Władzę szlachcica nad chłopem ograniczały w Polsce tylko przyjęte obyczaje i zdrowy rozsądek. Często ani jedno ani drugie nie wystarczało, by ograniczyć sięgający absurdu wyzysk. Przecież jeśli nie było prawnych limitów, to nie było też żadnej...
Zygmunt August nie myślał. 27-letni, już koronowany, następca tronu dał się wmanewrować Radziwiłłom. Przyłapany na miłosnej schadzce z ich siostrą i świeżo uświadomiony, że ta zaszła w ciążę, zgodził się zawrzeć potajemny ślub. Żoną władcy została w...
Obecnie na każdego mieszkańca Europy przypadają cztery filiżanki kawy dziennie. Rocznie daje to aż 160 litrów kofeinowego naparu na osobę. Miliony ludzi nie wyobrażają sobie dnia bez małej czarnej. Kariera kawy w Starym Świecie jest jednak...
Na pańszczyźnie obowiązki polskich chłopów wcale się nie kończyły. W XVIII wieku typowy gospodarz musiał zapewnić nawet powyżej 10 dni pracy tygodniowo. W okresie żniw panowie folwarczni stosowali też tak zwane „tłoki” czy też „gwałty”: „wszystkich...
Bona Sforza (1494-1557) nie tylko umarła w bólu i upokorzeniu, ale po śmierci została odarta z resztek ludzkiej godności. Papież ekskomunikował ją jako sojuszniczkę skłóconych z nim Habsburgów. Fakt, że ci sami Habsburgowie wynajęli człowieka, który...
Wciąż mamy w głowach o wiele zbyt szumne wyobrażenia o szlacheckich folwarkach. Ale przecież nie tylko gospodarstwa szlachty były mniejsze i skromniejsze niż się zwykle sądzi. Także nowożytne polskie wsie nie przypominały dzisiejszych ulicówek...
Historia zapamiętała ją jako propagatorkę włoskiej kuchni i właścicielkę kilkudziesięciu wspaniałych sukni. Słynna Bona była jednak prawdziwym człowiekiem renesansu. Lista jej zajęć i zamiłowań ciągnęła się niemal bez końca.
W toku amerykańskiej wojny o niepodległość obie strony starały się przekonać do współpracy rdzenne plemiona. Argumenty korony brytyjskiej przemówiły jednak do Indian dużo skuteczniej od zachęt zrewoltowanych kolonistów.
W systemie pańszczyźnianym szlachcic miał pełną władze nad chłopem. Mógł poddanego bić, torturować, skazać na śmierć, pozbawić domu. Ale nie był w stanie wymóc na nim efektywnej pracy. Niewolnicze realia sprawiły, że polscy chłopi – przodkowie...
Dla polskiego szlachcica największą wartością była siła robocza. Panu folwarcznemu nigdy nie opłacało się tracić poddanych, od których wymagał darmowej roboty. Dlatego też było rzeczą zwyczajną, że właściciel majątku – będący na prywatnej wsi...
Przed śmiercią Barbara Radziwiłłówna zdołała przekazać mężowi dwie ostatnie prośby. Pierwszej nie zdołał spełnić. Druga stała się więc dla niego najważniejszym celem.
Naoczny świadek twierdził, że 11 września 1777 roku „nieustraszona odwaga Pułaskiego ocaliła armię amerykańską w bitwie pod Brandywine od niechybnej zagłady”. Szarża improwizowanego oddziału dowodzonego przez Pułaskiego uratowała również samego...
O systemie wyzysku pańszczyźnianego pisze się zwykle tak, jakby obejmował wyłączenie mężczyzn. To wyobrażenie zupełnie fałszywe. Pańszczyzna spadała na całą rodzinę chłopską. Na rzecz pana harował gospodarz, ale też jego synowie, pachołkowie, a...
Iwan IV Groźny przeszedł do historii jako największy tyran swojej epoki. Zanim jednak został potworem w ludzkiej skórze był kochającym mężem. Wszystko zmieniło się po śmierci jego pierwszej żony, Anastazji Romanowny.
W latach 1790–1791 rząd federalny Stanów Zjednoczonych stanął w obliczu pierwszego wielkiego kryzysu. Na początku prezydentury Jerzego Waszyngtona i krótko po uchwaleniu konstytucji w 1789 roku władza młodego państwa amerykańskiego zaczęła się...
