskie społeczeństwo do walki z Sowietami, Niemcy postawili na szeroko zakrojoną akcję propagandową. Pojawiły się w niej między innymi odwołania do mitu Józefa Piłsudskiego. A to był tylko początek.

Latem 1944 roku osiągnięto szczyty hipokryzji. Jak czytamy w książce profesora Andrzeja Chwalby pod tytułem Okupacyjny Kraków w latach 1939-1945, krakowski gubernator Kurt Ludwig Burgsdorff:

urządził nawet wzruszającą „akademię”, aby uczcić polskich żołnierzy poległych za ojczyznę w 1920 r. Władze nakazały druk i kolportaż polskich plakatów antybolszewickich z lat 1919-1920, organizowały spotkania w zakładach pracy z weteranami wojny polsko-bolszewickiej, wydawały stosowne znaczki, plakaty […] oraz odezwy, które wrzucano do skrzynek pocztowych.

O skali akcji najlepiej świadczy fakt, że w Generalnym Gubernatorstwie Niemcy wydrukowali „23 mln egzemplarzy różnych tekstów mających przekonać Polaków, że ich miejsce znajduje się u boku Wehrmachtu”. Wspierano również nielicznych polskich kolaborantów namawiających współobywateli do walki z Sowietami.

Próbowano też przekonać dowództwo Armii Krajowej do stawienia czoła Armii Czerwonej. W większości przypadków działania nie odnosiły jednak żadnego skutku.

Reklama

Nie mogąc przekabacić polskiego podziemia – jak czytamy w Okupacyjnym Krakowie – „Niemcy postanowili wbrew AK i poza nią, także poza Batalionami Chłopskimi i Narodowymi Siłami Zbrojnymi, tworzyć od podstaw polskie pomocnicze siły zbrojne przy armii niemieckiej”.

Pierwsze konkretne decyzje zapadły 4 listopada 1944 roku, kiedy to władze okupacyjne ustaliły zasady organizacji wspomnianej wyżej formacji. Co warte podkreślenia, hitlerowcy zakładali, że ich trzon będą stanowić jeńcy z września 1939 roku oraz… byli powstańcy warszawscy! Już to najlepiej świadczy o realności całego przedsięwzięcia.

Walczcie u boku Wehrmachtu

Niemcy mimo wszystko naprawdę wierzyli w swój szaleńczy projekt. Oczekiwali, że już w pierwszym etapie zgłosi się co najmniej 12 tysięcy ochotników, zaś w dłuższej perspektywie będzie ich – bagatela – od 150 do 175 tysięcy.

W połowie listopada 1944 roku rozwieszono nawet plakaty zapewniające, że każdy mężczyzna w wieku od 16 do 50 lat, który odpowie na wezwania werbunkowe, będzie mógł liczyć na:

Reklama

1) żołd.
2) bezpłatne wyżywienie, pomieszczenie i pomoc lekarską, tak samo jak żołnierze niemieccy.
3) bezpłatne umundurowanie oraz uzbrojenie.
4) w razie odniesienia w służbie uszkodzeń cielesnych, pomoc leczniczą i zasiłki pieniężne.
5) uprawnienia do korzystania z poczty polowej w granicach Generalnego Gubernatorstwa oraz dla korespondencji z krewnymi w Rzeszy Niemieckiej.

Gwarantowano również zupełną wolność wykonywania praktyk religijnych. Jak nietrudno się domyślić, cała kampania nie spotkała się z ciepłym przejęciem wśród – doświadczonego latami krwawego niemieckiego terroru – polskiego społeczeństwa. Okupant nie zamierzał jednak łatwo się poddać. Akcję propagandową tylko spotęgowano.

Cytowanych w książce Kraków – czas okupacji 1939-1945 Tadeusz Kwiatkowski był świadkiem następującej sceny:

Na ulicy Karmelickiej widzę maszerujący oddział żołnierzy niemieckich z biało-czerwonymi opaskami na ramionach i śpiewających ze złym akcentem polskim Zielony mosteczek ugina się. Stoję zdumiony i dopiero przejeżdżający obok samochód z kamerą na dachu, filmujący ten przemarsz, wyjaśniła mi wszystko.

Propaganda niemiecka chce w tej kronice pokazać, jak to Polacy tłumnie i ochoczo podjęli apel władz i przystąpili do służby w Wehrmachcie. […] Polacy czy nie-Polacy – Jacy tam Polacy! – starszy pan stuka palcem w czoło. – Przebierańcy, volksdeutsche!

Polacy nie chcą ginąć za „tysiącletnią” Rzeszę

Nadal zaklinając rzeczywistość, 23 listopada 1944 roku Niemcy otworzyli przy ulicy Lubomirskiego 19 w Krakowie główne biuro werbunkowe na teren Generalnego Gubernatorstwa. Jednocześnie na Zwierzyńcu rozpoczęto formowanie liczącej 170 ludzi kompanii piechoty, której żołnierzy na razie ubrano w słowackie mundury.

Planowano, że ubiór zmieni się w przyszłości. Hitlerowscy dowódcy przewidzieli nawet polskie godła i sztandary. Jednak, jak stwierdza w swojej książce profesor Andrzej Chwalba:

wezwania kierowane do Polaków nie przyniosły ani w Krakowie, ani w jego okolicach, ani w całej Generalnej Guberni faktycznie żadnego odzewu. Do 25 listopada zwerbowano 321 „ochotników”, a do końca roku – 471.

Reklama

Niemcy nie tylko nie akceptowali takiego stanu rzeczy, ale też… zaprzeczali faktom. Ich zdaniem do punktów werbunkowych stawiło się aż 9 tysięcy chętnych! Na papierze tempo rekrutacji rzeczywiście wyglądało nieźle. Jak to możliwe? Odpowiedź jest zaskakująca prosta. Rejestrację kandydatów rozpoczęto od numeru pięciotysięcznego. Ponadto część „ochotników” stanowili prawdopodobnie więźniowie zwalniani za cenę przyłączenia się do kolaboranckiej formacji.

Rachunkowe przekręty nie mogły odwrócić biegu wojny. Propaganda propagandą, ale cała akcja werbowania Polaków do służby Hitlerowi zakończyła się olbrzymią, bezapelacyjną klapą.

Przeczytaj również o jednej z najokrutniejszych tortur stosowanych przez Niemców w Auschwitz-Birkenau

Bibliografia:

1. Monika Bednarek, Edyta Gawron, Grzegorz Jeżowski, Barbara Zbroja, Katarzyna Zimmerer, Kraków czas okupacji 1939-1945, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa 2010.
2. Andrzej Chwalba, Okupacyjny Kraków w latach 1939-1945, Wydawnictwo Literackie 2011.