Władysław Łokietek przejął władzę nad Polską nie dzięki bogactwu i sile wojskowej, ale głównie za sprawą… niezwykłego szczęścia. W 1305 roku zmarł zaledwie 34-letni król Czech i Węgier, Wacław II Przemyślida. Jego syn, Wacław III, też wyruszył po...
Ambicją każdego właściciela folwarku było takie organizowanie jego pracy, by koszty były bliskie zera, a zyski – nieograniczone. Przytłaczającą większość zadań zrzucano na barki chłopów w ramach pańszczyzny. Mieszkańcy wsi bez jakiegokolwiek...
Jadwiga Jagiellonka nie była córką Jadwigi Andegaweńskiej, ale otrzymała to samo imię co ona. Przewidywano też, że podobnie potoczą się jej losy. Przez długi czas była jedynym legalnym dzieckiem Władysława Jagiełły. Miała przejąć po ojcu schedę i...
Pod względem zabudowy Wawel był w XI stuleciu miejscem wyjątkowym – nie tylko w skali Polski, ale też całej Europy Środkowej. W regionie nie było grodu czy miasta, gdzie w tym wczesnym okresie wzniesiono by równie wiele kamiennych budowli. Na...
Drugie małżeństwo Władysława Jagiełły nie zostało zaplanowane ani po jego myśli, ani nawet na jego polecenie. Król został przymuszony do działania, czy nawet postawiony przed faktem dokonanym. A potem bardzo się starał odwrócić bieg zdarzeń.
W 1642 roku Francją wstrząsnął jeden z najdziwniejszych spisków w dziejach. Młody faworyt króla Ludwika XIII zorganizował zamach na życie „szarej eminencji” kraju i Europy: potężnego kardynała Richelieu. Markiz de Cinq-Mars miał zaledwie 22 lata, a...
Polscy królowie i ich żony chętnie zażywali kąpieli nawet w czasach, gdy na Zachodzie panicznie bano się wody. Pod względem higieny Wawel wyprzedzał inne pałace Europy i zapewniał wyjątkowe udogodnienia. Przynajmniej jeśli… nie było się...
W chwili zaręczyn z litewskim księciem Jagiełłą Jadwiga Andegaweńska nie miała nawet dwunastu lat. Uważała, że przyszły król okaże się barbarzyńcą i prymitywem, ale z jednego powodu zgodziła się zostać jego żoną.
Państwo Piastów nie było pierwszym zwartym organizmem politycznym na obszarze, który dzisiaj znamy jako ziemie polskie. Kilka dekad przed tym, jak Piastowie zaczęli podporządkowywać sobie tereny nad Odrą i Wartą, w górnym biegu Wisły powstało inne...
Zagadka polskiego złotego wieku. Co sprawiło, że wyzysk chłopów nagle stał się tak bardzo opłacalny?
W XIV wieku uprawa roli zupełnie nie interesowały polskich szlachciców. W wieku XVI stanowiła już ich najważniejsze zmartwienie i pasję, a handel zbożowy stał się podstawą gospodarczej prosperity stojącej u podstaw sławnego „złotego wieku”. Co się...
Wbrew dawnym domysłom i opowiastkom, jakie krążą na temat wszystkich zamków, rezydencja królewska na Wawelu nie posiadała tajnych podziemnych przejść, pozwalających dotrzeć do miasta lub niepostrzeżenie przemknąć się do innych budowli na wzgórzu...
System wyzysku pańszczyźnianego był polską formą niewolnictwa. Większość mieszkańców pierwszej Rzeczpospolitej pozbawiono praw, a z upływem wieków przestano nawet uważać ich za ludzi. Chłopi pańszczyźniani musieli niemal dzień w dzień harować na...
Żaden inny król w historii Polski nie został obdarzony przydomkiem „Wielki”. Ale żaden też nie prowadził równie nieuporządkowanego, godnego wstydu i pełnego skandali życia prywatnego.
Jan Sobiepan Zamoyski (ur. 1627) nie miał politycznych ambicji ani szczególnych zasług na rzecz państwa. Dysponował jednak pełną kiesą, pięknym rodowodem i najpotężniejszą prywatną fortecą w kraju. W dniach potopu szwedzkiego oparł się zaś szwedzkim...
Od XVI stulecia, gdy zamek wawelski został odnowiony i przebudowany na renesansową modłę, skarbiec znajdował się w stałym punkcie rezydencji. Ulokowano go w północno-wschodnim narożniku zabudowań pałacowych, na parterze. Była to najbardziej...
Bitwa z 1047 roku miała o wiele większe znaczenie niż drobna potyczka pod Cedynią w roku 972. Była też obiektywnie ważniejsza od triumfu Bolesława Chrobrego nad Rusinami w 1018 roku. A jednak o tej batalii podręczniki niemal milczą. Także autorzy...
Niewolnicy. Bydło. Psy. Chodzące rzeczy. Tak myślano, mówiono i pisano w dawnej Rzeczpospolitej nie o jakimś drobnym wycinku ludności, o pogardzanym marginesie, ale o najliczniejszej i najważniejszej części społeczeństwa. Czyli o chłopach.
W 1386 roku na Wawelu doszło do sytuacji wyjątkowo niezręcznej, a nawet uwłaczającej. Wszystko wskazuje na to, że dziedziczka królestwa, „pani przyrodzona” i kobieta-król Jadwiga Andegaweńska, została wyrzucona z prywatnego pokoju i...
Termin „stolica” niezbyt przystaje do realiów średniowiecza. Używano go, ale nie w takim znaczeniu, do jakiego przywykliśmy. Samo pytanie o to, jaki gród pełnił rolę stolicy państwa pierwszych Piastów należałoby więc chyba sformułować inaczej.
Dzisiaj trudno wyobrazić sobie Wawel bez krużganków. Do murów rezydencji od strony dziedzińca przylegają bardzo szerokie (niemal trzymetrowe) zadaszone galerie z balustradami, obejmujące wszystkie trzy kondygnacje. Stanowią one w panoramie pałacu...
