Czasy Stefana Batorego, a więc ostatnia ćwierć XVI stulecia, to absolutny szczyt polskiej prosperity. Gospodarczej, politycznej i materialnej wszystkich mieszkańców. „Dziś ocenia się, że do czasów jego panowania nawet chłopi byli w Polsce...
Maria Kazimiera d’Arquien nie była potomkinią dynastii, ani nawet arystokratką, a mimo to wychowywała się w pałacu. Początek życia młodej ulubienicy polskiej królowej Ludwiki Marii Gonzagi ułożył się zupełnie niezwykle. I to do takiego stopnia, że...
Żyjąca w pierwszej połowie XVIII wieku Émilie du Châtelet przez współczesnych uważana była nie tylko za najgenialniejszą kobietę swoich czasów, ale wręcz za „geniusza godnego Horacego i Newtona”. Dzisiaj jeżeli już się o niej wspomina, to głównie w...
„Nasza miłość jest tak silna, że żadna odległość jej nie osłabi” – zapewniał Zygmunt Stary swoją pierwszą żonę, Barbarę Zápolyę. Kochał ją być może bardziej niż jakikolwiek inny polski król swoją połowicę. I choć o władczyni niemal zupełnie...
Przywódcy antyszwedzkiej partyzantki w Wielkopolsce liczyli, że bez problemu odbiją Leszno z rąk okupanta. Rzeczywistość boleśnie zweryfikowała ich plany. Okazało się, że mieszczanie zamiast im pomóc stanęli po stronie Skandynawów. W efekcie...
Ślub francuskiej arystokratki Marii Gonzagi z królem Polski Władysławem IV miał być wydarzeniem sezonu. Monarcha nie pofatygował się wprawdzie nad Sekwanę, ale w drugiej połowie 1645 roku do Paryża wysłano jego reprezentanta, by jako pośrednik wziął...
W 1518 roku Bona Sforza przybyła do Polski ze wspaniałym orszakiem i okazałą wyprawą ślubną, jednak wszystkie te pozory luksusu skrywały niewygodną prawdę. Dziedziczka Sforzów i księżniczka Bari w południowej Italii nie była żadną bogaczką. Już...
„Niedługi czas, jaki tam spędziłem, przedstawił mi żywiej niż wszystko, co widziałem dotąd, straszny obraz władzy kardynała” – wspomniał Franciszek książę de Marcillac, jeden z więźniów najpotężniejszego człowieka XVII-wiecznej Francji. Akurat on...
Pobożny, cnotliwy, świetnie wykształcony i obdarzony mądrością, znający wiele języków, a do tego rycerski i zahartowany przez przeciwności losu. Tak w 1669 roku na polu elekcyjnym zachwalano 29-letniego Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Kandydatowi...
Dostępne liczby mogą sugerować, że na polskich wsiach w XVI wieku i później tekst pisany był czymś nieznanym, obcym, może wręcz magicznym, jak w pierwszych dekadach po chrystianizacji. Nie jest to jednak wniosek słuszny. W rzeczywistości pismo...
Lekarze z tej epoki nie mieli żadnych wątpliwości, że mycie całego ciała jest bardzo szkodliwe dla zdrowia. Kategorycznie przestrzegali swoich pacjentów przed zażywaniem kąpieli. Nie chodzi wcale o niesłusznie demonizowane średniowiecze, ale okres...
Już od średniowiecza w europejskich kręgach władzy powszechnie zawierano małżeństwa per procura, przez pośrednika. Kościelne kanony nie wymagały, by zarówno kawaler, jak i panna młoda byli obecni na własnym ślubie. Jednego z narzeczonych mógł...
Widząc zbliżającą się klęskę w bitwie z Turkami pod Mohaczem, król Czech i Węgier Ludwik II Jagiellończyk zbiegł z pola walki. Prawnuk Władysława Jagiełły jednak nie uszedł z życiem. Według oficjalnej wersji utonął podczas ucieczki w potoku Csele...
Elżbieta I Tudor zasiadała na angielskim tronie przez 45 lat. Schorowana monarchini zmarła 24 marca 1603 roku w wieku niespełna 70 lat. Zorganizowane pięć tygodni później uroczystości pogrzebowe były okazją do wyrażenia głębokiego smutku i...
W wieku XVI handel zbożem przynosił szlachcicom krociowe zyski. W wieku XVII, w obliczu zapaści gospodarczej i załamania klimatu, panowie zaczęli szukać nowych sposobów napychania kabzy. Wielu przerzuciło się na produkcję wódki, którą następnie...
