Królowa Jadwiga i Uniwersytet Jagielloński. Czy naprawdę to dzięki niej powstał?

Strona główna » Średniowiecze » Królowa Jadwiga i Uniwersytet Jagielloński. Czy naprawdę to dzięki niej powstał?

Każdy uchodził za najwybitniejszego z władców swej dynastii. Obaj zasłużyli na przydomek „Wielki”. Ta inicjatywa ich jednak przerosła. Tam gdzie oni zawiedli, młoda królowa Jadwiga odniosła spektakularny sukces.

Przynajmniej dwóch różnych intelektualistów współczesnych królowej Jadwidze wychwalało ją jako „dobrodziejkę magistrów”. O tym, że królowa wspierała pojedynczych kleryków czy uczniów szkół pisałem już w innym artykule (kliknij tutaj, by się z nim zapoznać). Robiła jednak znacznie, znacznie więcej!


Reklama


Zrobić to co nie udało się wielkim przodkom

Wraz z wieku rosły ambicje Jadwigi. Jeszcze nie była dwudziestolatką a już zapragnęła osiągnąć to, co nie udało się ani jej wielkiemu ojcu na Węgrzech, ani dziadkowi wujecznemu w Polsce.

W roku 1367 Ludwik Andegaweński założył pierwszy węgierski uniwersytet. Wszechnica w Peczu na południu kraju istniała jednak tylko parę lat.

Królowa Jadwiga w wyobrażeniu Ludwika Stasiaka. Obraz z 1910 roku.

Równie krótkie były losy pierwszej akademii w Krakowie. Uczelnia założona przez króla Kazimierza Wielkiego w 1364 roku wyszkoliła zaledwie sześciu studentów, wydała trzy traktaty naukowe i zniknęła bez śladu z chwilą śmierci swojego fundatora.

O ile jednak na Węgrzech nikt nawet nie myślał o ponawianiu nieudanego eksperymentu, o tyle w Polsce pełną parą ruszyły przygotowania do reaktywacji uniwersytetu.


Reklama


Kwartał garncarski

Nawet jeśli nie Jadwiga była pomysłodawczynią całego przedsięwzięcia, to jej udział w inicjatywie okazał się zupełnie nieodzowny.

Wraz z mężem, Władysławem Jagiełłą, prosiła ojca świętego o potrzebną zgodę, następnie zaś – chyba już w roku 1392 – zaczęła gromadzić nieruchomości potrzebne do stworzenia odrębnej uczelnianej dzielnicy.

Królowa Jadwiga wśród fundatorów Akademii Krakowskiej. Obraz Jana Matejki.

Podstawiane osoby na jej polecenie kupowały domy i działki w kwartale garncarskim, a więc na ulicach o archaicznej, głównie drewnianej zabudowie, wprost upraszającej się o zastąpienie jej architekturą godną europejskiej stolicy.

Bajeczny spadek

Najważniejszy krok Jadwigi w związku z fundacją wszechnicy wyjdzie jednak na jaw dopiero wraz z jej śmiercią.

Wówczas okaże się, że królowa właśnie uniwersytetowi zapisała wszystkie swoje pieniądze, całą biżuterię, zdobne stroje i cenne sprzęty. A tym samym: zapewniła uczelni świetlaną przyszłość i środki potrzebne na zakup domu stanowiącego trzon dzisiejszego Collegium Maius.

Litwini w Pradze, a nie Polacy w Krakowie?

Poza polskimi studentami monarchini wspierała też tych litewskich. Specjalnie dla nich założyła bursę, a więc średniowieczny odpowiednik akademika. Co ciekawe, nie zrobiła tego jednak w Krakowie, lecz w odległej Pradze.


Reklama


W zachowanym dokumencie przyznała, że decyzję podjęła po wielu nieprzespanych nocach i długich „rozmyślaniach w Panu”. Czemu to zrobiła?

Może chciała zabezpieczyć się przed ewentualną plajtą uniwersyteckiego projektu. A może raczej… pragnęła popędzić i postawić pod ścianą krakowskiego biskupa, Piotra Wysza, który nagle zaczął robić problemy w sprawie organizacji nowej uczelni.

Pieczęć Akademii Krakowskiej z ok. 1420 roku.

Pokazała mu, że jako królowa ma alternatywny plan i nie musi stawiać wszystkiego na jedną kartę. I że z kolei on może mieć tylko jeden uniwerek: tu, na miejscu, w Krakowie.

Miała rację. A odnowiona uczelnia zainaugurowała swoją działalność już 26 lipca 1400 roku – niemal równo rok po śmierci Jadwigi.

Przeczytaj też o tym, jaki wpływ Jadwiga Andegaweńska miała na język polski. Na pewno większy, niż dotąd sądziłeś.


Reklama


Bibliografia

Tę, oraz inne historie z życia królowej Jadwigi opisałem pierwotnie w swojej książce Damy polskiego imperium (Kraków 2017).

Znajdziesz w niej szczegółową literaturę oraz wskazówki bibliograficzne. Książka do kupienia na przykład w Empiku.

Autor
Kamil Janicki
Dołącz do dyskusji

Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.


Reklama

Wielka historia, czyli…

Niesamowite opowieści, unikalne ilustracje, niewiarygodne fakty. Codzienna dawka historii.

Dowiedz się więcej

Dołącz do nas

Kamil Janicki

Historyk, pisarz i publicysta, redaktor naczelny WielkiejHISTORII. Autor książek takich, jak Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Damy srebrnego wieku, Damy złotego wiekuDamy Władysława Jagiełły, Epoka hipokryzji czy Seryjni mordercy II RP. Jego najnowsza pozycja to Wawel. Biografia (2022).

Rafał Kuzak

Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski. Współzałożyciel portalu WielkaHISTORIA.pl. Autor kilkuset artykułów popularnonaukowych. Współautor książek Przedwojenna Polska w liczbach, Okupowana Polska w liczbach oraz Wielka Księga Armii Krajowej.

Wielkie historie w twojej skrzynce

Zapisz się, by dostawać najciekawsze informacje z przeszłości. Najlepsze artykuły, żadnego spamu.

Drodzy Czytelnicy! Nasza strona (jak niemal wszystkie inne) wykorzystuje pliki cookies i podobne technologie, między innymi po to, by dostosowywać treści reklamowe do zainteresowań i preferencji użytkowników. Aby to robić, potrzebujemy Waszej zgody.

Klikając przycisk "Przejdź do serwisu" lub zamykając to okno za pomocą przycisku "x" wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Ingens Media Sp. z o.o. oraz naszych zaufanych partnerów, twoich danych osobowych zapisanych w plikach cookies i innych podobnych technologiach w celu marketingowym, obejmującym w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam.

Zgoda nie jest obowiązkowa. Możesz też w dowolnym momencie ją cofnąć. Szczegóły dotyczące naszej polityki prywatności, zakresu zgód, a także wycofania i niewyrażenia zgody znajdziesz w naszej polityce prywatności. Tam też znajdziesz informacje na temat zasad przetwarzania danych oraz twoich uprawnień z tym związanych.

Poprzez korzystanie z serwisu bez zmieniania ustawień prywatności w twojej przeglądarce internetowej wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu końcowym plików cookies i innych podobnych technologii służących do dopasowywania.