403 i 15-17%. Ta liczba i zakres procentów dobitnie pokazują dlaczego Powstanie Warszawskie – pomimo niesamowitej determinacji i odwagi żołnierzy Podziemia – już w pierwszym dniu było zasadniczo skazane na klęskę.
W młodości wiedeński policjant Oswald Bouska był zagorzałym nazistą. Jednak jeszcze zanim wybuchła II wojna światowa zraził się do ideologii głoszonej przez Adolfa Hitlera. Kiedy trafił w mundurze esesmana do krakowskiego getta postanowił nieść...
Na przełomie 1943 i 1944 roku, przy mrozach sięgających minus trzydziestu pięciu stopni Celsjusza, Sowieci rozpoczęli masowe deportacje Kałmuków. Cały naród oskarżono o kolaborację z Niemcami i zesłano na Syberię. W trakcie transportu lub podczas...
Wymordowanie mieszkańców czeskiej wsi Lidice czy pacyfikacja Oradour-sur-Glane we Francji są powszechnie znanymi na świecie, złowrogimi symbolami niemieckiego terroru. Jednak podobne akty represji w okupowanej przez III Rzeszę Europie były niemal...
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata to najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne przyznawane osobom nie będącym Żydami. Instytut Jad Waszem wyróżnia nim bohaterów, którzy z narażeniem życia ratowali ofiary Holocaustu. W roku 2021 na liście znajdowało...
We francuskim micie narodowym kluczowe miejsce zajmują bohaterowie wojenni: od zdobywcy La Rochelle kardynała de Richelieu, przez Napoleona Bonaparte, po żołnierzy zbrojnego ruchu oporu z okresu II wojny światowej. Reszta świata ma jednak zupełnie...
W momencie wybuchu II wojny światowej Klementyna Mańkowska mieszkała wraz z mężem w Wielkopolsce. Jedna z najlepszych agentek polskiego wywiadu pochodziła jednak z Kresów. Hrabina wychowała się w zamku w Wysuczce. Po IV rozbiorze Polski przez dwa...
Począwszy od 1940 roku Niemcy rozpoczęli systematyczne, fizyczne oddzielanie Żydów od pozostałych mieszkańców okupowanych ziem polskich. W świetle nazistowskiego prawa Żydzi mogli mieszkać jedynie na terenie gett. Łącznie zorganizowano ich ponad 650...
Armia Krajowa nie była, jak często się twierdzi, największą armią podziemnej Europy. Jej liczebność bardzo trudno zresztą oszacować. Podawane liczby różnią się nawet o 900%.
18 kwietnia 1943 roku nieopodal wyspy Bougainville na Pacyfiku myśliwce US Navy zestrzeliły dwa japońskie bombowce Mitsubishi G4M. Na pokładzie jednego z nich podróżował admirał Isoroku Yamamoto. Śmierć dowódcy Japońskiej Cesarskiej Marynarki...
W wyniku IV rozbioru Polski dokonanego przez III Rzeszę i Związek Sowiecki Niemcom przypadło 48% terytorium i 63% obywateli II Rzeczpospolitej. Oto jak naziści podzieli te ziemie oraz co planowali z nimi zrobić po wygranej wojnie.
Brutalność strażników była codziennością dla więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. Za najmniejsze „przewinienie” można było zostać skatowanym lub nawet zabitym na miejscu. W KL Buchenwald esesmani z mordowania więźniów zrobili sobie także...
Na obszarze okupowanej Polski działało przynajmniej kilkaset niemieckich obozów różnych kategorii. Według niektórych szacunków było ich ponad tysiąc. Trafiły do nich łącznie miliony ofiar.
W trakcie II wojny światowej przez szeregi Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa, nazywanej powszechnie „granatową policją” przewinęło się około 18 000 funkcjonariuszy. Jak wielu z nich splamiło się kolaboracją z okupantem, a jaki procent...
Złożony organizm, jakim była Armia Krajowa, mógł funkcjonować tylko przy zaopatrzeniu w niezbędne środki: broń, amunicję, ale również materiały potrzebne na przykład do produkcji fałszywych dokumentów. Część zdobywano na terenie okupowanego kraju...
Chyba żaden naród nie wyzbył się pamięci o przemocy seksualnej z czasów II wojny światowej równie skutecznie, co Francuzi. Nad Sekwaną od lat pisze się o przypadkach dobrowolnej „kolaboracji na leżąco”, ale temat gwałtów dokonywanych przez wrogich...
