W latach dziewięćdziesiątych XX wieku w zbiorach biblioteki uniwersyteckiej w Würzburgu dość niespodziewanie odkryto wyjątkową grafikę: pierwszą w dziejach panoramę Wawelu oraz otaczającej go zabudowy miejskiej malowaną nie z wyobraźni, lecz z...
Jeszcze w stuleciu szesnastym typowy polski chłop, gospodarujący na większym spłachetku ziemi, uważał się za właściciela własnego pola, miał prywatny dobytek, a niekiedy nawet pewne oszczędności. W drugiej połowie XVII wieku chłopów pańszczyźnianych...
Uczty były dla polskich szlachciców kluczowym sprawdzianem towarzyskiego wyrobienia. W naszych dworkach z XVI czy XVII stulecia, inaczej niż w zachodnioeuropejskich „gabinetach” i salonach arystokratycznych, o statusie nie świadczyła jednak...
Wspaniała renesansowa rezydencja polskich królów była budowana przez niemal pół wieku. Wszystkich prac, prowadzonych ogromnym kosztem, nie ukończono nigdy, ale w 1544 roku Zygmunt Stary wreszcie mógł wprowadzić się do odnowionego domu. Zamek...
XVI-wieczny piewca szlacheckiej wyjątkowości, Mikołaj Rej, podkreślał, że każdy członek warstwy ziemiańskiej ma obowiązek żyć i zachowywać się „jak na szlachcica przystało”. Nie wyjaśniał jednak, co właściwie kryło się pod takim stwierdzeniem. Zasad...
Starożytny Rzym był największym miastem zachodniego świata w czasach antyku. Z liczbą mieszkańców sięgającą, przynajmniej zdaniem części historyków, miliona osób, był równie zatłoczony, głośny i gęsto zabudowany, co wiele współczesnych metropolii...
Popularne zdanie na temat dawnych polskich chłopów. Dobitnie pokazuje, jak mało wiemy o historii wsi
Jak krótko i dosadnie wytknąć komuś, że pochodzi ze wsi i ma chłopskie obyczaje? Język polski wytworzył taki zwrot. Tyle, że nie ma on właściwie nic wspólnego z historyczną rzeczywistością i prawdziwymi obyczajami chłopów w dawnej Rzeczpospolitej.
Specjaliści z Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie szacują, że władze III Rzeszy oraz ich sojusznicy stworzyli łącznie 44 000 obozów i innych miejsc o charakterze więziennym, w których zamykano przeciwników reżimu i przedstawicieli grup...
Każdy folwark szlachecki zaczynał się od dworu – domostwa, w którym zamieszkiwał ziemianin, zwykle posiadacz danej wioski, wraz ze swoją rodziną. Na tym jednak folwark nigdy się nie kończył. W skład swoistego „przedsiębiorstwa”, zapewniającego...
Jeden przedmiot stał się nad Wisłą w czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej symbolem odwagi, nieustępliwości, honoru, umiłowania ojczyzny. Obowiązkowo musiał go posiadać każdy pan herbowy. I cenił go nawet bardziej niż własną rodzinę oraz...
Według części badaczy wielką piramidę w Gizie zbudowano około 2480 roku p.n.e. Zdaniem innych specjalistów – bliżej roku 2700. Podobna niepewność panuje w sprawie niemal wszystkich dat z historii starożytnego Egiptu. Winna jest rachuba lat, jaką...
Zamek królewski na Wawelu, gruntownie przerobiony i rozbudowany w pierwszej połowie XVI stulecia, składał się z wielu odrębnych mieszkań, przeznaczonych dla członków rodziny monarszej i jej otoczenia. Sam król, Zygmunt Stary, miał dwa apartamenty w...
Wciąż nie brakuje publicystów i historyków przekonujących, że życie chłopów pańszczyźnianych w Rzeczpospolitej wcale nie było pasmem udręk i wyzysku. Szczególnie chętnie podkreślają oni, że sytuacja wsi pogorszyła się radykalnie dopiero po potopie...
Polska tradycja zapamiętała Władysława Jagiełłę przede wszystkim jako zwycięzcę bitwy pod Grunwaldem. Triumf w wielkim starciu z Krzyżakami skutecznie przysłania ogólny obraz polityki prowadzonej przez króla przybyłego z Litwy. W efekcie mało kto...
Szlachectwo było w Polsce czymś więcej niż tylko statusem społecznym czy zbiorem uprawnień. Było całym systemem myślenia. Ziemianie postrzegali rzeczywistość zupełnie inaczej od plebejów – chłopów i mieszczan. W żadnym obszarze nie dawało to osobie...
W 1595 roku doszło do jednego z największych pożarów w dziejach zamku królewskiego na Wawelu. Popularna legenda mówi, że właśnie po nim król Zygmunt III Waza zdecydował się przenieść stolicę do Warszawy. W rzeczywistości jednak krakowska rezydencja...
Dzisiaj aż trudno sobie wyobrazić, że sama idea posługiwania się nazwiskiem zakiełkowała w Europie stosunkowo niedawno, a zadomowiła się na dobre przed zaledwie kilkoma pokoleniami. Do Polski ta innowacja dotarła z nawet większym opóźnieniem.
Wyobrażenia o dawnych szlachcicach jako dzielnych Sarmatach mają niezmiennie ogromną moc oddziaływania. Sarmacja kojarzy się z odwagą, triumfami zbrojnymi, szlachecką fantazją i zadziornością. Mało kto pamięta, że mit, za sprawą którego członkowie...
O Kazimierzu Wielkim pisano, że „ozdobił zamek krakowski podziwu godnymi domami, wieżami, rzeźbą, malowidłami, dachami wielkiej piękności”. Faktycznie na czasy sławnego króla przypadła spektakularna przebudowa Wawelu. I właśnie wówczas wzniesiono...
W szeroko przyjętej wizji dawnej religii słowiańskiej kapłani stanowią nieodłączny, wręcz obowiązkowy element. W rzeczywistości jednak niemal żadne źródła z wczesnego średniowiecza nie potwierdzają, że pogańscy Słowianie mieli swój kler i jakiś...
