W polskich szkołach nadal jest powielany prosty mit, zgodnie z którym prezydent USA Woodrow Wilson, nagabywany przez wybitnego pianistę Ignacego Paderewskiego, całym sercem opowiedział się za niepodległością Polski. Sprawa odtworzenia...
Życie osobiste Marii Konopnickiej trudno nazwać udanym. Po rozstaniu z mężem i przeprowadzce w 1876 roku do Warszawy poetka musiała samotnie wychowywać szóstkę dzieci. Kiedy gromadka dorosła, problemy wcale się jednak nie skończyły. Wręcz przeciwnie...
Począwszy od połowy XIX wieku aż do wybuchu I wojny światowej z Galicji za chlebem wyemigrowało ponad milion ludzi. Niemal połowę z nich stanowili Polacy wśród, których za ocean popłynęło aż 400 tysięcy chłopów. Przytłaczająca większość mieszkańców...
Przygotowując wielką wiosenną ofensywę pod Arras w 1917 roku Brytyjczycy zdobyli wiele cennych informacji o niemieckich pozycjach dzięki rozpoznaniu lotniczemu oraz nasłuchowi radiowemu. Nic nie przewyższało jednak zeznań jeńców i naocznego badania...
Bez względu na epokę i obowiązujący ustrój społeczny, poeci raczej nie mogli liczyć na utrzymanie się wyłącznie ze swojej twórczości. Najczęściej zarabiali na życie jako urzędnicy lub nauczyciele, czasami trudnili się dziennikarstwem. Byli też...
Jeszcze w XIX wieku galicyjscy chłopi „w wysokim stopniu potępiali” swobodę obyczajów. Na członków wiejskiej społeczności, którzy złamali szóste przykazanie czekały niezwykle surowe, czy wręcz bezduszne kary. Nowe podejście pojawiło się na wsi...
Z polskiej perspektywy reakcja zachodniego świata na przewrót w Rosji musi wprawiać w osłupienie. Rewolucja październikowa 1917 roku zachwiała porządkiem Europy i podkopała podstawowe zasady stosunków międzynarodowych. Stanowiła też oczywiste...
Po przegranej wojnie z VI koalicją antyfrancuską Napoleon został w kwietniu 1814 roku zmuszony do abdykacji, a następnie internowany na niewielkiej śródziemnomorskiej wyspie Elbie. Na przełomie lutego i marca następnego roku Bonaparte postanowił...
Codzienne zasiadanie całą rodziną do wspólnego posiłku odeszło już właściwie do przeszłości. Przez setki lat był to jednak standard. Pod koniec XIX wieku polscy chłopi nawet podczas najcięższych prac nie wyobrażali sobie samotnego spożywania...
W roku 1798, jeszcze zanim zdążył opaść kurz po ostatnim, trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej, władze austriackie podjęły decyzję w sprawie Wawelu: niegdyś naczelnej rezydencji polskich królów, miejsca ich koronacji oraz pochówków. Pałac i wzgórze...
Bolesław Prus skrzętnie chronił szczegóły swego życia prywatnego. Tadeusz Boy-Żeleński twierdził nawet, że „Prus nie ma biografii”. Dlatego, gdy wreszcie ujawniono drażliwe szczegóły z życiorysu autora Lalki, rozgorzała burzliwa dyskusja. O tym, co...
Właściwie każdy aspekt życia dawnych chłopów wiązał się z jakimiś przesądami. Uprawa roli, hodowla zwierząt, a nawet wypiek chleba doczekały się własnych zabobonów. Nie inaczej było w przypadku zdrowia. To, w co jeszcze 150 lat temu wierzyli...
Życie rodzinne Marii Konopnickiej było dalekie od ideału. Rozstanie z mężem, samotne wychowywanie gromadki dzieci, a w końcu liczne problemy z dorosłym już potomstwem. Doszło nawet do tego, że słynna poetka nie pojawiła się na ślubie najmłodszego...
Alexander von Humboldt w pierwszej połowie XIX wieku był prawdziwą gwiazdą europejskiej nauki. Jego książki rozchodziły się w ogromnych nakładach, a na prowadzone przez niego w Berlinie wykłady przychodziło nawet 700 osób. Nie ma się zresztą czemu...
Powódź z 1813 roku należała w tysiącletnich dziejach Wisły do wydarzeń najbardziej dramatycznych w skutkach dla ludzi i środowiska naturalnego. Okazała się najpoważniejszym wyzwaniem, jakie rzeka dotychczas rzuciła człowiekowi. Zaznaczyła swoją...
