Jan III Sobieski (17 sierpnia 1629, zm. 17 czerwca 1696) – hetman wielki koronny od 1668 roku, król Polski i wielki książę litewski od 1674 roku. Był potomkiem rodziny magnackiej, synem wojewody bełskiego oraz ruskiego Jakuba.
Otrzymał solidne wykształcenie. Uczył się najpierw w Kolegium Nowodworskiego w Krakowie, a następnie w Akademii Krakowskiej. Jako nastolatek podróżował po Europie. Swoje dalsze życie związał z rzemiosłem żołnierskim. W 1649 roku brał udział w odsieczy Zbaraża, w 1651 odniósł rany w walkach pod Beresteczkiem. W toku potopu szwedzkiego, w roku 1655, przeszedł na stronę wroga.
Reklama
W 1656 roku Jan Sobieski na nowo poprzysiągł wierność Janowi Kazimierzowi Wazie, został chorążym koronnym. Jego kariera wyraźnie przyspieszyła dekadę później. Otrzymał buławę polną, a następnie wielką, został marszałkiem wielkim. Należał do najbardziej zagorzałych przeciwników Michała Korybuta Wiśniowieckiego, przymierzał się do zbrojnego złożenia króla z tronu.
Opiewany jako zwycięzca w bitwie z Turkami pod Chocimiem Jan Sobieski został 21 maja 1674 roku wybrany na miejsce przedwcześnie zmarłego monarchy. Koronowano go jednak dopiero 2 lutego 1676 roku.
W 1683 roku Jan III Sobieski podjął kontrowersyjną, zarówno w oczach współczesnych, jak i z perspektywy historii, decyzję o udzieleniu zbrojnej pomocy Austrii. Zwycięzca w bitwie wiedeńskiej stoczonej 21 września. Bardzo wysoko oceniany jako dowódca wojskowy, w polityce wewnętrznej i dyplomacji nie osiągał podobnych sukcesów. Jego rządy nie pozwoliły poskromić rozkładu życia publicznego, rozzuchwalenia magnaterii i spadku międzynarodowego znaczenia Rzeczpospolitej. Większość jego projektów politycznych zawiodła lub nie doczekała się realizacji.
Duży wpływ na Jana III Sobieskiego miała żona, Maria Kazimiera d’Arquien – dwórka królowej Ludwiki Marii oraz wdowa po Janie Zamoyskim, nazywana przez władcę pieszczotliwie „Marysieńką”.
Ciekawostki o Janie III Sobieskim
- Był pierwszym królem Polski od przeszło 600 lat, który miał legalnego syna, ale nie zdołał przekazać mu tronu. Ostatnio podobnym przypadek miał miejsce po śmierci Bolesława Śmiałego – króla, którego przepędzono z kraju i którego syn został zamordowany.
Książki o Janie III Sobieskim
Autorem najszerszej nowoczesnej biografii króla jest Zbigniew Wójcik (Jan Sobieski, PIW 1983).
