Rzym był nie tylko największym, najbrudniejszym i najbardziej niebezpiecznym miastem w świecie starożytnym, ale też najwspanialszym. U schyłku istnienia zachodniego cesarstwa rzymskiego metropolię zamieszkiwało około 700 tysięcy ludzi. Pięćset lat...
Historykom zdarza się pisać, że jeszcze w wieku XIV, za czasów Kazimierza Wielkiego, w państwie Piastów panowała „idylliczna” równowaga stanów, którą później zachwiały i wreszcie zburzyły nieposkromione aspiracje szlachty. To wizja prosta, a przez...
Przywódcy Kościoła rzymskiego sprzed pięciu, sześciu czy siedmiu wieków wydawali zawrotne kwoty na dzieła sztuki, zbytkowne ceremonie, liczny dwór i życie w luksusie. Zwyczajne dochody kurii rzymskiej nie mogły wystarczyć do pokrycia potrzeb...
Bitwa pod Manzikertem, stoczona 26 sierpnia 1071 roku między wojskami bizantyjskiego cesarza Romana IV Diogenesa a Turkami Seldżuckimi pod wodzą sułtana Alp Arslana, była jedną z największych batalii średniowiecza. Na placu boju stanęło...
Bohaterski król, który zjednoczył cały kraj przeciwko bezwzględnym wikingom. Decydujące starcie z udziałem kilkunastu tysięcy wojowników. I zwycięstwo okupione tragicznymi stratami. Tak bitwa pod Clontarf, stoczona 23 kwietnia 1014 roku, wygląda w...
Kopiec Krakusa przez stulecia stanowił najbardziej charakterystyczny i wypiętrzony punkt widoczny z Wawelu oraz Krakowa. Mieszkańcy grodu dobrze zdawali sobie sprawę z tego, że wzniesienie usypali ludzie. Opowiadano na jego temat niezwykłe legendy i...
Katedra na Wawelu była stałą nekropolią królewską odkąd w roku 1333 pogrzebano tu Władysława Łokietka. Utarty mit, zgodnie z którym w świątyni Wacława i Stanisława złożono kości niemal wszystkich późniejszych władców kraju, wymaga jednak pewnej...
Wielka piramida w Gizie, wzniesiona ponad 4500 lat temu dla faraona Cheopsa, bardzo długo nie miała sobie równych. W całej epoce starożytnej nie powstała żadna równie wysoka konstrukcja. Podobnie było przez niemal całe średniowiecze. Jaka budowla...
Zdobycie Konstantynopola przez wojska sułtana Mehmeda II było jednym z najważniejszych wydarzeń średniowiecza. Często przyjmuje się nawet, że upadek 1000-letniego Cesarstwa Bizantyńskiego – dziedziczącego w prostej linii tradycję starożytnego...
Skandynawscy najeźdźcy ostrzyli sobie zęby nie tylko na bogactwa Anglii i na słabo bronioną Irlandię. Rzadko wspomina się o tym, że wikingowie wcześnie dotarli także na dwa archipelagi położone na północy wschód od Szkocji. Malownicze wyspy Orkadów...
Stoczona 12 sierpnia 1399 roku bitwa nad Worsklą była jedną z największych batalii średniowiecznej Europy. Książę Witold, który dążył do zjednoczenia całej Rusi pod swoim berłem postanowił wspomóc chana Tochtamysza, walczącego o odzyskanie kontroli...
Najazdy wikingów na Irlandię rozpoczęły się w tym samym okresie co na terenie Brytanii, a więc pod koniec VIII wieku. Tylko w ciągu nieco ponad trzech dekad odnotowano aż 25 ataków na Zieloną Wyspę. Droga ze Skandynawii do Irlandii była dłuższa niż...
Między VIII a XI wiekiem wikingowie byli prawdziwymi królami mórz. Dzięki swym wyjątkowym łodziom wojownicy oraz kupcy ze Skandynawii żeglowali od Konstantynopola aż po Grenlandię i wybrzeże Ameryki Północnej. O tym, jakimi statkami we wczesnym...
Polska tradycja zapamiętała Władysława Jagiełłę przede wszystkim jako zwycięzcę bitwy pod Grunwaldem. Triumf w wielkim starciu z Krzyżakami skutecznie przysłania ogólny obraz polityki prowadzonej przez króla przybyłego z Litwy. W efekcie mało kto...
W wieku piętnastym, przeszło tysiąc lat po upadku antycznego cesarstwa rzymskiego, w Wiecznym Mieście trudno było dostrzec ślady niegdysiejszej świetności. O to, jak skalę upadku i zaniedbania miasta u schyłku średniowiecza opisuje Christopher...
