W czasach średniowiecznych oraz nowożytnych wierzono, że porządek i spokój da się zagwarantować tylko dzięki bezwzględnej surowości kar. Tak rozumowano w każdym razie w miastach, w odniesieniu do plebejuszy, nie zaś przedstawicieli szlachty...
Podpisany 19 października 1466 roku drugi pokój toruński zakończył prowadzoną od 1454 roku wojnę Kazimierza Jagiellończyka z Krzyżakami. Dzięki zwycięstwu nad zakonem do Korony wróciły ziemia michałowska i chełmińska oraz Pomorze Gdańskie. W efekcie...
Zamek na Wawelu nie został zdobyty siłą przez zewnętrznego agresora ani za czasów dynastii Piastów, ani w epoce Jagiellonów. Po raz pierwszy stało się to dopiero w stuleciu XVII. Pomimo nikłych szans obrońcy stawili niezwykle zaciekły opór.
Pierwsze domy bankowe pojawiły się w Europie u schyłku średniowiecza. W XV wieku prym wiedli, pochodzący z Florencji Medyceusze. Ich metody finansowe i księgowość cechowały się jednak niechlujnością, a na porządku dziennym były kradzieże i złe...
W 1655 roku, po błyskawicznej napaści z północy i szybkiej rejteradzie króla Jana Kazimierza Wazy na Śląsk, niemal cała Polska wpadła w ręce Szwedów. Karol X Gustaw wkroczył do Rzeczpospolitej w drugiej połowie lipca, a już 19 października był na...
W XVII stuleciu, po krótkim okresie reformacyjnego wzmożenia, katolicyzm odzyskał w Polsce pełen prymat. Był to już jednak katolicyzm bardzo różny od tego, jaki znano w czasach przed Lutrem i Kalwinem. Zwłaszcza życie religijne szlachciców uzyskało...
Podczas wizyty na Wawelu trudno oprzeć się wrażeniu, że jest tam… zaskakująco pusto. Poza zamkiem górnym, a więc dawną siedzibą monarchów, i katedrą obszar wzgórza w większości nie ma zabudowy, stanowi zielony trawnik obsadzony klombami. Dawniej...
Według podręczników szkolnych nowożytną Polską aż do rozbiorów rządziła szlachta. To jednak pewne uproszczenie. Faktyczna demokracja szlachecka stanowiła ustrój z czasów pokoju i prosperity gospodarczej. Po serii niszczycielskich konfliktów...
We wrześniu 1609 roku armia króla Zygmunta III Wazy rozpoczęła oblężenie Smoleńska. Rosyjska załoga nie miała jednak zamiaru się poddać i wojska polskiego monarchy utknęły pod murami twierdzy. W tej sytuacji car Wasyl Szujski zdecydował się wysłać...
O szlacheckim parlamentaryzmie pisze się często jako o wielkim, choć zaprzepaszczonym osiągnięciu przedrozbiorowej Polski. Opisuje się go też jako niezaprzeczalny powód do dumy z dokonań dawnej polskiej szlachty. Można się spotkać z opiniami, że...
Odzyskanie Smoleńska, utraconego w 1611 roku, było jednym z najważniejszych celów polityki moskiewskiej w latach 20. XVII wieku. Rosjanie uznali, że doskonałym momentem na atak będzie bezkrólewie po śmierci Zygmunta III Wazy. Pod koniec 1632 roku...
W średniowieczu głównymi towarami eksportowymi Europy Środkowej były bydło oraz rudy metali. Z nastaniem XVI wieku sytuacja uległa jednak zmianie. Na zachodzie kontynentu znacznie wzrosły ceny zboża. Miało to ogromny wpływ na życie milionów chłopów...
Chińczycy strzegli tego sekretu przez wieki. Tak w Europie poznano tajniki produkcji „białego złota”
Chińska i japońska porcelana była niezwykle poszukiwanym towarem na dworach nowożytnych europejskich monarchów. Mimo wielu prób przez stulecia nikomu w Starym Świecie nie udało się poznać sekretu wytwarzania tego „białego złota”. Na przełom trzeba...
Struktura społeczności wiejskiej i panujące w niej stosunki były o wiele bardziej skomplikowane, niż mogłoby to wynikać ze świadectw odwiedzających kraj cudzoziemców, którzy spodziewali się najgorszego, więc powielali to, co znaleźli w relacjach...
Jeśli ktoś pamięta dzisiaj o Bartłomieju Paprockim, to tylko z racji jego niezwykle wpływowych prac heraldycznych, zgłębiających rzekomą genezę polskich herbów szlacheckich. Paprocki miał też jednak inne pasje i dyskusyjne dokonania. Był na przykład...