Stefan Żeromski był miernym uczniem. Trzykrotnie powtarzał klasę, nie zdał też nigdy matury. Ale wbrew obiegowej opinii oblanie egzaminu dojrzałości wcale nie wynikało z nakazu rosyjskiego kuratora okręgu szkolnego Aleksandra Apuchtina, by „ścinać”...
Jednym z symboli insurekcji kościuszkowskiej stali się chłopscy kosynierzy szturmujący rosyjskie pozycje. Nawet wtedy zaangażowanie członków najniższej warstwy społeczeństwa w konflikt było dalece ograniczone. Podczas kolejnego zrywu, powstania...
W pierwszej połowie XIX wieku Alexander von Humboldt był jednym z najważniejszych europejskich uczonych. W swoich pracach łączył informacje z zakresu różnych dyscyplin. Dążąc do poszerzenia swej wiedzy w 1799 roku udał się do Ameryki Południowej...
Pytania o sens powstania listopadowego i jego szanse pojawiają się w setkach, jeśli nie tysiącach pamiętników i historycznych opracowań. Stawiano je tuż po klęsce i potem przez cały wiek XIX. Powracają zresztą do dnia dzisiejszego. O tym czy...
Wkraczając do Moskwy w połowie września 1812 roku Wielka Armia Napoleona była tylko cieniem wojsk, które niemal trzy miesiące wcześniej ruszyły na wojnę z Rosją. Cesarz Francuzów liczył, że w dawnej stolicy imperium carów uda mu się przezimować...
Jednym z najważniejszych celów spiskowców, którzy w nocy z 28 na 29 listopada 1830 roku chwycili za broń i ruszyli do walki przeciwko Rosji było zabicie lub pojmanie wielkiego księcia Konstantego. Brat carów Aleksandra I oraz Mikołaja I uszedł...
Wojny napoleońskie odcisnęły piętno na życiu dziesiątek milionów mieszkańców Europy oraz zamorskich kolonii. Miały one również ogromny wpływ na losy Polski i Polaków. O konsekwencjach, jakie dla Starego Kontynentu przyniosły rządy Bonapartego pisze...
Powszechny dostęp do służby zdrowia to dobrodziejstwo ostatnich kilkudziesięciu lat. Wcześniej przez stulecia polscy chłopi musieli leczyć się sami lub polegać na radach udzielanych przez różnej maści wiejskich znachorów. Cierpieli też na...
Wynalezienie lokomotywy parowej odmieniło historię transportu lądowego. Rozwój kolei sprawił, że przewożenie towarów oraz ludzi stało się znacznie tańsze i szybsze niż kiedykolwiek wcześniej. Od lat historycy spierają się jednak kogo należy uznać za...
Stefan Żeromski z uwagi na swoją społecznie zaangażowaną twórczość był nazywany „sumieniem narodu”. Życie prywatne pisarza dalekie było jednak od ideału. Zwłaszcza jeden szczegół z biografii Żeromskiego zawzięcie tuszowano, by nie zaszkodził jego...
Decyzja Napoleona o inwazji na Rosję latem 1812 roku skutkowała wojną na kolosalną skalę, a jej rezultaty diametralnie różniły się tego, co cesarz Francuzów pragnął osiągnąć. Napięcie na linii Paryż-Petersburg narastało latami, a jednym z...
Życie galicyjskich chłopów pańszczyźnianych w pierwszej połowie XIX wieku było pasmem udręk. Milionom mieszkańców wsi codziennie towarzyszyły praca ponad siły, nędza oraz przemoc ze strony dziedziców. Ich los ułożyłby się jednak zupełnie inaczej...
Rabacja galicyjska była największym zrywem polskich chłopów skierowanym przeciwko szlachcie. Na czele krwawych rozruchów, trwających od 19 lutego aż do końca marca 1846 roku, stanął 59-letni włościanin ze Smarzowej Jakub Szela. O tym, jak potoczyły...
Aleksander Głowacki, który do historii literatury przeszedł jako Bolesław Prus, był doskonałym felietonistą, kronikarzem Warszawy oraz wybitnym powieściopisarzem epoki pozytywizmu. Wielu uważa, że „Lalka” to najlepsza polska XIX-wieczna powieść. Jej...
Poczucie tożsamości narodowej i patriotyzm to pojęcia, które jeszcze 200 lat temu odnosiły się głównie do elit społeczeństw, nie miały szerokiego oddźwięku. W Europie Środkowej i Wschodniej dopiero w drugiej połowie XIX wieku zaczęła się wykształcać...