W XI wieku Polska wciąż była tworem nowym i niezakorzenionym. Słowianie zamieszkujący na jej obszarze mieli własne tradycje i aspiracje polityczne, nawet członkowie elit wcale nie czuli się jeszcze Polakami. Nie ugruntowało się też przekonanie, że...
Posąg wyłowiony w 1848 roku z koryta rzeki Zbrucz na Podolu stał się symbolem słowiańskich wierzeń, a nawet wczesnych Słowian ogółem. Pochodzenie figury jest jednak dalece kontrowersyjne. Sceptyczni badacze zwracają uwagę, że nie da się nawet...
8 września 1454 roku, w bitwie stoczonej pod Chojnicami, wojska króla Kazimierza Jagiellończyka miały przewagę liczebną nad siłami najemnymi Krzyżaków. W pewnym momencie wydawało się nawet, że szala zwycięstwa przechyli się na polską stronę...
Dzisiaj aż trudno sobie wyobrazić, że sama idea posługiwania się nazwiskiem zakiełkowała w Europie stosunkowo niedawno, a zadomowiła się na dobre przed zaledwie kilkoma pokoleniami. Do Polski ta innowacja dotarła z nawet większym opóźnieniem.
Rok 817 nie był udany dla cesarza Ludwika Pobożnego. Przeciwko władcy zbuntował się król Italii Bernard. Jakby tego było mało, wielką rebelię podnieśli Słowianie, którzy od czasów Karola Wielkiego wiernie służyli Frankom. Zamiast nadal słuchać...
O Kazimierzu Wielkim pisano, że „ozdobił zamek krakowski podziwu godnymi domami, wieżami, rzeźbą, malowidłami, dachami wielkiej piękności”. Faktycznie na czasy sławnego króla przypadła spektakularna przebudowa Wawelu. I właśnie wówczas wzniesiono...
Zakon Złotego Runa w niczym nie przypominał innych zakonów rycerskich średniowiecznej Europy. Nie powstał w okresie wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej. Nie założono go też po to, by mieczem krzewić chrześcijaństwo na wschodzie kontynentu. Inicjatywa...
W szeroko przyjętej wizji dawnej religii słowiańskiej kapłani stanowią nieodłączny, wręcz obowiązkowy element. W rzeczywistości jednak niemal żadne źródła z wczesnego średniowiecza nie potwierdzają, że pogańscy Słowianie mieli swój kler i jakiś...
Niespełna 20-letni następca duńskiego tronu Kanut i jego wikingowie potrzebowali zaledwie roku, aby podbić Anglię. Syn Swena Widłobrodego, który zyskał sobie przydomek Wielki, okazał się doskonałym władcą. O tym, jak wyglądały jego rządy pisze...
Po wielkim triumfie odniesionym nad Krzyżakami 15 lipca 1410 roku pod Grunwaldem siły Władysława Jagiełły ruszyły na stolicę wroga – Malbork. Oblężenie trwało od 25 lipca do 19 września. Twierdzy nie udało się jednak zdobyć. Dlaczego tak się...
Papież Paweł II, wyniesiony na tron Piotrowy w 1464 roku, pochodził z rodziny kupieckiej i początkowo planował, że zajmie się handlem oraz gromadzeniem majątku, a nie karierą duchowną. Gdy jednak za sprawą wpływowych krewniaków otrzymał rangę...
Przez stulecia nic nie wiedziano o wawelskiej rezydencji polskich władców z wczesnego średniowiecza. Dopiero na początku XX wieku udało się odnaleźć jej namacalne ślady. To, co odkopali archeolodzy wciąż budzi konsternację.
Wiosną 1184 roku pewny siebie książę Pomorza Bogusław podjął wielką wyprawę morską przeciwko Rugii, od niedawna kontrolowanej przez Danię. Zebrał podobno aż 500 okrętów, ale i tak dał się zaskoczyć przeciwnikowi i poniósł srogą klęskę. Zaraz później...
Wcześni Słowianie nie pozostawili żadnych źródeł pisanych na temat swoich pierwotnych wierzeń i obyczajów. Strzępy ich kultury umysłowej są znane tylko z tekstów obcych – zdawkowych i często zmanipulowanych. W XIX wieku pojawił się jednak pomysł, by...
U schyłku średniowiecza Burgundia należała do najbogatszych i najbardziej wpływowych państw Europy. Jej władcy uchodzili za najpotężniejszych książąt kontynentu. I choć nigdy nie zdobyli korony, to pod względem zamożności i dworskiego wyrafinowania...