Dynastia Ming rządziła Chinami przez blisko trzy stulecia. Okres między drugą połową XIV a pierwszymi dekadami XVII wieku zapisał się w historii Państwa Środka jako czas dobrobytu, kiedy kraj cieszył się rozbudowanym handlem wewnętrznym i kwitnącym...
W roku 1768 szlachta ziemi krakowskiej przystąpiła do konfederacji barskiej – zbrojnej rebelii przeciwko Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i wojskom rosyjskim, stanowiącym na tym etapie podporę jego panowania. Zaciekłe walki trwały przeszło...
W renesansowej Europie nikogo nie dziwiło, że władcy utrzymywali na swoich dworach alchemików. Nie inaczej było również nad Wisłą. Szczególne upodobanie do „wiedzy tajemnej” przejawiał ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów, Zygmunt...
U schyłku średniowiecza główne budowle gotyckiego zamku na Wawelu miały parter i jedno piętro. W XVI stuleciu, przy okazji wielkiej renesansowej przebudowy, prowadzonej w większości na zlecenie Zygmunta Starego, gmachy podniesiono, zyskały dodatkową...
Spektakularne zwycięstwo Jana Sobieskiego w bitwie pod Chocimiem 11 listopada 1673 roku nie zakończyło wojny z Turcją. W kolejnych latach wojska przeciwnika w dalszym ciągu najeżdżały Kresy. W czerwcu 1675 roku ruszyła kolejna ofensywa, której...
Rzeczywistość dawnej polskiej wsi nie była różowa. Życie chłopów i chłopek koncentrowało się na ciężkiej pracy, nie tylko na własnym poletku, ale też bezpłatnie na rzecz pana, właściciela osady i folwarku. Chłopstwo z XVII czy XVIII wieku nagminnie...
Za sprawą Potopu Henryka Sienkiewicza Janusz Radziwiłł zyskał renomę niegodziwca, który bezrefleksyjnie dążył do unicestwienia Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Przyszły noblista przedstawił wielkiego hetmana litewskiego jako żądnego władzy...
W XVI stuleciu ogromne rzesze polskiej szlachty porzuciły Kościół katolicki i przyjęły tezy reformacji. Zjawisko dotyczyło zapewne setek tysięcy przedstawicieli ziemiańskiej elity kraju. Przybrało na sile zwłaszcza od połowy wieku, za panowania...
Rudolf II był bez wątpienia jednym z najbardziej ekscentrycznych przedstawicieli dynastii Habsburgów. Monarcha, zasiadający na cesarskim tronie od 1576 roku, uchodził za ulubionego władcę alchemików, artystów, myślicieli i wynalazców. Interesujący...
Florian Hieronim Radziwiłł zaliczał się do grona najbogatszych magnatów XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W przeciwieństwie do swych przodków nie angażował się w życie publiczne, nie uczestniczył w sejmach, nie zabiegał o żadne godności...
Panuje powszechna opinia, że zamek na Wawelu, stanowiący w czasach Rzeczpospolitej Obojga Narodów wspaniałą rezydencję o najwyższych walorach estetycznych, został zniszczony dopiero w następstwie upadku kraju, decyzją zaborców. To mit. Nowi włodarze...
John Dee służył na dworze kilku angielskich władców, ale to z królową Elżbietą I Tudor był najsilniej związany. Monarchini zatrudniała go do wykonywania wielu zadań: nie tylko tych wagi państwowej, ale też czysto prywatnych. Obdarzyła go zaufaniem i...
Polscy szlachcice z epoki nowożytnej szczególną wagę przywiązywali do sztuki oratorskiej. Wykształcony młodzieniec z najwyższego stanu miał okazywać ogładę poprzez kwieciste toasty czy powitania gości przybywających do folwarku, potem zaś – za...
Stoczona 4 kwietnia 1794 roku bitwa pod Racławicami była pierwszym większym zwycięstwem sił powstańczych Tadeusza Kościuszki nad Rosjanami. O jej wyniku w znacznej mierze przesądziła brawurowa szarża uzbrojonych w kosy chłopów, którzy zdobyli...
Od czasu, gdy za panowania Kazimierza Wielkiego wojska czeskie nieskutecznie oblegały Wawel i Kraków, przez 250 lat żadne obce siły nie próbowały zdobywać polskiej stolicy. Do takiego ataku nie doszło ani podczas bezkrólewia po wygaśnięciu dynastii...