Piękna i inteligentna dwórka królowej, Maria Kazimiera d’Arquien, wpadła w oko Janowi Sobieskiemu w roku 1655, gdy miała zaledwie 14 lat. Przyszły król twierdził, że już wtedy pragnął uczynić z niej swoją żonę. Pannę wydano jednak za… jego sąsiada...
Henryk książę Walii miał wszelkie zadatki na dobrego władcę. Pierworodny syn króla Anglii i Szkocji Jakuba I Stuarta nigdy jednak nie zasiadł na tronie. Zmarł 6 listopada 1612 roku po wielodniowych męczarniach. Lekarze próbujący ratować jego życie...
Nad moralnością chłopa pańszczyźnianego w nowożytnej Polsce czuwał pan wsi i reprezentujący go ekonom, a także pleban. Szczególny rygoryzm obyczajów panował we wsiach klasztornych i kościelnych. O tym, jakie kary czekały na wieśniaków łapiących...
Latem 1655 roku szwedzkie wojsko uderzyło na Rzeczpospolitą. Jednocześnie trwała już inwazja Rosjan na Wielkie Księstwo Litewskie. Niespełna dwa miesiące „potopu” wystarczyły, by zmieść z tronu Jana Kazimierza Wazę. Król, królowa, część...
Barbara Radziwiłłówna nie budziła w Polsce sympatii. I nie chodzi nawet o wielką kampanię nienawiści, jaka wybuchła w roku 1548, na wieść o potajemnym ślubie króla Zygmunta Augusta z litewską wdówką. Także gdy burza minęła, a nowa władczyni...
W marcu 1648 roku król Władysław IV – ciężko schorowany i zdruzgotany niedawną śmiercią jedynego syna – odwiedził Wilno. Nie zabawił w litewskiej stolicy długo. Nim zdążył wypocząć po podróży, doszły go wieści o wybuchu powstania kozackiego...
Skłócona z synem Bona Sforza nie tyle wyjechała z Polski, co z niej uciekła. Zygmunt August, przekonany, że matka zabiła mu dwie żony, groził najsurowszymi karami każdemu, kto pomoże starej królowej opuścić Mazowsze. Wreszcie się jednak ugiął. 1...
Niespotykana wcześniej skala szwedzkich grabieży, jaka dotknęła Wielkopolskę jesienią 1655 roku, sprawiła, że na okupowanych przez Skandynawów terenach szybko pojawiła się polska partyzantka. Impulsem do rozpoczęcia walki z najeźdźcą była brawurowa...
Księżna Nevers i Rethel z rodu Gonzagów, wydana za mąż za polskiego króla Władysława IV Wazę, do 1646 roku we wszystkich dokumentach i pismach występuje jako Maria. W kontrakcie małżeńskim niespodziewanie przedstawiano ją jednak inaczej: jako...
Polscy ziemianie stale, przez stulecia, obawiali się wybuchu wielkiej rebelii ludowej. Masowe bunty chłopskie były znane w Niemczech i na Węgrzech. Można było sądzić, że Polsce, gdzie wieśniaków traktowano nawet nie jak niewolników, ale jak...
Z perspektywy wieków łatwo zapomnieć o tym, że decyzja o uczynieniu z Warszawy naczelnego ośrodka politycznego Rzeczpospolitej wyszła z zewnątrz. Została narzucona przez króla i szlachtę bez pytania warszawiaków o zdanie. Mieszkańcy miasta przez...
Elżbieta Habsburżanka, zaręczona z polskim następcą tronu Zygmuntem Augustem, od dziecka była wychowywana na przyszłą królową. Nie mogła przewidzieć, że mąż od pierwszej chwili będzie nią pogardzać, a teściowa – potężna Bona Sforza – zaweźmie się...
Podpisując 25 lipca 1655 roku pod Ujściem kapitulację przed Szwedami wielkopolska szlachta otrzymała między innymi gwarancję bezpieczeństwa swych majątków. Ręczył za to sam król Karol Gustaw. Jednak, gdy tylko monarcha ruszył na podbój pozostałych...
Niewiele jest wydarzeń z dziejów morskich podróży, które wzbudziły na przestrzeni ostatnich dekad równie wielką fascynację, co bunt na HMS „Bounty”. Rebelia załogi brytyjskiego okrętu stała się tłem dla pięciu filmów, musicalu, dziesiątek książek. W...
Władysław IV Waza wziął drugi ślub w roku 1646, jako człowiek bardzo schorowany, niemal stojący nad grobem. Zmarł niewiele ponad dwa lata później. Pozostawił ambitną żonę i olbrzymie długi. Oraz dwóch braci, skłonnych walczyć o schedę do upadłego.