Wojna totalna naznaczyła każdy aspekt codziennego życia ludności cywilnej. Jej konsekwencje w stopniu szczególnym dotknęły dzieci. Sieroctwo stało się zjawiskiem powszechnym. Nawet jednak te dzieci, które wciąż miały rodziny musiały z dnia na dzień...
Bitwa na Morzu Koralowym, stoczona w dniach 4–8 maja 1942 roku, była pierwszą batalią morską, podczas której starły się ze sobą lotniskowce. Z taktycznego punktu widzenia Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych przegrała to starcie, ponosząc większe...
W opracowaniach poświęconych realiom życia pod okupacją zaskakująco rzadko poruszane są kwestie boleśnie przyziemne. Nawet jeśli wspomina się o głodzie i drożyźnie, to nie o zimnie i jego skutkach. A przecież w obliczu chronicznych niedoborów opału...
W trakcie II wojny światowej przez polskie ziemie dwukrotnie przetaczał się front. Trwającą ponad 5 lat okupację niemiecką cechowała też nieustanna polityka rabunkowa. W efekcie straty materialne poniesione przez nasz kraj w latach 1939–1945 były...
Za sprawą humanitaryzmu indyjskiego księcia setki polskich dzieci, uciekających ze Związku Sowieckiego podczas II wojny światowej, znalazły schronienie na półwyspie Kathiawar. Zbudowano dla nich całe osiedle, w którym miały żyć, uczyć się i w...
System kartkowy wprowadzony przez władze niemieckie w żadnym razie nie stanowił formy rozdawnictwa czy pomocy kierowanej do Polaków przez łaskawego okupanta. Za przydziały podłej jakości jedzenia zrabowanego wcześniej innym Polakom, Polacy musieli...
Polskie miasta już przed II wojną światową zmagały się na wielką skalę z problemem przeludnienia i „głodu mieszkaniowego”. Sytuacja, wcześniej ciężka, stała się prawdziwie koszmarna w następstwie polityki prowadzonej przez okupanta niemieckiego.
Bezmyślna destrukcja jednego z najpiękniejszych miast Europy Środkowej. 70% zabudowy legło w gruzach
Wczesnym wieczorem 6 maja 1945 roku ostatni komendant obrony „twierdzy” Breslau, generał Hermann Niehoff, został przewieziony na Kaiser-Friedrich-Strasse – obecną ulicę Rapackiego. To tam, w willi o nazwie „Colonia”, znajdowała się siedziba...
Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa, zwana również „granatową policją”, była jedyną polską formacją na terenach okupowanych, która posiadała broń. Ilu funkcjonariuszy przewinęło się przez jej szeregi? Jakie wymagania musieli spełnić i ile...
Bitwa o Midway, stoczona w dniach 4–7 czerwca 1942 roku, okazała się punktem zwrotnym wojny na Pacyfiku. Dowodzący Japońską Cesarską Marynarką Wojenną admirał Isoroku Yamamoto wiele sobie obiecywał po zdobyciu atolu położonego na północny zachód od...
Już w pierwszych dniach okupacji władze niemieckie formalnie zamroziły płace Polaków na poziomie przedwojennym. Urzędowo zakazano także podnoszenia cen. O ile jednak zarobki rzeczywiście stały w miejscu, to faktyczna, rynkowa cena towarów pierwszej...
Pierwsza sowiecka okupacja wschodnich terytorium II Rzeczpospolitej trwała 21 miesięcy. Wkraczając 17 września 1939 roku na ziemie sąsiada Sowieci mieli już gotowe listy ludzi, których należało aresztować. Masowe zatrzymania obywateli Polski...
Blisko pół tysiąca wsi puszczonych z dymem. 160 osiedli i miast zbombardowanych przez Luftwaffe. Masowe zbrodnie popełniane na cywilach oraz jeńcach wojennych. Ogrom strat, jakie poniosła Polska podczas inwazji nazistowskich Niemiec we wrześniu 1939...
W 1941 roku władze brytyjskie były przerażone wizją wielkiego exodusu Polaków ze Związku Sowieckiego. Szacowano, że z imperium Stalina może chcieć uciec nawet 1,5 miliona obywateli okupowanej Rzeczpospolitej. Londyn nie chciał jednak organizować...