Dla młodego króla Zygmunta Augusta przyczyny śmierci jego żony nie stanowiły zagadki. Zacietrzewiony, paranoiczny monarcha szczerze wierzył, że Barbara została zgładzona przez swoją teściową i jego matkę – Bonę Sforzę.
Zygmunt III Waza był jednym z najbardziej schorowanych władców w dziejach Rzeczpospolitej. Syn polskiej królewny Katarzyny Jagiellonki oraz księcia Finlandii i następnie króla Szwecji Jana III Wazy cierpiał na szereg dolegliwości. Sprawiły one, że...
Nie każda osada miała własny kościół; nie wszędzie też stały folwarki. Trudno jednak wyobrazić sobie miejscowość w nowożytnej Rzeczpospolitej, która byłaby pozbawiona karczmy: najważniejszej instytucji na dawnej wsi.
Mieszkańcy Gnadenhütten przyjęli europejskie obyczaje, przeszli na chrześcijaństwo i stanowczo odmawiali udziału w wojnie brytyjsko-amerykańskiej. Chcieli tylko w spokoju się modlić i uprawiać ziemię. Ale przecież nie byli w stanie zmienić swojego...
Żołnierz z powołania, buntownik z wyboru – tak w skrócie można określić Aleksandra Lisowskiego. Przeszedł on drogę niczym Sienkiewiczowski Kmicic: był bohaterem, banitą i znowu bohaterem. Stworzył legendarny oddział lisowczyków, który budził podziw...
W Polsce szlacheckiej chłopi płacili więcej na Kościół niż na państwo. Każdy gospodarz miał obowiązek oddać 10% swoich zbiorów w ramach tak zwanej dziesięciny. Na tym jednak obciążenia się nie kończyły. Od wieśniaków oczekiwano też, że będą płacić...
Zygmunt August, w młodości stale uczepiony matczynej sukni, jako dorosły mężczyzna szczerze znienawidził swoją rodzicielkę. Wierzył, że Bona wpędziła do grobu dwie jego żony. Przepojony paranoją wmówił sobie nawet, że stara królowa czyha i na jego...
Polski Tatar, muzułmanin, pułkownik, dziedzic ziemski. Nazywany ojcem kawalerii Rzeczpospolitej. Aleksander Ułan zajmuje istotne miejsce w historii polskiej wojskowości, od jego nazwiska pochodzi nazwa formacji.
Książę siedmiogrodzki Stefan Batory nie mógłby zostać polskim królem, gdyby nie zgodził się poślubić posuniętej w latach, ekscentrycznej królewny. Anna Jagiellonka miała być jego partnerką, a nawet przeciwwagą dla jego pozycji. A kim została w...
Maria Antonina i Ludwik XVI pobrali się, gdy austriacka cesarzówna miała nieco ponad czternaście lat, a przyszły król Francji niespełna szesnaście. Para jednak przez wiele lat nie doczekała się dzieci. Brak potomstwa bardzo niepokoił matkę młodej...
Handel żywym towarem był w carskiej Rosji zjawiskiem powszechnym, a często też masowym. Grupy niewolników zwożono lub spławiano barkami na targi, organizowane w największych miastach. Proceder, szczególnie rozpowszechniony w wieku XVIII, w dobie...
W ciągu 67 lat życia Katarzyna Wielka miała, o ile wiadomo, dwunastu kochanków. Większość przewinęła się przez jej otoczenie w czasie, gdy caryca była w związku ze swym nieoficjalnym mężem: Grigirijem Potiomkinem. Pierwszy trójkąt miłosny, z...
W 1698 roku, na zaproszenie króla Wilhelma III Orańskiego, do Anglii przybył car Piotr Wielki. Władcę, któremu towarzyszył liczny orszak, należało zakwaterować w miejscu odpowiadającym jego statusowi. Swoją piękną posiadłość użyczył mu dworzanin...
W carskiej Rosji nie brakowało obrzydliwie bogatych arystokratów posiadających nawet dziesiątki tysięcy „dusz”. Lokalna odmiana niewolnictwa pozwalała im na życie w luksusie, pełne ekscesów, ekstrawagancji i wprost niewyobrażalnej rozrzutności.
Według dzisiejszych kryteriów niemal każde dziecko żyjące w dawnych czasach było ofiarą najdalej posuniętej przemocy domowej. Przytłaczająca większość rodziców musiałby zaś trafić do więzienia za znęcanie się nad potomstwem, gdyby odniesiono do nich...
